Veliki Antili

Veliki Antili Greater Antilles (na engleskom) Grandes Antilles (na francuskom) Antillas Mayores (na španskom)
Podregija Kariba
Položaj Velikih Antila (zeleno) u Karibima
Ostrvske države	6 Kajmanska Ostrva Kuba Dominikanska Republika Haiti Jamajka Portoriko
Površina
• Ukupno	207,411 km2 (80,081 sq mi)
Stanovništvo (2014)
• Ukupno	38.400.500
• Gustina	171,45/km2 (444,1/sq mi)
Demonim(i)	Veliki Antili
Vremenska zona	AST: UTC−4/ADT: UTC−3

Veliki Antili su grupa ostrva između Meksičkog zaliva, Karipskog mora i Atlantskog okeana. To su ostrva Kuba, Jamajka, Haiti, Portoriko i susedna manja ostrva. Ostrva istočno od Portorika su mnogo manja i pripadaju grupi ostrva Mali Antili. Severno od Kube se nalazi arhipelag Bahami.

Ostrva Veliki Antili su deo američkog kontinentalnog bedema. Najviši vrh Velikih Antila je Pik Duarte (3087 m) na Haitiju.

Na Velikim Antilima živi oko 35 miliona stanovnika. Španski jezik je dominantan na većini ostrva. Na Jamajci se govori engleski jezik, a francuski se koristi na zapadnom delu ostrva Haiti.

Istorija

Reč Antili nastala je u periodu pre evropskog osvajanja Novog sveta. Evropljani su koristili termin Antilija kao jedno od misterioznih zemalja prikazanih na srednjovekovnim kartama, ponekad kao arhipelag, ponekad kao neprekinuto zemljište većeg ili manjeg obima, a njegova lokacija varira na sredini okeana između Kanarskih ostrva i Evroazije. Prvi evropski kontakt sa Velikim Antilima došao je sa prvog putovanja Kristifora Kolumba u Ameriku, dok je plovio na jug sa Bahama, istražujući severoistočnu obalu Kube i severnu obalu Hispanjole. Španci su počeli da stvaraju stalna naselja na Kubi i Hispanjoli. Atlantska trgovina robljem dovela je mnoge Afrikance na ostrva. Francuska je počela da vrši uticaj na Haite od 1625. godine, podelivši Hispanjolu na dve polovine. Britanci su izvršili invaziju na susednu Jamajku, porazivši španske koloniste.

Početkom 16. veka Španci su počeli da kolonizuju ostrvo Portoriko. Uprkos Zakonima Burgosa iz 1512. godine i drugim uredbama koje štite domorodačko stanovništvo, neki Taino indijanci bili su primorani na enkomiendski sistem prisilnog rada u ranim godinama kolonizacije.

Haićanska revolucija je bila prva i jedina uspešna pobuna samooslobođenih robova protiv ropstva i antikolonijalna pobuna; uspostavila je nezavisnu naciju Haiti, prvu na Velikim Antilima, Karibima i Latinskoj Americi u celini. Sledeća nacija koja je postigla nezavisnost, Dominikanska Republika, takođe je bila na Hispanjoli, proglasivši nezavisnost od Španije 1821. Ubrzo ju je apsorbovao Haiti u okviru ujedinjenja Hispanjole.

Citadela Laferiere, tvrđava iz 19. veka na Haitiju. Izgradili su je oslobođeni robovi kao odbranu od Francuske.

Dominikanska Republika je povratila nezavisnost 1844. nakon Dominikanskog rata za nezavisnost. Ostatak Velikih Antila je ostao pod kolonijalnom vlašću još sto godina. Zajedno sa Filipinima u Aziji, Španija je prenela posed Kube i Portorika na Sjedinjene Države kao rezultat njenog poraza u Špansko-američkom ratu 1898. godine, koji se poklopio sa Kubanskim ratom za nezavisnost. Ovo je bio konačni gubitak teritorijalnih poseda Španije u Americi. Američka vojna vlast nad ostrvom trajala je do 1902. godine, kada je Kuba dobila formalnu nezavisnost.

Godine 1917, Kongres SAD je usvojio Džons-Šafrotov zakon (popularno poznat kao Džonsov akt), dajući američko državljanstvo Portorikancima rođenim 25. aprila 1898. godine ili kasnije. Godine 1947, Kongres SAD je usvojio Zakon o izbornom guverneru, koji je potpisao predsednik Truman, dozvoljavajući Portorikancima da glasaju za svog guvernera. Kubanska revolucija 1959. godine uspostavila je Kubu kao jedinu socijalističku državu na Velikim Antilima. Jamajka je dobila nezavisnost od Ujedinjenog Kraljevstva u avgustu 1962. postavši poslednja trenutno nezavisna država na Velikim Antilima koja je postigla nezavisnost.

Geografija

Punta Kana, Dominikanska Republika

Veliki Antili se sastoje od četiri velika ostrva i brojnih manjih ostrva. Ostrvo Kuba je najveće ostrvo na Velikim Antilima, u Latinskoj Americi i na Karibima. Sledi Hispanjola. Geološki, Devičanska ostrva su takođe deo Velikih Antila, iako se politički smatraju delom Malih Antila. Sa površinom od 207.411 km² (80.082 sq mi), ne računajući Devičanska ostrva, Veliki Antili čine skoro 90% kopnene mase cele Zapadne Indije, kao i preko 90% njenog stanovništva. Ostatak zemlje pripada arhipelagu Malih Antila, koji su lanac ostrva na istoku, koji se proteže u pravcu sever-jug i obuhvata istočni rub Karipskog mora gde se susreće sa Atlantskim okeanom, i na jugu ide u pravcu istok-zapad od severne obale Južne Amerike.

Lukajanski arhipelag se ne smatra delom arhipelaga Antila, već severnog Atlantika

Očo Rios, Jamajka

Demografija

Veliki Antili se smatraju delom Latinske Amerike. Sa populacijom od 38 miliona, čine 6% ukupne populacije Latinske Amerike. Glavni grad Dominikanske Republike, Santo Domingo, sa populacijom od preko 2 miliona, najveći je grad na Velikim Antilima. Ostali veliki gradovi uključuju Havanu, Port o Prens i San Huan. Kvalitet života na Velikim Antilima je sličan među Kubom, Dominikanskom Republikom i Jamajkom, čiji indeks ljudskog razvoja ih kategoriše kao „visok ljudski razvoj“. Kuba, nezavisna nacija sa najvišim HDI, ipak se nalazi ispod Portorika i Kajmanskih ostrva, od kojih su oba kategorisana kao „veoma visoka”. Izuzetak je Haiti, koji ima najniži indeks ljudskog razvoja na Velikim Antilima i u celoj Americi od 0,498, što se kategoriše kao „nizak ljudski razvoj“.

Jezici

Jezici koji se govore na Velikim Antilima su uglavnom kolonijalni jezici, uz nešto kreolskog uticaja. Španski je glavni jezik na Kubi, Dominikanskoj Republici i Portoriku. Haiti ima kreolski jezik, haićanski kreolski, kao jedan od svojih zvaničnih jezika, pored francuskog. Engleski je glavni jezik na Jamajci i Kajmanskim ostrvima, mada je i službeni jezik Portorika, gde se govori kao drugi jezik. Na Jamajci se govori kreolski jezik, ali nije zvanično priznat.

Politička podela

Name	Površna (km²)	Populacija (2017)	Gustina stanovništva (po km²)	Prestonica	Zvanični jezik
Kajmanska Ostrva (UK)	7002264000000000000♠264	7004584410000000000♠58.441	207,9	Džordžtaun	Engleski
Cuba	7005110860000000000♠110.860	7007111474070000000♠11.147.407	102,4	Havana	Španski
Dominikanska Republika	7004484420000000000♠48.442	7007107342470000000♠10.734.247	183,7	Santo Domingo	Španski
Haiti	7004277500000000000♠27.750	7007106467140000000♠10.646.714	292,7	Port o Prens	Haitski kreolski, francuski
Jamaica	7004109910000000000♠10.991	7006299056100000000♠2.990.561	248,6	Kingston	Engleski
Portoriko (US)	7003910400000000000♠9.104	7006335182700000000♠3.351.827	430,2	San Huan	Španski, engleski
Ukupno	7005207411000000000♠207.411	7007389291970000000♠38.929.197	169,05

Vidi još

• Antili
• Karibi

Literatura

• Cohen, S.; Groene, J.; Werner, L.; Vladimir, U.; Williams, D.; Walter, C.; Hiller, H.L. (1997). Caribbean: The Greater Antilles, Bermuda, Bahamas. Explore the world Nelles guide. Nelles Verlag. ISBN 978-3-88618-403-3.  254 pages.
• University, J.R.P.B.S.S. (1995). Anolis Lizards of the Caribbean: Ecology, Evolution, and Plate Tectonics: Ecology, Evolution, and Plate Tectonics. Oxford Series in Ecology and Evolution. Oxford University Press, USA. str. 88. ISBN 978-0-19-536191-9. 
• Rogozinski, Jan. A Brief History of the Caribbean. New York: Facts on File, 1992.
• Engerman, Stanley L. "A Population History of the Caribbean", pp. 483–528 in A Population History of North America Michael R. Haines and Richard Hall Steckel (Eds.), Cambridge University Press, (2000) ISBN 0-521-49666-7.
• Hillman, Richard S., and Thomas J. D'agostino, eds. Understanding the Contemporary Caribbean, London: Lynne Rienner, (2003) ISBN 1-58826-663-X.
• Develtere, Patrick R. 1994. "Co-operation and development: With special reference to the experience of the Commonwealth Caribbean" ACCO. ISBN 90-334-3181-5.
• Gowricharn, Ruben. Caribbean Transnationalism: Migration, Pluralization, and Social Cohesion. Lanham: Lexington Books, 2006.
• Henke, Holger, and Fred Reno, eds. Modern Political Culture in the Caribbean. Kingston: University of West Indies Press, 2003.
• Heuman, Gad. The Caribbean: Brief Histories. London: A Hodder Arnold Publication, 2006.
• de Kadt, Emanuel, (editor). Patterns of foreign influence in the Caribbean, Oxford University Press, 1972.
• Knight, Franklin W. The Modern Caribbean (University of North Carolina Press, 1989).
• Kurlansky, Mark (1992). A Continent of Islands: Searching for the Caribbean Destiny. Addison-Wesley Publishing. ISBN 0-201-52396-5. 
• Langley, Lester D. The United States and the Caribbean in the Twentieth Century. London: University of Georgia Press, 1989.
• Maingot, Anthony P. The United States and the Caribbean: Challenges of an Asymmetrical Relationship. Westview Press, 1994.
• Palmie, Stephan, and Francisco A. Scarano, eds. The Caribbean: A History of the Region and Its Peoples (University of Chicago Press; 2011); 660 pp.; writings on the region since the pre-Columbia era.
• Ramnarine, Tina K. Beautiful Cosmos: Performance and Belonging in the Caribbean Diaspora. London, Pluto Press, 2007.
• Rowntree, Lester/Martin Lewis/Marie Price/William Wyckoff. Diversity Amid Globalization: World Regions, Environment, Development, 4th edition, 2008.
• McWhorter, John H. (2005). Defining Creole. Oxford University Press US. str. 379. ISBN 978-0-19-516670-5. 
• Engerman, Stanley L. (2000). „A Population History of the Caribbean”. Ur.: Haines, Michael R.; Steckel, Richard Hall. A Population History of North America. Cambridge University Press. str. 483—528. ISBN 978-0-521-49666-7. OCLC 41118518. 
• Hillman, Richard S.; D'Agostino, Thomas J., ur. (2003). Understanding the contemporary Caribbean. London, UK: Lynne Rienner. ISBN 978-1588266637. OCLC 300280211. 
• Asann, Ridvan (2007). A Brief History of the Caribbean (Revised izd.). New York: Facts on File, Inc. str. 3. ISBN 978-0-8160-3811-4. 
• Higman, B. W. (2011). A Concise History of the Caribbean. Cambridge: Cambridge University Press. str. xi. ISBN 978-0521043489. 
• „Carib”. Encyclopædia Britannica. Arhivirano iz originala 2008-04-30. g. Pristupljeno 2008-02-20. „inhabited the Lesser Antilles and parts of the neighbouring South American coast at the time of the Spanish conquest.” 
• Elster, Charles Harrington. "Caribbean", from The Big Book of Beastly Mispronunciations. p.78. (2d ed. 2005)
• Ladefoged, Peter; Johnson, Keith (2011). A Course in Phonetics. Cengage Learning. str. 86—. ISBN 978-1-4282-3126-9. 
• Allsopp, Richard; Allsopp, Jeannette (2003). Dictionary of Caribbean English Usage. University of the West Indies Press. str. 136–. ISBN 978-976-640-145-0.