Vladimir Zagorodnjuk

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Vladimir Pavlovič Zagorodnjuk
Puno imeVladimir Pavlovič Zagorodnjuk
Datum rođenja(1889-05-31)31. maj 1889.
Mesto rođenjaOdesa, Ruska Imperija
Datum smrti1976.(1976-Nedostaje neophodni parametar 1, mesec!-00) (86/87 god.)
Mesto smrtiSidnej, Australija

Vladimir Pavlovič Zagorodnjuk (rus. Владимир Павлович Загороднюк; Odesa, 31. maj 1889 — Sidnej, 1976) bio je ruski umjetnik, scenograf, kostimograf i vajar.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Zagorodnjuk je rođen 31. maja 1889. godine u crnomorskoj luci Odesa, kao sin kapetana trgovačke flote.[1]

Školovanje[uredi | uredi izvor]

U Odesi je 1907. godine završio Realnu gimnaziju, a dvije godine kasnije i Umjetničku školu (1909).[2] Od 1910. do 1913. godine studirao je slikarstvo i vajarstvo u Školi lijepih umjetnosti u Parizu (franc. École Nationale des Beaux-Arts[3]), u ateljeu kod profesora Mariusa Žana Antonina Mersijea. Izlagao je svoje radove na izložbi „Jesenjeg salona” u Parizu. Nakon studija se vratio u zavičaj, radi odsluženja vojnog roka, te učešća u Prvom svjetskom ratu.[2]

Emigrant[uredi | uredi izvor]

Građanski rat i Oktobarska revolucija natjerali su oko dva miliona Rusa da napuste svoju domovinu, a među 70-ak hiljada onih koji su se obreli u novostvorenoj jugoslovenskoj kraljevini, bio je i tridesetjednogodišnji Vladimir.

Kostimograf i scenograf[uredi | uredi izvor]

U Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca je došao 1920. godine, sa prvim talasom ruskih emigranata i odmah je dobio namještenje.[2] U početku je radio kao nastavnik crtanja u ruskoj školi u Pančevu, a na preporuku Leonida Brailovskog,[1] već od 1921. godine otpočeo je službu scenografa i kostimografa u beogradskom Narodnom pozorištu, gdje se oko Jovana Bilića okupilo nekoliko vrhunskih umjetnika ruske škole dekorativnog slikarstva.

Do 1940. godine kao scenograf predstava, inscjenirao je 31 pozorišno djelo, devetnaest drama i dvanaest opera.[2]

Proslavio se kada je za scjenografiju „Smrt majke Jugovića”, po Ivi Vojnoviću, nagrađen trećom nagradom na Internacionalnoj izložbi dekorativne umjetnosti i modernog dizajna 1925. u Parizu.[2]

Za slikarski rad u pozorištu 1926. godine je odlikovan Ordenom Svetog Save 5. reda.[4]

Vajarski radovi[uredi | uredi izvor]

Sfinga pored stepeništa ispred Hotela „Avala”

Od 1927. godine, otvorio je sopstveni atelje i dodatno se posvjetio vajarskim radovima.[2] Učestvovao je na mnogim konkursima za izradu monumentalnih radova na državnim zgradama i spomenicima.[3] Radio je na dekorisanju fasada javnih objekata i izradi spomenika u Beogradu, Valjevu, Oplencu, Belju, u saradnji sa arhitektima, takođe ruskim emigrantima Viktorom Viktorovičem Lukomskim i Vasilijem Fjodorovičem Baumgartenom.[2]

Pomogao je oko izrade figura sfingi od vještačkog kamena pored stepeništa ispred Hotel „Avala“, na istoimenoj planini, koji je urađen po projektu Viktora Lukomskog (1928).[5]

Autor je monumentalne skulpture „Samson ubija lava”, na ulazu u Glavnu salu palate, ili Velike ratne sale, u staroj zgradi Generalštaba (1928).

Figure na ulazu u Centralnu banku (Sarajevo)

Za novu zgradu filijale Državne hipotekarna banka u Sarajevu, sagrađenu 1930. godine (od 1997. Centralna banka BiH), povjerena mu je definitivna izrada spoljnje i unutrašnje vajarske obrade.[2] Izveo je dvije portalne bronzane figure sa lampionima, koje alegorički prikazuju dekorativnu umjetnost i arhitekturu, a fasadnim reljefima predstavio je trgovinu, bogatstvo, moreplovstvo, industriju, poljoprivredu itd.

Kapiteli na crkvi Svetog Marka

Uz Živojina Lukića i Romana Verhovskoja, jedan je od autora skulptura na Spomeniku i spomen-kosturnici braniocima Beograda 1914–1918 (veliki klesani orao sa štitom srpskog grba), urađenom po nacrtu poznatog arhitekte i vajara Romana Verhovskoja. Spomenik je podignut 1931. na Novom groblju u Beogradu.[6]

Krajišnici na ulazu Palate Republike

Zaslužan je i za dekoraciju zgrade filijale Državne hipotekarne banke u Banjoj Luci, kasnije Službe državnog knjigovodstva, a sada Palate Republike, sjedište predsjednika Republike Srpske, podignuto za vrijeme Bogoljuba Kujundžića, trećeg bana Vrbaske banovine (od januara 1935. do oktobra 1937).[7] Naime, Zagorodnjuk je 24. aprila 1937. godine glavni ulaz u banku markirao velikim bronzanim figurama, koje predstavljaju par Krajišnika, obučenih u narodnu nošnju, ukrašenu zmijanjskom ornamentikom. Prva od njih, „Trgovina”, sa sarukom (čalmom) oko glave, sa štapom i kantarom u rukama i vrećom izobilja pored sebe, postavljena je desno od glavnog ulaza. Druga figura „Domaćinstvo”, sa srpom u ruci, predstavlja stopanicu. Snop žita pored predstavlja blagostanje, sjedinjenje i društvenu slogu. Svaka figura teška je po 600 kilograma. Izlivene su u Beogradu, u livnici Vlastimira Đorđevića. Na bronzanom postolju se nalazi monogram autora.[1] Kipovi ispred zgrade su postali neizbježni simboli grada, a već decenijama su omiljeni orijentir i sastajalište mladih.

Adam i Eva, jedini preostali međuprozorski reljef na Palati Republike Srpske

Za izradu fasade je angažovao najpoznatijeg majstora za fasade u Kraljevini, umjetnika Đorđa Petraša. Duž cijele fasade postavljeni su dekorativni međuprozorski reljefi, koje je uradio prema skicama njegovog sunarodnika Stepana Kolesnikova,[1] Međuprozorski reljefi, nažalost, svi – osim onog iznad glavnog ulaza,[1] fragment „Adam i Eva”,[7] teško su oštećeni septembra 1944, u toku Druge banjalučke operacije. Njihovi ostaci, razbacani po tavanu palate, stajali su na tavanu zgrade, do zemljotresa 1969. godine, pa su pri obnovi zgrade uklonjeni.[1]

Autor je reljefa na spoljašnjoj fasadi i enterijeru, kao i skulptura na zgradi filijale Državne hipote­karne banke (danas filijala poreske uprave) u centru Valjeva, podignute 1939, koju su projektovali Vasilije Baumgorski i Velimir Janko­vić.[8]

Reljef na ulazu u zgradu poreske uprave u Valjevu

Nad ulazom u banku nalazi se reljefna kompozicija, na čijoj sredini je prikaz ženske figype, koja sedi na uzdignutom postamentu, pod krošnjom drveta, sa Eskulapijevim skiptarom i zmijama u lijevoj ruci. Sa njene lijeve strane je devojka sa preslicom, koja predstavlja suđaju, a sa desne je djevojka sa tasom, personifikacija pravde. Obije djevojke su postavljene u podnožju postamenta i obučene su u narodnu odeću. Sa krajnje desne strane su dva kovača sa zupča­nikom, personifikacija industrije, a sa lijeve čovek i žena koji nose korpu s gpožđem, personifikacije poljoprivrede. Na dužoj fasadi je drugi reljef, personifikacija blagostanja, koja u ruci drži model zgpade banke. Na lijevoj strani reljefa se nalazi klesar, iza koga je radnik koji donosi džak, sa materijalom za zidanje banke. Na desnoj strani je radnik, koji koristi držalju, vjerovatno lopate, dok ispred njega povijen radnik podiže kamen.[9] Ovaj radnik se naslanja na kamen u desnom donjem uglu kompozicije, na kojem je urezana latinično slovo „Z”, potpis vajara.[10] Na ulazu u šalter salu postavljeni su s obe strane celofigypalni bronzani reljefi u prirodnoj veličini, koji predstavljaju Iliju Birčanina i Aleksu Nenado­vića. Pored potpisa autora, upisane su i godine izvođenja radova 1938. i 1939.[9]

Grb iznad ulaza u Patrijaršiju

Autor je arhitektonske plastike na zgradi Patrijaršije u Beogradu, po projektu Viktora Lukomskog (1934—1935).[10] Izradio je reljefni grb, koji se nalazi iznad polukružnog ulaza u zgradu Patrijaršije, sa dva anđela ovenčana, arhijerejskom mitrom.[11]

Radio je reljef u metalu sa predstavom „Igra” - nagi par u igri u medaljonu, na ukrasnoj rešetci, od bronze i kovanog gvožđa,[12] postavljenoj iznad ulaza u Bioskop „Beograd” (od 1975. Pozorište na Terazijama), u Palati penzionog fonda (1939), po projektu Grigorija Samojlova.[13]

Izradio je impost-kapitele[10] sa plitkim reljefima simbola jevanđelista, na stubovima, u tremovima crkve crkve Svetog Marka, u severozapadnom delu Tašmajdanskog parka, prema projektu arhitekata Petra i Branka Krstića (1938).[14]

Takođe je radio reljefe u Balkanskoj ulici br. 44, Kneza Miloša br. 56, Molerovoj br. 78, na zgradi Doma invalida, na uglu Savskog trga br. 9, Nemanjine br. 1, Vuka Karadžića br. 11, u Beogradu.[10]

Izložbe[uredi | uredi izvor]

Nalazio se u grupi od 26 ruskih umjetnika koji su maja 1928. godine izložili oko 300 svojih radova u Zgradi Oficirskog doma, mesec dana prije nego što je oformljeno Društvo ruskih ujmetnika u Jugoslaviji, pod pokroviteljstvom Vlade Jugoslavije, na čelu sa ministrom kulture Milanom Grolom.[15]

Zajedno sa članovima Društva je izlagao u okviru Salona arhitekture i Umjetničke grupe „Krug” (1930, 1931). Učestvovao je na Prvoj izložbi pozorišnog slikarstva (1938) u Beogradu,[2] gdje je izložio nacrte za scenografije za Vagnerov „Loengrina”, Masneovog „Don Kihota”, Pučinijev „Turandot”, Sen-Sansovog „Samsona i Dalilu”, Rosinijevu „Atiliju”, Pirandelovog „Henrika IV”, Šekspirovog „Hamleta” i Dimitrijevićev „Večiti Vavilon”.[3]

Drugi svjetski rat[uredi | uredi izvor]

Tokom Drugog svjetskog rata, radio je dekoraciju u predstavama: Geteova „Stela”, u režiji Borivoja Jevtića (premijera 22. maj 1943), Geteova „Ifigenija na tauridi”, u režiji Aleksandra Vereščagina (premijera 5. mart 1944).[16]

Zajedno sa drugim ruskim emigrantima učestvovao je na ujmetničkim izložbama, leta 1942. i 1943. godine, u Paviljonu „Cvijeta Zuzorić” na Kalemegdanu, na decembarskim izložbama 1943. u organizaciji Ruskog doma.[17]

Posleratni period[uredi | uredi izvor]

Nakon rata imao je izuzetnu ulogu u obnavljanju Narodnog pozorišta. Riješenjem od 12. novembra 1949. dobitnik je Ordena rada III reda.[18]

Godine 1950. godine dao je otkaz u Narodnom pozorištu i otputovao je u Australiju. Tamo je proveo posljednje dvije i po decenije života, baveći se ikonopisom. Umro je 1976. godine u Sidneju, gdje je i sahranjen.[1]

Svoje pozorišne skice zavještao je Muzeju pozorišne umjetnosti.[1]

Njegova djela su bila zastupljena u grupi ruskih umjetnika na izložbi 50 godina scene i kostima, organizovanoj u Muzeju primjenjenih umjetnosti, 2007. godine.[4]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g d đ e ž Mačkić & 14. 1. 2013.
  2. ^ a b v g d đ e ž z Damjanović 2011, str. 214.
  3. ^ a b v Marković 2007, str. 830.
  4. ^ a b Damjanović 2011, str. 215.
  5. ^ Palić & 7. 8. 2007.
  6. ^ Ibrajter Gazibara 2014, str. 4.
  7. ^ a b Pejašinović 2013.
  8. ^ Prosen 2010, str. 81.
  9. ^ a b Prosen 2010, str. 85.
  10. ^ a b v g Prosen 2010, str. 86.
  11. ^ Božović 2011, str. 6.
  12. ^ Prosen 2003, str. 188.
  13. ^ Ćirić 2015, str. 5.
  14. ^ Todorović 2015, str. 6.
  15. ^ c 2010, str. 45.
  16. ^ Majdanac 2011.
  17. ^ Timofejev 2010, str. 82.
  18. ^ Ribar & 22. 3. 1950.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Владимир_Загородњук&oldid=27404693”