Vanja Radauš

Vanja Radauš
Vanja Radauš
Lični podaci
Datum rođenja	(1906-04-29)29. april 1906.
Mesto rođenja	Vinkovci, Austrougarska monarhija
Datum smrti	24. april 1975.(1975-04-24) (68 god.)
Mesto smrti	Zagreb, SFR Jugoslavija

Vanja Radauš (Vinkovci, 29. april 1906 — Zagreb, 24. april 1975) bio je hrvatski vajar, slikar i pisac.

Biografija

On je češkog porekla. Studirao je na Akademiji u Zagrebu. Izlagao je od 1931. a 1932. je postao član grupe Zemlja. U prvom razdoblju stvaralaštva stvarao je pod uticajem Rodena i Burdela.

Imao je više samostalnih izložbi u Zagrebu, Beogradu, Rijeci, Ljubljani i Splitu. Učestvovao je u velikom broju skupnih izložbi Saveza likovnih umetnika Jugoslavije, Udruženja likovnih umetnika Hrvatske, Bijenala u Veneciji, Međunarodnoj smotri vajarstva u Arnemu, Trijenala u Beogradu, Bijenala skulpture na otvorenom u Antverpenu, „Izložbi umetnika partizana“ u Zagrebu, Šibeniku i Zadru, izložbi „Slikarstvo i vajarstvo naroda Jugoslavije 19. i 20. veka“ u Beogradu, Zagrebu, Ljubljani, Varšavi, Moskvi, Lenjingradu, Bratislavi, Pragu, Krakovu, Budimpešti, te na nizu drugih reprezentativnih manifestacija.

Bio je aktivni učesnik Narodnooslobodilačke borbe, što se osobito odrazilo na njegovo likovno stvaralaštvo. Za vreme rata bio je izabran za člana Prezidijuma ZAVNOH-a.

Radauševo stvaralaštvo takođe su obeležili njegovi stvaralački ciklusi „Tifusari“ (1956-59), „Panopticum Croaticum“ (1959-61), „Čovek i kras“ (1961-63), „Krvavi fašnik“ (1966), „Apstraktne forme“ (1966-68), „Zatvori i logori“ (1969), te „Stupovi hrvatske kulture (1969-75). Od 1936. je stvarao seriju crteža Dance macabre.

Delovao je i kao pedagog i to od 1940. godine kao nastavnik na Obrtnoj školi u Zagrebu. Godine 1947. dobio je naziv majstora kipara i povereno mu je vođenje Majstorske radionice. Iste je godine postao i redovni član „Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti“ u Zagrebu. Izdane su mu dve monografije u Zagrebu 1963. i 1965. godine.

Za svoj rad primio je veći broj nagrada i priznanja i to nagrade Vlade FNRJ, Vlade NR Hrvatske, nagrade „Vladimir Nazor“ u Zagrebu, nagrada AVNOJ-a u Beogradu i ostale.

Vajarsko stvaralaštvo

Neka od značajnijih Radauševih dela su:

• „Spomenik ustanku“ (1950), Pula
• „Spomenik ustanku naroda Hrvatske“ (1950), Srb; ; uništen 1995, obnovljen 2010. godine
• „Petrica Kerempuh i galženjaki“ (1955), Zagreb i Donja Stubica
• „Spomenik žrtvama fašizma“ (1956), Jadovno
• Ciklus „Tifusari“ (1956-1959)
• Ciklus „Panopticum Croaticum“ (1959-1961)
• Spomenik „Bombaš” u Zemunu

Rušenje Radauševih spomenika

Neki Radauševi spomenici u Hrvatskoj, posvećeni palim borcima NOB-a i žrtvama fašizma, uništeni su 1990-ih godina:

• Spomenik ustanku naroda Hrvatske u Srbu; minirali ga pripadnici Hrvatske vojske nakon operacije „Oluja“, obnovljen 2010. godine
• Spomenik palim borcima i žrtvama fašizma u Karlovcu; podignut je 1955. godine, a 1991. uništen miniranjem; skulpture su odnesene, a zid unakažen grafitima
• Spomenik borcima NOB-a u Korenici; srušili ga pripadnici Vojske Republike Srpske Krajine
• Spomenik palim borcima i žrtvama fašizma u Odri Sisačkoj; podignut 1948, srušen 1991/92. godine; na njegovom mestu podignut krst s natpisom: Život položen za domovinu Hrvatsku je vječan. Spomen podižu: HDZ - mjesni odbor, HKUD „Hrvatsko srce“ i HNK „Zrinski“ Odra
• Spomenik narodnom heroju Jovanu Marinkoviću Ivi u Orahovici; podignut 1952. godine, srušen odlukom HDZ-ovske vlasti

Galerija

• 
  Spomenik palim borcima i žrtvama fašizma, Pula, 1950.
• 
  „Bacač Diska“, Zagreb, 1957.
• 
  „Ranjenik“, Zagreb
• 
  „Ranjenik“, Beograd. kod JDP
• 
  „Petrica Kerempuh i galženjaki“, Donja Stubica
• 
  Grob Vanje Radauša na Mirogoju

Literatura

• Revolucionarno kiparstvo. „Spektar“, Zagreb 1977. godina.