Pređi na sadržaj

Altamira

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Za druge upotrebe, pogledajte Altamira (višeznačna odrednica).
Altamira
Cueva de Altamira
Svetska baština Uneska
Zvanično imePećina Altamira i paleolitička pećinska umetnost severne Španije
MestoŠpanija, Španija Uredi na Vikipodacima
Koordinate43° 22′ 37″ S; 4° 07′ 11″ Z / 43.37694° S; 4.11975° Z / 43.37694; -4.11975
Površina032, 16 ha (3.400.000, 1.700.000 sq ft)
Kriterijumkulturna: i, iii
Referenca310.
Upis1985. (9. sednica)
Dodatni upis2008.
Skinuto sa spiska2008
Veb-sajthttp://whc.unesco.org/en/list/310

Altamira je diluvijalna pećina u Španiji, čuveno paleolitsko nalazište koje se nalazi u pokrajni Kantabrija, nedaleko od mesta Santiljana del Mar.[1] UNESKO je 1985. godine Altamiru proglasio Svetskom baštinom.[2] Čuvena je po praistorijskoj pećinskoj umetnosti sa crtežima ugljenom i polihromnim slikama svojevremene lokalne faune i ljudskih ruku. Najranije slike su napravljene tokom gornjeg paleolita, pre oko 36.000 godina.[3] Lokalitet je 1868. godine otkrio Modesto Kubiljas, a zatim ga je proučavao Marselino Sanz de Sautuola.[4]

Shematski prikaz rasporeda životinja na zidu glavne dvorane, tzv. Polikromni svod.

Pećina je duga 296 metara, sastoji se od više prolaza i soba. Glavni prolaz varira u visini od 2 do 6 metara. Tokom arheoloških iskopavanja otkriveni su artefakti koji su datirani u period kasnog Solitrena i ranog Magdalena. Pećina je čuvena po crtežima koji su oslikani na zidovima.[1] Oblici su crtani jedni preko drugih, nema kompozicije, korišćene su zemljane boje, a pretpostavlja se da je životinjska mast korišćena kao vezivo. Praistorijski umetnik je slikao gotovo isključivo životinje koje je lovio, tako da su na tavanici u Altamiri naslikani bizoni, jeleni, konji, divlje svinje.

Pored upečatljivog kvaliteta njene polihromatske umetnosti, Altamirina slava proizilazi iz činjenice da su njene slike bile prve evropske pećinske slike za koje je sugerisano i promovisano praistorijsko poreklo. Sautuola je objavio svoje istraživanje uz podršku Huana de Vilanove i Pjera 1880. godine, što je izazvalo početno priznanje javnosti. Međutim, objavljivanje Sanz de Sautuolinog istraživanja brzo je dovelo do žučne javne kontroverze među stručnjacima, od kojih su neki odbacili praistorijsko poreklo slika na osnovu toga što praistorijska ljudska bića nisu imala dovoljno sposobnosti za apstraktno mišljenje. Kontroverza se nastavila do 1902. godine, do kada su se nagomilali izveštaji o sličnim nalazima praistorijskih slika u franko-kantabrijskoj regiji i dokazi se više nisu mogli odbaciti.[5]

Opis[uredi | uredi izvor]

Bizon na plafonu pećine.

Pećina je duga oko 1.000 m (3.300 ft)[6] i sastoji se od niza krivih prolaza i komora. Glavni prolaz varira u visini od dva do šest metara. Pećina je nastala urušavanjem nakon ranih kraških pojava u krečnjačkoj steni planine Vispieres.

Arheološkim iskopavanjima u podu pećine pronađene su bogate naslage artefakata iz gornjeg solutreja (pre oko 18.500 godina) i donjeg magdalenija (pre oko 16.590 i 14.000 godina). Oba perioda pripadaju paleolitu ili starijem kamenom dobu. U dva milenijuma između ova dva perioda, pećinu su očigledno naseljavale samo divlje životinje.

Ljudski stanovnici ove lokacije bili su u dobroj poziciji da iskoriste bogatstvo divljih životinja koje su pasle u dolinama okolnih planina, kao i morski život dostupan u obližnjim obalskim područjima. Pre oko 13.000 godina odron kamenja zapečatio je ulaz u pećinu, sačuvavši njen sadržaj do njenog konačnog otkrića, koje se dogodilo nakon što je obližnje drvo palo i uznemirilo srušene stene.

Ljudsko zanimanje bilo je uglavnom ograničeno na ulaz pećine, iako su slike pravljene po celoj dužini pećine. Umetnici su koristili ugalj i oker ili hematit za kreiranje slika, često razblažujući ove pigmente da bi proizveli varijacije u intenzitetu i stvarajući utisak kjaroskura. Takođe su iskoristili prirodne konture zidova pećine kako bi svojim subjektima dali trodimenzionalni efekat. Polihromna tavanica je najupečatljivija karakteristika pećine, koja prikazuje stado izumrlih stepskih bizona (Bison priscus[7]) u različitim pozama, dva konja, veliku srnu i verovatno divlju svinju.

Velika sala polihroma Altamire, koju je objavio M. Sanz de Sautuola 1880. godine.

Datirane iz doba magdalenije, ove slike uključuju i apstraktne oblike pored životinjskih tema. Solutreanske slike uključuju slike konja i koza, kao i otiske ruku koji su nastali kada su umetnici stavili ruke na zid pećine i duvali pigmentom preko njih kako bi ostavili negativnu sliku. Brojne druge pećine u severnoj Španiji sadrže paleolitsku umetnost, ali nijedna nije tako složena ili dobro naseljena kao Altamira.

Otkriće, iskopavanje, skepticizam[uredi | uredi izvor]

Godine 1879, amaterski arheologa Marselina Sansa de Sautuolu navela je njegova osmogodišnja ćerka Marija da otkrije crteže pećine.[8] Pećinu su iskopali Sautuola i arheolog Huan Vilanova i Piera sa Univerziteta u Madridu, što je rezultiralo veoma cenjenom publikacijom 1880. koja tumači slike kao paleolitskog porekla. Francuski stručnjaci, predvođeni Gabrijelom de Mortiljeom i Emilom Kartajakom, bili su posebno uporni u odbacivanju hipoteze Sautuole i Pjere, čiji su nalazi bučno ismejavani na Praistorijskom kongresu 1880. u Lisabonu.

Datiranje i periodizacija[uredi | uredi izvor]

Ne postoji naučna saglasnost o datiranju arheoloških artefakata pronađenih u pećini, kao ni crteža i slika, a naučnici nastavljaju da procenjuju starost pećinske umetnosti u Altamiri.

Godine 2008, istraživači koji su koristili uranijum-torijumsko datiranje otkrili su da su slike rađene u periodu do 20.000 godina, a ne u relativno kratkom periodu.[9]

Kasnija studija objavljena 2012. godine zasnovana na podacima dobijenim daljim istraživanjem datiranja uranijum-torijuma, datirala je neke slike u nekoliko pećina u severnoj Španiji, uključujući i neke od klaviformnih znakova u „Velikoj sali“ u Altamiri. Najstariji pronađeni znak, „veliki crveni klaviformni simbol Techo de los Polícromos“, datovan je u 36,16±0,61 ka (ispravljeno), odnosno još uvek dobro u aurignacianu. Konj sa crvenim tačkama, takođe u odaji Techo de los Polícromos, datiran je u 22,11±0,13 ka ka (početak solutrea), što je utvrdilo da slike obuhvataju period duži od 10.000 godina.[3]

Posetioci i replike[uredi | uredi izvor]

Reprodukcija pećine Altamira u Dojčes muzeju u Minhenu.

Tokom 1970-ih i 2000-ih, slike su bile oštećene ugljen-dioksidom i vodenom parom iz daha velikog broja posetilaca. Altamira je potpuno zatvorena za javnost 1977. godine, a ponovo otvorena za ograničen pristup 1982. Veoma malo posetilaca je bilo dozvoljeno dnevno, što je rezultiralo trogodišnjom listom čekanja. Nakon što je zelena buđ počela da se pojavljuje na nekim slikama 2002. godine, pećine su zatvorene za javni pristup.[10]

U blizini su izgrađena replika pećine i muzej, na kojima su radovi okončani 2001. godine. Manuel Frankelo i [Sven Nebel[|Sven Nebel]] su reprodukovali pećinu i njenu umetnost. Replika omogućava udobniji pogled na polihromne slike glavnog hola pećine, kao i izbor manjih dela. Takođe uključuje neke skulpture ljudskih lica koje se ne mogu posetiti u pravoj pećini.[8]

Pored susednog Nacionalnog muzeja i istraživačkog centra Altamira, postoje reprodukcije u Nacionalnom arheološkom muzeju Španije (Madrid), u Dojčes muzeju u Minhenu (završeno 1964) i u Japanu (završeno 1993).

Tokom 2010. godine postojali su planovi da se pristup pećini ponovo otvori krajem te godine.[11] U decembru 2010. godine, međutim, špansko Ministarstvo kulture odlučilo je da pećina ostane zatvorena za javnost.[12] Ova odluka je zasnovana na savetu grupe stručnjaka koji su otkrili da su uslovi očuvanja unutar pećine postali mnogo stabilniji od zatvaranja.

Ranjeni bizon[uredi | uredi izvor]

Bizon iz Altamire, ilustracija u knjizi «La caverne d'Altamira à Santillane, près Santander», izdate u Monacu 1906.

Ranjeni bizon je praistorijska slika u Altamiri, nastala između 15000. i 10000. p. n. e.

Slikan je samo sa dve boje - crvenom i mrkom. Kao pozadina je iskorišćena prirodna stena, čije je pukotine, ispupčenja i udubljenja praistorijski umetnik vešto koristio. Predstava životinja odvojena je mrkom linijom, različitom u svetlini. Na mestima gde je linija svetlija oblik otvara, a zatvara tamo gde je tamnija. Nisu prikazane nepotrebne pojedinosti koje bi opteretile predstavu. Efekat je postignut kontrolisanim senčenjem, koje oblicima daje obilnu plastičnost.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 37. ISBN 86-331-2075-5. 
  2. ^ „Cave of Altamira and Paleolithic Cave Art of Northern Spain”. unesco. Pristupljeno 30. 12. 2016. 
  3. ^ a b Pike, A. W. G.; Hoffmann, D. L.; García-Diez, M.; Pettitt, P. B.; Alcolea, J.; De Balbín, R.; González-Sainz, C.; De Las Heras, C.; Lasheras, J. A.; Montes, R.; Zilhão, J. (2012). „U-Series Dating of Paleolithic Art in 11 Caves in Spain”. Science. 336 (6087): 1409—1413. Bibcode:2012Sci...336.1409P. PMID 22700921. S2CID 7807664. doi:10.1126/science.1219957. 
  4. ^ „The discovery of Altamira”. Museo Nacional y Centro de Investigación de Altamira. Pristupljeno 25. 9. 2018. 
  5. ^ Busch, Simon (28. 2. 2014). „Prehistoric paintings in Spain's Altamira cave revealed to a lucky few”. Cable News Network. Pristupljeno 19. 12. 2016. 
  6. ^ Ian Chilvers, ur. (2004). „Altamira”. The Concise Oxford Dictionary of Art (3rd izd.). [Oxford]: Oxford University Press. str. 18. ISBN 0-19-860476-9. 
  7. ^ Verkaar, E. L. C. (19. 3. 2004). „Maternal and Paternal Lineages in Cross-Breeding Bovine Species. Has Wisent a Hybrid Origin?”. Molecular Biology and Evolution. 21 (7): 1165—1170. PMID 14739241. doi:10.1093/molbev/msh064 Slobodan pristup. 
  8. ^ a b Travel Advisory; A Modern Copy Of Ancient Masters, The New York Times, 4 November 2001
  9. ^ Gray, Richard (5. 10. 2008). „Prehistoric cave paintings took up to 20,000 years to complete”. The Daily Telegraph. Arhivirano iz originala 18. 10. 2014. g. Pristupljeno 1. 9. 2017. 
  10. ^ „Altamira cave paintings to be opened to the public once again”. TheGuardian.com. 26. 2. 2014. 
  11. ^ „Spain to reopen access to prehistoric cave paintings < Spanish news | Expatica Spain”. Arhivirano iz originala 2011-09-17. g. Pristupljeno 2010-06-09. 
  12. ^ Visita la Cueva de Altamira

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Altamira na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Алтамира&oldid=27554974”