Vojna istorija Južne Afrike u Drugom svetskom ratu

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Tokom Drugog svetskog rata, mnogi Južnoafrikanci su služili vojni rok. Južnoafrička Unija učestvovala je sa drugim snagama Britanske imperije u bitkama u Severnoj Africi protiv Ervina Romela i njegovog Afričkog korpusa, a mnogi južnoafrički piloti su se pridružili Kraljevskom vazduhoplovstvu i borili se protiv sila Osovine na Evropskom ratištu.

Tenk Šerman iz južnoafričke 6. oklopne divizije 1944.

Politički izbori pri izbijanju rata[uredi | uredi izvor]

Uoči Drugog svetskog rata, Južnoafrička Unija se našla u jedinstvenoj političkoj i vojnoj dilemi. Iako je bila blisko povezana sa Ujedinjenim Kraljevstvom, budući da je bila ravnopravan dominion prema Vestminsterskom statutu iz 1931. sa šefom države koji je bio britanski kralj, južnoafrički premijer i šef vlade 1. septembra 1939. bio je Dž. B. M. Hercog – lider pro-afričke i anti-britanske Nacionalne partije. Nacionalna partija se pridružila vladi jedinstva sa probritanskom Južnoafričkom partijom Jana Smatsa 1934. kao Ujedinjena partija.

Nakon što su snage Adolfa Hitlera napale Poljsku 1. septembra 1939., Britanija je dva dana kasnije objavila rat Nemačkoj. Kratka, ali žestoka debata odvijala se u Južnoj Africi, posebno u Parlamentu Južne Afrike. Ona je suprotstavila one koji su nastojali da uđu u rat na strani Britanije, predvođene Smatsom, protiv onih koji su želeli da Južna Afrika ostane neutralna, predvođena Hercogom. Pre rata, afrikanerski nacionalistički pokreti stilizovani po nemačkom nacizmu kao što su Sive košulje, Osevabrandvag i Novi poredak Osvalda Piroua, bili su popularni u Južnoj Africi.[1]

Objava rata Osovini[uredi | uredi izvor]

Dana 4. septembra 1939. poslanički klub Ujedinjene partije odbio je da prihvati Hercogov stav o neutralnosti u Drugom svetskom ratu i postavili su Smatsa na njegovo mesto. Pošto je postao premijer, Smats je 6. septembra proglasio Južnu Afriku zvanično u ratu sa Nemačkom i Osovinom.[2] Smats je odmah krenuo sa utvrđivanjem Južne Afrike protiv svake moguće nemačke morske invazije zbog globalnog strateškog značaja Južne Afrike koja kontroliše dugi morski put oko Rta dobre nade.

Budući premijer Džon Vorster i drugi članovi pronacističkog/antibritanskog Osevabrandvag-a snažno su se protivili učešću Južne Afrike u Drugom svetskom ratu i aktivno su sprovodili sabotažu protiv Smatsove vlade. Smats je preduzeo oštre mere protiv pokreta Osevabrandvag i zatvorio njegove vođe, uključujući Vorstera, za vreme trajanja rata.

Feldmaršal i premijer Smats[uredi | uredi izvor]

Feldmaršal Jan Smats bio je jedini važan nebritanski general čiji je savet stalno tražio premijer Ujedinjenog Kraljevstva u vreme rata Vinston Čerčil. Smats je pozvan u Carski ratni kabinet 1939. godine kao najstariji Južnoafrikanac koji je podržavao ulazak u rat. Dana 28. maja 1941. Smats je postavljen za feldmaršala britanske vojske, postavši prvi Južnoafrikanac koji je imao taj čin. Na kraju, Smats je platio visoku političku cenu za svoju bliskost sa britanskim establišmentom, kraljem Džordžom VI i Vinstonom Čerčilom, što ga je učinilo veoma nepopularnim među Afrikanerima, što je dovelo do njegovog konačnog pada.

Vojna snaga[uredi | uredi izvor]

Objavom rata u septembru 1939. godine, južnoafrička vojska je brojala samo 5.353 regularna vojnika,[2] sa dodatnih 14.631 ljudi iz Aktivnih građanskih snaga (ACF) koje su pružale obuku dobrovoljcima u mirnodopskim vremenima i koje bi u vreme rata činile glavni telo vojske. Predratni planovi nisu predviđali da će se vojska boriti izvan Južne Afrike i bila je obučena i opremljena samo za ratne operacije.

Jedan od problema sa kojima se Južna Afrika stalno suočavala tokom rata bio je nedostatak raspoloživih ljudi. Zbog svoje rasne politike, razmatrano je samo naoružavanje muškaraca evropskog porekla što je ograničilo raspoloživu grupu muškaraca starosti između 20 i 40 godina na oko 320.000. Pored toga, objava rata Nemačkoj imala je podršku samo tesne većine u južnoafričkom parlamentu i bila je daleko od opšte popularnosti. Zaista, postojala je značajna manjina koja se aktivno protivila ratu i pod ovim uslovima regrutacija nikada nije bila opcija. Širenje vojske i njeno raspoređivanje u inostranstvu u potpunosti je zavisilo od dobrovoljaca.

Južnoafrički pilot Sajlor Malan u Bigin Hilu, Kent

S obzirom na stavove zemlje prema crnoj rasi u to vreme, regrutovanje borbenih trupa iz mnogo većeg crnog stanovništva jedva da se razmatralo. Umesto toga, u pokušaju da se što više belaca oslobode za borbeno i tehničko oružje, formiran je izvestan broj trupa da obezbede vozače i pionire, regrutovanih iz prihvatljivije rasne grupe Obojeni Kejpa i indijanske populacije. Oni su na kraju spojeni u Korpus Kejp. Za pionirske i radne zadatke formiran je i Zavičajni vojni korpus, koji su činili crnci. Za neke od svojih zadataka pojedinci su bili naoružani, uglavnom za samozaštitu i stražu, ali im nikada nije bilo dozvoljeno da učestvuju u stvarnim borbama protiv Evropljana.

Vojni doprinosi i žrtve u Drugom svetskom ratu[uredi | uredi izvor]

Odbrambene snage Južne Afrike dale su svoj doprinos u mnogim poprištima rata. Doprinos Južne Afrike se uglavnom sastojao od snabdevanja trupama, vazduhoplovcima i materijalima za Severnoafričku kampanju (Pustinjski rat) i Italijansku kampanju, kao i savezničkim brodovima koji su pristajali u njenim ključnim lukama koje se nalaze na granici Atlantskog okeana sa Indijskim okeanom na jugu Južne Afrike. Za Kraljevsko ratno vazduhoplovstvo leteli su i brojni dobrovoljci.

  1. Južnoafrička vojska i vazduhoplovstvo odigrale su glavnu ulogu u porazu fašističkih italijanskih snaga Benita Musolinija tokom Istočnoafričke kampanje 1940–1941. Konvertovani Junkers Ju 86 iz 12. eskadrile, Južnoafričke vazduhoplovne snage, izveli su prvo strateško bombardovanje u kampanji na koncentraciju tenkova Kraljevske italijanske armije u Mojaleu u 8 časova ujutro 11. juna 1940., samo nekoliko sati nakon italijanske objave rata.[3]
  2. Druga važna pobeda u kojoj su učestvovali Južnoafrikanci bilo je oslobađanje Madagaskara od kontrole Višijevskih Francuza. Britanske trupe uz pomoć južnoafričkih vojnika izvele su napad iz Južne Afrike, iskrcavajući se na strateško ostrvo 4. maja 1942.[4] kako bi sprečili njegovo zauzimanje od strane Japanskog carstva.
  3. Južnoafrička 1. pešadijska divizija učestvovala je u nekoliko akcija u Severnoj Africi 1941. i 1942. godine, uključujući bitku kod El Alamejna, pre nego što je povučena u Južnu Afriku da bi se ponovo konstituisala kao oklopna divizija.
  4. Južnoafrička 2. pešadijska divizija takođe je učestvovala u nizu akcija u Severnoj Africi tokom 1942. godine, ali su 21. juna 1942. dve kompletne pešadijske brigade divizije kao i većina pratećih jedinica zarobljene pri padu Tobruka.
  5. Južnoafrička 3. pešadijska divizija nikada nije aktivno učestvovala ni u jednoj bici, već je umesto toga organizovala i obučavala južnoafričke domaće snage, obavljala garnizonske dužnosti i snabdevala zamene za južnoafričku 1. pešadijsku diviziju i Južnoafričku 2. pešadijsku diviziju. Jedna od sastavnih brigada ove divizije – 7. motorizovana brigada SA – je učestvovala u invaziji na Madagaskar 1942.
  6. Južnoafrička 6. oklopna divizija borila se u brojnim akcijama u Italiji 1944–1945.
  7. Južnoafričko vazduhoplovstvo (SAAF) dalo je značajan doprinos vazdušnom ratu u istočnoj Africi, severnoj Africi, Siciliji, Italiji, na Balkanu, pa čak i na dalekom istoku kroz misije bombardovanja rumunskih naftnih polja u Ploeštiju,[5] misije snabdevanja kao podrška Varšavskom ustanku[6] i izviđačkim misijama Istočnog fronta uoči napredovanja sovjetske Crvene armije u oblasti Lavov-Krakov.[7]
  8. Brojni južnoafrički avijatičari su takođe dobrovoljno služili u britanskom Kraljevskom vazduhoplovstvu, od kojih su neki bili odlikovani.
  9. Južna Afrika je doprinela ratnim naporima protiv Japana, snabdevajući ljude i popunjavajući brodove u pomorskim angažmanima protiv Japanske carske mornarice.[8]
Južnoafričko pomorsko osoblje na brodu HMS Nelson

Oko 334.000 muškaraca dobrovoljno se prijavilo za puno radno vreme u južnoafričkoj vojsci tokom rata (uključujući oko 211.000 belih, 77.000 crnih i 46.000 obojenih i indijanskih vojnika). Komisija za ratne grobove Komonvelta ima evidenciju o 11.023 poznata Južnoafrikanca koji su poginuli tokom Drugog svetskog rata.[9]


Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Clark, Nancy L. (2016). South Africa : the rise and fall of apartheid. William H. Worger (Third izd.). Abingdon, Oxon. ISBN 978-1-138-12444-8. OCLC 883649263. 
  2. ^ a b Wessels, Andre (jun 2000). „The first two years of war: The development of the Union Defence Forces (UDF) September 1939 to September 1941”. Military History Journal. 11 (5). 
  3. ^ BROWN, J.A. A Gathering of Eagles: The Campaigns of the South African Air Force in Italian East Africa 1940–1941. Purnell, Cape Town. 1970. p. 37
  4. ^ BROWN, J.A. Eagles Strike: Campaigns of the South African Air Force in Egypt, Cyrenaica, Libya, Tunisia, Tripolitana and Madagascar 1941–1943. Purnell, Cape Town. 1974. p. 387
  5. ^ MARTIN, H.J. & ORPEN N. Eagles Victorious. Purnell, Cape Town. 1977. p. 331
  6. ^ MARTIN, H.J. & ORPEN N. Eagles Victorious. Purnell, Cape Town. 1977. p. 246
  7. ^ MARTIN, H. J. & ORPEN N. Eagles Victorious. Purnell, Cape Town. 1977. p. 242
  8. ^ "South Africa and the War against Japan 1941–1945". South African Military History Society (Military History Journal – Vol 10 No 3). 21 November 2006. http://samilitaryhistory.org/vol103aw.html
  9. ^ "Commonwealth War Graves Commission". cwgc.org. 1 March 2007. http://www.cwgc.org/
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Војна_историја_Јужне_Африке_у_Другом_светском_рату&oldid=26083930”