Demokratski front (Crna Gora)
Demokratski front | |
|---|---|
.svg){kind=small} | |
| Lideri | kolektivno rukovodstvo |
| Osnovana | 24. jul 2012. |
| Raspuštena | 14. maj 2023. |
| Sedište | Moskovska 75, Podgorica Crna Gora |
| Ideologija | desni populizam, umjereni evroskepticizam, društveni konzervativizam |
| Politička pozicija | politička desnica |
| Boje | plava i žuta |
| Slogan | Mi ili on |
| Skupština Crne Gore | 20 / 81 |
| Lokalne skupštine | 154 / 847 |
Facebook: Demokratski front | |
Demokratski front (DF) je bila politička koalicija u Crnoj Gori. Osnovana je 24. jula 2012. godine od strane Pokreta za promjene (PZP) na čelu sa Nebojšom Medojevićem i Nove srpske demokratije (NSD) na čelu sa Andrijom Mandićem. U stvaranju Demokratskog fronta učestvovale su i razne nestranačke ličnosti, među kojima je bio i Miodrag Lekić, koji je izabran za prvog predsjednika DF i bio kandidat na predsedničkim izborima 2013. godine.[1]
Koaliciji su naknadno pristupile i neke druge stranke, društvene organizacije i istaknuti pojedinci, a kasnije je došlo i do istupanja pojedinih koalicionih članica iz DF, tako da se sastav koalicije u više navrata mijenjao. Okosnicu Demokratskog fronta su od osnivanja u kontinuitetu činili PZP i NSD, a ubrzo im se pridružila i Demokratska narodna partija Milana Kneževića.
Osnovni cilj Demokratskog fronta ogledao se u težnji ka objedinjavanju opozicionih snaga u radi smjene režima Mila Đukanovića i Demokratske partije socijalista. Nakon što je DPS izgubio izvršnu vlast na parlamentarnim izborima 2020. godine, a Đukanović izgubio predsedničke izbore 2023. godine, konstituenti koalicije su 14. maja 2023. godine saopštili da je Demokratski front ispunio cilj osnivanja i da prestaje sa postojanjem, a da članice koalicije nastavljaju svoje političke borbe različitim putevima, ali ka istom cilju.
Odnos prema srpskom pitanju[uredi | uredi izvor]
.jpg)
Pošto je nastala kao proizvod političkog kompromisa između srpskih (NSD) i nesrpskih (PZP) činilaca, koalicija Demokratski front je od svog osnivanja imala ambivalentan odnos prema ključnim pitanjima koja se odnose na položaj srpskog naroda u Crnoj Gori, što je došlo do punog izražaja prilikom formulisanja koalicionog programa (2012), koji je na veoma detaljan način, u čak 595 posebnih tačaka, definisao politiku DF prema raznim društvenim pitanjima, ali bez ijednog pomena srpskog naroda u cjelokupnom tekstu programa, čime je ujedno bio izbjegnut i svaki izričiti pomen ugroženosti Srba u Crnoj Gori, a jedini izuzetak u tom smislu učinjen je u 382. tački, koja je sadržala zahtjev da se i srpskom jeziku u Crnoj Gori prizna status službenog jezika, pored već priznatog crnogorskog jezika.[2]
Potpunim odsustvom pomena srpskog naroda i ključnih pitanja koja se odnose na njegov položaj u Crnoj Gori, kao što su: prestanak diskriminacije i asimilacije, priznavanje pune ravnopravnosti i konstitutivnosti, obustavljanje desrbizacije i zaštita od crnogorizacije, osnivači Demokratskog fronta su u širokom luku zaobišli najznačajnije probleme sa kojima se u Crnoj Gori suočava srpski narod. Pristajanje rukovodstva Nove srpske demokratije na učešće u stvaranju koalicije bez srpske odrednice u nazivu i pomena srpskog naroda u programu, izazvalo je brojne nedoumice u srpskoj političkoj javnosti, što je uticalo i na ukupne rezultate Demokratskog fronta, na svim izbornim nivoima.
U znatnom dijelu srpske javnosti, odustajanje rukovodstva NSD od jasnog formulisanja srpskih nacionalnih interesa u okviru Demokratskog fronta bilo je shvaćeno kao ustupak koalicionim partnerima, a takođe i kao pokušaj rehabilitacije Nebojše Medojevića i njegovog Pokreta za promjene, koji je svojim ranijim pristajanjem uz režim u jesen 2007. godine omogućio usvajanje ustavnih rješenja kojima je srpskom narodu u Crnoj Gori uskraćena konstitutivnost, dok je srpskom jeziku oduzet dotadašnji status zvaničnog jezika u toj državi.[3]
Prve posljedice udruživanja NSD sa antisrpskim činiocima u okviru Demokratskog fronta pokazale su se neposredno nakon stvaranja te koalicije. Svega nekoliko dana uoči skupštinskih izbora koji su u Crnoj Gori održani u oktobru 2012. godine, Miodrag Lekić je u svojstvu predsjednika DF i nosioca izborne liste izjavio da Demokratski front u slučaju izborne pobjede i dolaska na vlast neće povući odluku o priznanju Kosova, koju je Vlada Crne Gore donijela 2008. godine, a koja je u vrijeme donošenja bila shvaćena kao antisrpski čin istorijskih razmjera, usled čega je u Crnoj Gori tada (2008) došlo do masovnih javnih protesta. Iako je Lekićevim odnosom prema kosovskom pitanju bilo potvrđeno postojanje antisrpskih tendencija u okviru Demokratskog fronta, Nova srpska demokratija je već u tom trenutku bila do te mjere vezana za novostvorenu koaliciju da je ne samo ostala u njenom sastavu, dajući time legitimitet Lekićevim stavovima, već je na narednim predsjedničkim izborima koji su održani nedugo potom, u aprilu 2013. godine, snažno podržala Lekićevu kandidaturu, navodeći time srpske birače na paradoksalno i ponižavajuće glasanje za ličnost koja je od početka svoje političke djelatnosti saučestvovala u kreiranju i sprovođenju antisrpske politike.[4][5]
U razdoblju od 2012. do 2015. godine, čelnici NSD su u raznim prilikama pokušavali da umanje značaj Lekićevih stavova, nudeći razna umirujuća objašnjenja i pozivajući se na pluralizam mišljenja u okviru Demokratskog fronta, uz vidno uzdržavanje od izricanja bilo kakvih javnih osuda na račun svog koalicionog predsjednika, koga su podržavali i kao kandidata na predsjedničkim izborima.[6][7] Tek nakon Lekićevog odlaska iz Demokratskog fronta (2015) i ulaska njegovog Demokratskog saveza u rekonstruisanu Vladu Mila Đukanovića (2016), čelnici NSD su javno priznali da je Lekić bio jedna od njihovih najvećih političkih grešaka.[8][9][10] Međutim, niko od srpskih predstavnika u rukovodstvu Demokratskog fronta nije preuzeo odgovornost za pomenutu grešku, niti su iz iste izvukli bilo kakve pouke, pošto su sličnu grešku kasnije ponovili i sa Mladenom Bojanićem, nakon čega je ponovo izostalo preuzimanje bilo kakve odgovornosti za zavođenje srpskih birača na razne političke stranputice, koje su iz godine u godinu vodile ka sve intenzivnijem razaranju srpskog političkog i nacionalnog identiteta u Crnoj Gori.
Članice koalicije[uredi | uredi izvor]
| Politička partija | Ideologija | Lider | Od | Br. mandata | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Nova srpska demokratija | NSD | Nacionalni konzervativizam Srpski nacionalizam |
Andrija Mandić | 2012– | 9 / 81
| |
| Pokret za promjene | PzP | Desničarski populizam Teorizam zavere Evroskepticizam |
Nebojša Medojević | 2012– | 5 / 81
| |
| Demokratska narodna partija | DNP | Društveni konzervativizam Populizam Rusofilija |
Milan Knežević | 2015– | 5 / 81
| |
| Radnička partija | RP | Društveni konzervativizam Populizam |
Maksim Vučinić | 2020– | 1 / 81
| |
| Srpska radikalna stranka | SRS | Srpski ultranacionalizam Rusofilija |
Ilija Darmanović | 2016– | Vanparlamentarna | |
| Jugoslovenska komunistička partija | JKP | Komunizam Titoizam Jugoslavizam |
Zoran Radošević | 2016– | Vanparlamentarna | |
| Slobodna Crna Gora | SCG | Društveni konzervativizam Desničarski populizam Srpski nacionalizam |
Vladislav Dajković | 2021– | Vanparlamentarna | |
Bivši članovi[uredi | uredi izvor]
| Politička partija | Skraćenica | Lider | Član | |
|---|---|---|---|---|
| Partija ujedinjenih penzionera i invalida | PUPI | Momir Joksimović | 2012—2016 | |
| Demokratska stranka jedinstva | DSJ | Nebojša Jušković | 2015—2017 | |
| Otpor beznađu | OB | Mladen Bojanić | 2016—2017 | |
| Demokratska srpska stranka | DSS | Dragica Petrović | 2016—2020 | |
| Prava Crna Gora | Prava | Marko Milačić | 2020 | |
| Ujedinjena Crna Gora | UCG | Vladimir Dobričanin | 2020—2022 | |
Redosljed promjena u sastavu koalicije[uredi | uredi izvor]
- U martu 2015. godine, Miodrag Lekić je sa svojim pristalicama napustio DF i formirao sopstvenu stranku Demokratski savez (DEMOS).[11]
- U aprilu 2015. godine, Bošnjačka demokratska partija Crne Gore, nakon prethodnog napuštanja DF, sklapa savez sa DEMOS-om Miodraga Lekića.[12]
- Krajem 2015. godine, poslanica Jelisava Kalezić napustila je poslanički klub DF u Skupštini Crne Gore, a ujedno je istupila i iz članstva DF.[13]
- U aprilu 2016. godine, grupa Građanska akcija napustila je Demokratski front.[14]
- 31. avgusta 2016. godine, Demokratska srpska stranka je pristupila Demokratskom frontu.[15]
- 7. septembra 2016. godine, Jugoslovenska komunistička partija Crne Gore je pristupila Demokratskom frontu.[16]
- 18. septembra 2016. godine, politički pokret Otpor beznađu na čelu sa poslanikom Mladenom Bojanićem pristupa Demokratskom frontu.[17]
- 19. septembra 2016. godine, Srpska radikalna stranka Ilije Darmanovića i Pokret za Pljevlja Novice Stanića pristupili su Demokratskom frontu.[18]
- Sredinom novembra 2017. godine, politički pokret Otpor beznađu na čelu sa novim liderom Markom Milačićem istupa iz Demokratskog fronta.[19]
- Krajem 2018. godine, Pokret za Pljevlja se kolektivno priključio Pravoj Crnoj Gori, koja se nalazi izvan Demokratskog fronta.[20]
- U martu 2019. godine, Radnička partija je istupila iz Demokratskog fronta.[21]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Prve zamisli o stvaranju šire opozicione koalicije razmatrane su tokom susreta opozicionih lidera koji je održan 5. septembra 2008. godine u Plavnici,[22] čime je označen početak političkog približavanja između stranaka koje su vodili Nebojša Medojević i Andrija Mandić, a konkretne ideje o stvaranju Demokratskog fronta formulisane su nešto kasnije, tokom jeseni 2009. godine, kada su rukovodstva Pokreta za promjene i Nove srpske demokratije postigla načelnu saglasnost o potrebi formiranja političke koalicije. Iako je iz pomenutih stranaka najavljivano da bi do formiranja DF moglo doći već tokom proljeća 2010. godine, ta najava se pokazala kao neostvariva, usljed niza neriješenih pitanja koja su opterećivala odnose između opozicionih stranaka. Pošto čelnici PZP i NSD nisu uspjeli da postignu dogovor sa rukovodstvom Socijalističke narodne partije Crne Gore, od najavljenog formiranja Demokratskog fronta se tada odustalo. Jedan od glavnih razloga za tadašnje odustajanje od ovog političkog poduhvata ogledao se u velikom nepovjerenju većine srpskih i prosrpskih stranaka prema rukovodstvu PZP, koje je još u jesen 2007. godine napustilo tadašnju opozicionu platformu i prešlo na stranu režima prilikom donošenja novog Ustava Crne Gore, kojim je srpskom narodu u Crnoj Gori uskraćena konstitutivnost, dok je srpskom jeziku uskraćen status službenosti.[23][24]
Zamisao o stvaranju Demokratskog fronta obnovljena je početkom 2012. godine, kada je došlo do novih pregovora među opozicionim strankama. Ova koalicija je zvanično osnovana u julu iste godine, od strane PZP i NSD, a u osnivanju je učestvovala i grupa nestranačkih ličnosti. Za prvog predsjednika DF izabran je Miodrag Lekić, bivši ministar spoljnih poslova Crne Gore i nekadašnji ambasador Savezne Republike Jugoslavije u Italiji.[25]
U isto vrijeme, obnovljeni su pregovori sa Socijalističkom narodnom partijom Crne Gore, koja je 5. avgusta 2012. godine saopštila da će Demokratskom frontu pristupiti ukoliko joj bude priznata polovina kandidatskih mjesta na zajedničkoj izbornoj listi, dok bi drugu polovinu činili kandidati PZP i NSD. Iako do sporazuma o zajedničkom nastupu nije došlo, dio rukovodstva SNP se ipak odlučio za samostalni ulazak u DF što je dovelo do raskola u SNP. Pomenuta frakcija SNP, koju su predvodili Predrag Bulatović i Milan Knežević, predstavljala je posebnu grupu unutar DF, koja se kasnije (2014) organizovala kao Demokratska narodna partija Crne Gore. Sva ova zbivanja dovela su do ozbiljnog narušavanja odnosa između DF i SNP, čime su produbljene podjele u opozicionim redovima.[26]
Učešće na izborima[uredi | uredi izvor]
Na skupštinskim izborima koji su u Crnoj Gori održani u oktobru 2012. godine, koalicionu listu Demokratskog fronta su činile: Nova srpska demokratija, Pokret za promjene, Demokratska stranka jedinstva, Bošnjačka demokratska partija Crne Gore i Grupa birača Milan Knežević, a nosilac liste je bio Miodrag Lekić.[27] Prema zvaničnim rezultatima, Demokratski front je osvojio 82.773 glasova (22,82%) i 20 poslaničkih mandata, čime je postao najznačajnija opoziciona snaga u Skupštini Crne Gore.
Na predsjedničkim izborima koji su u Crnoj Gori održani u aprilu 2013. godine, DF je kandidovao svog tadašnjeg koalicionog predsjednika Miodraga Lekića, etničkog Crnogorca, koji je osvojio 154,289 glasova (48.79%), izgubivši u prvom krugu.[28]
Na skupštinskim izborima koji su u Crnoj Gori održani u oktobru 2016. godine, DF je osvojio 77.784 glasova (20,3%) i 18 poslaničkih mandata, potvrdivši drugo mjesto, odmah iza vladajućeg DPS-a.
Na predsjedničkim izborima koji su u Crnoj Gori održani u aprilu 2018. godine, DF je podržao kandidaturu Mladena Bojanića, etničkog Crnogorca, koji je osvojio 111,711 glasova (33,40%), izgubivši izbore već u prvom krugu.[29]
Odnos prema ustavnim promjenama[uredi | uredi izvor]
Iako se Demokratski front od svog osnivanja zalagao za ustavne promjene, među članicama koalicije nije postignuta puna saglasnost o ključnim pitanjima koja se odnose na ustavni položaj srpskog naroda u Crnoj Gori. Na jednoj strani, NSD se zalagala za ustavne promjene kojima bi srpskom narodu u Crnoj Gori bila priznata konstitutivnost i puna ravnopravnost, dok je PZP nastavio da zastupa građanski koncept, ne osporavajući postojeća ustavna rješenja, za koja su poslanici PZP glasali 2007. godine prilikom usvajanja važećeg Ustava Crne Gore. Ove razlike su došle do izražaja nakon sjednice Predsjedništva DF, koja je održana 9. septembra 2019. godine, na kojoj je ponovljen načelan stav o neophodnosti ustavnih promjena. Nakon pomenute sjednice, predstavnici NSD su ponovili zahtjev za ustavnim priznanjem narodne zastave i pune ravnopravnosti srpskog jezika u Crnoj Gori, ali bez pominjanja konstitutivnosti srpskog naroda, čime je učinjen ustupak koalicionim partnerima iz PZP. Na drugoj strani, predstavnici PZP su u potpunosti prešli preko srpskog pitanja, zadržavajući se na načelnom zalaganju za promjenu ustava u cilju uvođenja mehanizama neposredne demokratije. Primjetni raskorak između stavova NSD i PZP po pitanju sadržaja i obima predloženih ustavnih promjena predstavljao je još jedno u nizu svjedočanstava o postojanju suštinskih razlika unutar Demokratskog fronta, koji za sedam godina postojanja (2012-2019) nikada nije zauzeo jedinstven stav po pitanju konstitutivnosti srpskog naroda u Crnoj Gori.[30][31][32][33]
Spisak predsjednika[uredi | uredi izvor]
| Br. | Predsjednik | Rođen-Umro | Početak funkcije | Kraj funkcije | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Miodrag Lekić | 
|
1947— | 24. jul 2012. | 11. mart 2015. | |
| Kolektivno rukovodstvo | ||||||
| Br. | Član | Rođen—Umro | Početak funkcije | Kraj funkcije | ||
| 2 | Andrija Mandić | .jpg)
|
1965— | 11. mart 2015. | 14. maj 2023. | |
| Milan Knežević | 
|
1980— | ||||
| Nebojša Medojević | .jpg)
|
1966— | ||||
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Demokratski front (2012): Miodrag Lekić
- ^ Program Demokratskog fronta (2012)
- ^ Glas javnosti (2007): Političko konvertitstvo Nebojše Medojevića
- ^ Vijesti (2012): Lekić: Nećemo dovoditi u pitanje priznanje Kosova
- ^ Večernje novosti (2012): Izbori u CG: Nezavisnost Kosova o(p)staje
- ^ Analitika (2012): Ima mjesta i za LP u našoj vladi
- ^ NSD (2012): Danilović: Uspjeli smo da napravimo sinergiju
- ^ IN4S (2016): Mandić: Ulazak u avanturu sa Miodragom Lekićem najveća greška
- ^ Analitika (2016): Mandić: Najveća greška je što sam ušao u avanturu sa Lekićem
- ^ Dan (2016): Nekog žulja Vlada, nekog džada, a nekog ambasada
- ^ Lekić osnovao "Demos" | MTELCG
- ^ Vijesti (2015): Bošnjačka demokratska partija pristupila Demosu
- ^ RTCG (2016): Kalezić napustila Demokratski front
- ^ Dan (2016): Grupa birača Građanska akcija napustila Demokratski front: Nastavljaju samostalno
- ^ „DSS pristupio DF-u”. RTCG. Pristupljeno 31. 8. 2016.
- ^ „JKPCG pristupila DF-u”. Demokratska narodna partija. Arhivirano iz originala 09. 09. 2016. g. Pristupljeno 7. 9. 2016.
- ^ IN4S (2016): Otpor beznađu prihvatio koalicioni sporazum sa DF-om
- ^ Front se širi: Srpska radikalna stranka i Pokret za Pljevlja podržali DF, in4s.net, 19. septembra, 2016
- ^ „Standard (2017): Marko Milačić napušta Demokratski front, sporan odnos prema Rusiji?”. Arhivirano iz originala 11. 08. 2019. g. Pristupljeno 11. 08. 2019.
- ^ Srpske novine (2018): Pokret za Pljevlja postaje dio Prave Crne Gore
- ^ Vijesti (2019): Radnička partija istupila iz DF-a
- ^ Politika (2008): Proveravanje pulsa političkih lidera
- ^ Slobodna Evropa (2009): Crnogorska opozicija najavljuje formiranje Demokratskog fronta
- ^ Slobodna Evropa (2010): (Ne)moguće ujedinjenje opozicije
- ^ Slobodna Evropa (2012): Lekić na čelu opozicionog fronta Crne Gore
- ^ Analitika (2013): Analiza SNP-a: Za loš rezultat krivi MANS, DF i Bulatovićev portparol
- ^ Državna izborna komisija (2012): Rješenje o proglašenju izborne liste Demokratskog fronta
- ^ Vijesti (2013): Lekić kandidat za predsjednika Crne Gore
- ^ Antena M (2019): Nakon URA-e i Demokrata, i DF podržao predsjedničku kandidaturu Mladena Bojanića
- ^ RTCG (2019): DF će preko Odbora da inicira promjene Ustava
- ^ Vijesti (2019): DF: Iniciraćemo dopune i izmjene Ustava
- ^ Vijesti (2019): Srpski jezik da bude službeni, a trobojka jedna od zastava
- ^ Večernje novosti (2019): Za Srbe DF traži ravnopravnost
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Goati, Vladimir (2013). Izbori u Srbiji i Crnoj Gori od 1990. do 2013. i u SRJ od 1992. do 2003. (PDF). Beograd: Centar za slobodne izbore i demokratiju.
- Goati, Vladimir; Darmanović, Srđan, ur. (2015). Izborni i partijski sistem u Crnoj Gori: Perspektiva razvoja unutarpartijske demokratije (PDF). Podgorica: Centar za monitoring i straživanje.
- Stanković, Vladan (2018). „Srpski identitet i crnogorstvo - trenutni odnosi snaga” (PDF). Politička revija. 56 (2): 71—95.
- Subotić, Momčilo (2017). „Izbori u Crnoj Gori 2016. i položaj Srba” (PDF). Politička revija. 51 (1): 99—135.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Prvobitna internet stranica Demokratskog fronta (www.demokratskifront.me) aktivna u periodu 2012-2015
- Druga internet stranica Demokratskog fronta (www.miilion.me) aktivna u periodu 2016-2018
- Fejsbuk stranica Demokratskog fronta
- Sputnik (2017): Momir ponovo u igri - kandidat DF za predsednika Crne Gore?