Gradašnica (Pirot)
Gradašnica | |
|---|---|
 Gradašnica | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Upravni okrug | Pirotski |
| Grad | Pirot |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  362 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 43° 10′ 35″ S; 22° 35′ 22″ I / 43.1765° S; 22.5895° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 465 m |
.svg)  Gradašnica Gradašnica na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Pozivni broj | 010 |
| Registarska oznaka | PI |
Gradašnica je naselje Grada Pirota u Pirotskom okrugu. Prema popisu iz 2011. ima 362 stanovnika (prema popisu iz 2002. bilo je 412 stanovnika).
Istorija[uredi | uredi izvor]
Mesto Gradašnica 1688/1689. godine pominje se u "nomokanonu" 15-17. veka srpske recenzije iz manastira Poganovo. To mesto je u 19. veku u Pirotskom okrugu (1884).
U Gradašnici je 1886. godine ozidana pravoslavna crkva posvećena Sv. Paraskevi.[1] Škola je radila u okviru crkve prvobitno sve dok nije otvorena posebna zgrada Škole 1887. godine. Iste godine je škola zatvorena zbog otvaranja osnovne škole u selu Dobri Do. Deca su išla u školu u Pirotu i selima Izvor, Dobri Do ili Veliki Suvodol. Posle Prvog svetskog rata, otpočinje se sa radom 1919. godine. Izgrađena je nova zgrada škole 1926. godine.
Pored crkve Svete Paraskeve, u selu se nalazi i izuzetno stara crkva Svetog Vlaha.
U minulim vremenima, osnovne prihode meštani Gradašnice sticali su od poljoprivredne proizvodnje, vinogradarstva i naročito od mnoštvo vodenica kojih je bilo na Gradašničkoj reci. Te vodenice zadovoljavale su potrebe ne samo Pirota, već i velikog broja okolnih sela.[2] Najpoznatija vodenica na Gradašničkoj reci bila je Begova kula podignuta početkom 19. veka, koja je potom do urušavanja imala status spomenika kulture.[3]
Rodovi familija[uredi | uredi izvor]
- 1. Bazovci su familija koja je poreklom iz sela Bazovik. Najstariji predak je Kosta pa otud i prezime Kostić.
- 2. Volejini su jedna od najstarijih porodica u Gradašnici. Najstariji predak - Cvetko.
- 3. Živkovi ili Potini su familija čiji je najstariji predak Pota.
- 4. Durkovi ili Džonini su familija krupnih i jakih ljudi. Džona je imao jednog sina - Ćira.
- 5. Lelebabini su dobili ime po legendi kada je neko od dece iz ove familije, uplašeno od Turaka vikalo po kući: "Lele babo, Krdžalije!". Ovo je jedna od najstarijih porodica. Najstariji poznati predak je Stanko. Prezimena: Stanković i Jovanović.
- 6. Visočanje su se doselili iz sela Braćevci kod Visoka. Najstariji predak im je Mina Rančić.
- 7. Policajini su familija čiji je najstariji predak Ćira a njegov sin se zvao Cvetko.
- 8. Mazničovi su familija pop Mazna - Cvetka.
- 9. Vurdini ili Nevljani su starosedelačka porodica. Najstariji predak je Anta.
- 10. Korkmini su familija čiji je predak Anta Jovanović Korkma.
- 11. Ljutini se pretežno prezivaju Milenković po pretku Milenku. Ima i prezimena Pešić i Dimitrijević.
- 12. Danjini su dobili ime po nadimku najstarijeg pretka - Mita Danja.
- 13. Džućini i Pešćini nose naziv po Džuku i njegovom sinu Peši. Ovo su bogate porodice koje su imale vodenicu i valjavnicu.
- 14. Džidžanovi su starosedelačka porodica. Ime su dobili po tome što su sitnije građe pa su ih zvali dživdžani - vrapce. Najstariji predak im je Ćira Antić Džidžanov.
- 15. Panagonovi - Studentkovi potiču od nepoznatog pretka koji je imao dva sina: Minu i Đorđa.
- 16. Visočanje su doseljeni iz sela Visok a najstariji predak im je deda Ranča.
- 17. Šumanovi su starosedelačka porodica a ime su dobili po pretku koji je bio hajduk i uvek je bio u šumi. Najstariji predak im je Jovan koji je poreklom iz sela Pakleštica.
- 18. Šajtini, Taškovi, Murdžini i Surlini potiču od istog pretka - Ige koji je imao četvoro dece: Manča, Ceka, Đora i Petar.
- 19. Čarlini su familija koja je najstarija u Gradašnici. Nepoznati predak je imao tri sina: Krstu, Pešu i Petra. Prezime: Petrović.
- 20. Todorćinisu familija čiji je predak deda Džuna Gogić. Imao je tri sina: Nacu, Đoru i Milana.
- 21. Rašini su porodica čije je prezime Rašić od pretka Raše. Pojavljuje se i prezime Tričković u ovoj familiji.
- 22. Čulini su familija čiji je predak Stanko.
- 23. Toplodolci su jedina porodica koja se tu doselila posle Drugog svetskog rata. Doselio se najpre Branko Ćirić sa ženom Spasom.
- 24. Šanini su familija čiji je najstariji predak Petar Penčić.
- 25. Vekajini su familija čiji je predak Andreja. Prezimena ove familije su Manojlović i Manić.
- 26. Pačarizovi su stara familija a poreklo vode od nekog pretka koji se zvao Pačariz. Prezime im je Jovanović.
- 27. Cenđini vode poreklo od pretka Gmitra koji je imao dva sina i kćer.
- 28. Kolenovi ili Kulenovi su porodica koja je izgubila svaki trag u ovom selu. Jedine osobe kojih se sećaju meštani su baba Marica i njena sestra Jona.
- 29. Šulejini i Marđini su poreklom iz sela Topli Do. Najstariji predak je Peša. Imao je dva sina i kćer: Spasa, Marga i Golub.
Demografija[uredi | uredi izvor]
U naselju Gradašnica živi 325 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 40,4 godina (40,3 kod muškaraca i 40,5 kod žena). U naselju ima 126 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,27.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 0 | 0 | ||
| 80+ | 4 | 7 | ||
| 75—79 | 9 | 11 | ||
| 70—74 | 9 | 11 | ||
| 65—69 | 7 | 13 | ||
| 60—64 | 12 | 21 | ||
| 55—59 | 7 | 5 | ||
| 50—54 | 21 | 14 | ||
| 45—49 | 13 | 10 | ||
| 40—44 | 19 | 14 | ||
| 35—39 | 12 | 13 | ||
| 30—34 | 17 | 16 | ||
| 25—29 | 13 | 13 | ||
| 20—24 | 12 | 10 | ||
| 15—19 | 6 | 19 | ||
| 10—14 | 16 | 15 | ||
| 5—9 | 11 | 15 | ||
| 0—4 | 8 | 9 | ||
| Prosek : | 40,3 | 40,5 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 161 | 37 | 109 | 11 | 4 | 0 |
| Ženski | 177 | 33 | 109 | 33 | 2 | 0 |
| UKUPNO | 338 | 70 | 218 | 44 | 6 | 0 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 84 | 3 | 0 | 0 | 48 |
| Ženski | 51 | 1 | 0 | 0 | 38 |
| UKUPNO | 135 | 4 | 0 | 0 | 86 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 1 | 9 | 2 | 2 | 5 |
| Ženski | 0 | 0 | 3 | 2 | 0 |
| UKUPNO | 1 | 9 | 5 | 4 | 5 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 1 | 3 | 0 | 1 |
| Ženski | 1 | 0 | 0 | 2 | 4 |
| UKUPNO | 1 | 1 | 3 | 2 | 5 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 5 | 0 | 0 | 4 | |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| UKUPNO | 5 | 0 | 0 | 4 | |
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ "Naš jezik", Beograd 1939. godine
- ^ Zlatković, Dragoljub (2006). „Mikrotoponimija desne obale Nišave od Milojkovca i Obrenovca do Gradašnice i Nišora”. Pirotski zbornik. 31: 143.
- ^ Jovanović, Borisav (2012). Stari zanati Pirota i okoline. str. 79.
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
Literatura[uredi | uredi izvor]
Milorad Miša Živković, Gradašnica, selo kraj Pirota, Pi pres Pirot, 2011.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
- Gugl satelitska mapa (Maplandia)
- Plan naselja na mapi (Mapquest)
