Josip Cazi

josip cazi
Josip Cazi
Lični podaci
Datum rođenja	(1907-03-16)16. mart 1907.
Mesto rođenja	Čepin, kod Osijeka, Austrougarska
Datum smrti	22. novembar 1977.(1977-11-22) (70 god.)
Mesto smrti	Zagreb, SR Hrvatska, SFRJ
Profesija	društveno-politički radnik
Delovanje
Član KPJ od	pre rata
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije
Čin	pukovnik
Odlikovanja

Josip Cazi (Čepin, kod Osijeka, 16. mart 1907 — Zagreb, 22. novembar 1977), publicista, pisac, učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFR Jugoslavije i SR Hrvatske i junak socijalističkog rada.

Biografija

Josip Cazi rođen je 16. marta 1907. godine u Čepinu kod Osijeka. Roditelji su mu bili seljaci bezemljaši, pa su kao težaci radili na pustarama veleposednika. Majka mu je umrla 1914. godine, a otac streljan kao vojni begunac potkraj rata, pa je Cazi neko vreme bio u domu za ratnu siročad. Osnovnu školu je pohađao u Vukovaru od 1914. do 1918. godine. Kao dvanaestogodišnjak zaposlio se u građevinarstvu, a zatim uči mašinbravarski zanat u dve zanatske radionice.

Od septembra 1920. godine aktivan je član Saveza komunističke omladine Jugoslavije, ali je uskoro zatvoren i prognan u Čepin. Vrativši se u Vukovar, završio je zanat i radio na osnivanju radničkog omladinskog sportskog društva, te je 1924. godine postao tajnik Saveza radničke omladine. Godine 1925. radio je na pilani u Zavidovićima, a zatim se zaposlio u Beogradu u fabrici „Lokomašin“. Priključio se Nezavisnim sindikatima i SKOJ-u, te je 1926. postao član Rejonskog komiteta, a početkom 1927. godine sekretar Mesnog i Okružnog komiteta. Te je godine polazio ilegalni partijski tečaj u Zagrebu, gde je među predavačima bio Josip Broz.

Kad je krajem 1927. godine otkrivena ilegalna štamparija lista „Mladi boljševik“, Cazi je osuđen na pet godina zatvora. Nakon robije u požarevačkoj kaznionici, interniran je 1933. godine u Vukovar, gde se zaposlio u fabrici „Bata“. Osnovao je partijsku ćeliju i počeo da uređuje list organizovanih „Batinih“ radnika, „Saradnik“, te je počeo da se bavi i publicistikom. Nakon triju zatvaranja otpušten je iz fabrike, pa je 1934. godine otišao u Zagreb i postao oblasni sekretar Saveza prerađivačkih radnika Hrvatske i član Pokrajinskog komiteta SKOJ-a za Hrvatsku. Zbog aktivnosti kod „Bate“ bio je 1936. godine osuđen na 22 meseca robije, koju je izdržao u Staroj Gradiški. Posle toga je radio u zagrebačkoj fabrici „Ventilator“, rukovodio je partijskom ćelijom i bio sekretar oblasnog odbora Saveza metalaca Jugoslavije za Hrvatsku te član komisije Agitpropa pri Centralnom komitetu Komunističke partije Hrvatske. Godine 1940. povukao se u ilegalnost i rukovodio osnivanjem ilegalnih sindikata.

Narodnooslobodilački rat

Potkraj 1941. godine Cazi odlazi u partizane, u Liku, gde je postao rukovodilac partijskog biroa u bataljonu „Marko Orešković“. Godine 1942. bio je komesar Drugog ličkog partizanskog odreda, zatim Drugog slavonskog, pa rukovodilac Agitpropa komisije poverenstva CK KPH i Oblasnog komiteta za Slavoniju, te urednik i saradnik partizanskih listova.

Godine 1942. osnovao je kulturno-prosvetnu, a posle kazališnu družinu „August Cesarec“, za koju je pisao i tekstove. Bio je većnik ZAVNOH-a i AVNOJ-a, te član Oblasnog Narodnooslobodilačkog odbora za Slavoniju 1943. godine. Godine 1945. držao je referat na osnivačkom Kongresu jedinstvenih sindikata u Beogradu.

Posleratna karijera

Grob porodice Cazi na Mirogoju

Nakon oslobođenja bio je prvi urednik lista „Rad“ 1945. godine, te član redakcije „Crvene zvezde“ od 1948. do 1950. godine.

Obavljao je mnoge dužnosti:

• član Centralnog odbora Jedinstvenih sindikata
• ministar lake industrije FNR Jugoslavije od 1945. do 1948. godine
• ministar mašinogradnje NR Hrvatske od 1951. do 1952. godine
• potpredsednik Republičkog veća Saveza sindikata Hrvatske
• predsednik Gradskog sindikalnog veća Zagreba od 1952. do 1956. godine
• predsednik Republičkog veća Saveza sindikata Jugoslavije za Hrvatsku od 1956. do 1963. godine
• zastupnik u Saveznoj skupštini i Saboru Hrvatske
• sudija Ustavnog suda Jugoslavije od 1963. do 1967. godine
• član Centralnog komiteta SKJ i Centralnog komiteta SKH od Drugog kongresa SKH do 1968. godine
• član Saveta federacije

Umro je 22. novembra 1977. godine u Zagrebu. Sahranjen je na zagrebačkom groblju Mirogoj.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941., Ordena narodnog oslobođenja, Ordena junaka socijalističkog rada, Ordena Republike sa zlatnim vencem i ostalih odlikovanja.

Rad u publicistici i književnosti

Uz politički rad, Cazi se bavio i publicistikom, proučvanjem istorije radničkog pokreta i književnošću. Političkim i sociološkim člancima javljao se od 1934. godine u listovima „Saradnik“, „Glas sindikalno organizovanih radnika“, „Slobodna misao“ (Toronto, 1939). Za vreme rata pisao je političke brošure („Rad političkih komesara“, „Linija KPJ“, „Oslobodilački rat“ i ostalo).

Posle rata objavljivao je članke, govore, predavanja i referate u dnevnom i radničkom tisku („Rad“, „Borba“, „Laka industrija“, „Sindikati“, „Glas naroda“, „Vjesnik“, „Narodni list“, „Informator“, „Privredni vjesnik“, „Glas Slavonije“, „Mladost“, „Samoupravljanje“, „Naše teme“ i dr.). Proučavao je istoriju sindikalnog i radničkog pokreta u Hrvatskoj. Posebno je istaknut njegov prikaz političke, organizacione, ekonomske i idejno-propagandističke delatnosti Nezavisnih sindikata od 1921. do 1929. godine.

Cazi je pisao revolucionarne pesme, crtice i zapise iz NOB-a. Prvu pesmu „Čini što hoćeš“, objavio je u „Glasu omladine“ br. 2, 1935. godine. Cikluse pesama „Jaram i okovi“ (štampane 1969.. godine kao „Jaram i tamnice“) objavljivao je od 1936. do 1941. godine u zagrebačkim publikacijama „Glas omladine“, „Radnik“, „Glas“, „Izraz“ i „Radnički tjednik“. Godine 1940. objavio je zbirku od deset pesama o zidarima proleterima, koji u neimašitini i gladi svakodnevno traže posao ili grade raskošne gradove, crkve i palače bogatašima, verujući u pobedu socijalne revolucije („Zidari“).

Za NOB-a objavljivao je pesme i članke u listovima „Zvijezda“ (Lika, 1942. godine) i „Slavonski partizan“ (Slavonija, 1942. godine), koje je sam pokrenuo. Od 1945. do 1961. godine objavljivao je pesme, pripovesti, sećanja i utiske s putovanja u publikacijama „Izvor“, „Rad“, „Crvena zvezda“, „Sindikati“, „Književnost“, „Laka industrija“, „Metalac“, „Socijalistički front“, „Vjesnik“, „Glas Slavonije“, „Pionir“, „VUS“, „Bridski list“, „Glas mladih“, „Kulturni radnik“, „Naša djeca“ i ostalo.

Knjiga crtica o počecima revolucionarnog kretanja radničke omladine istočne Slavonije „Licem prema buri“ prevedena je na mađarski, albanski, slovenački, makedonski, turski jezik i ostale. Pesme su uvrštene u zbornik revolucionarne poezije, „Krilata riječ“ (1978).

Literatura

• Hrvatski biografski leksikon (knjiga druga). „Jugoslavenski leksikografski zavod Miroslav Krleža“, Zagreb 1989. godina.