Pređi na sadržaj

Indigirka

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Indigirka
Sliv reke Indigirka
Opšte informacije
Dužina1.726 km
Basen360.400 km2
Pr. protok1 850 m3⁄s
Vodotok
Izvorplanine Kalkan
V. izvora790 m
UšćeSeverni ledeni okean
Geografske karakteristike
Država/e Rusija
NaseljaUst-Nera
PritokeAlaiha, Moma
DRV18050000112117700035295
Reka na Vikimedijinoj ostavi

Indigirka (rus. Индигирка) je reka u Jakutiji u istočnom delu Rusije. Nalazi se između reka Jana i Kolima.[1][2][3] Duga je 1.726 km, a njen sliv pokriva 360.000 km². Uliva se širokom deltom u zaliv Kolima koji pripada Severnom ledenom okeanu. Reka Indigirka se zamrzava u oktobru i ostaje pod ledom do maja ili juna. Najveće naselje na reci je grad Ust-Nera. Dugačka je 1.726 km (1.072 mi). Površina njenog basena je 360.000 km2 (140.000 sq mi).[4]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Izolovano selo Rusko ušće[5][6][7] koje se nalazi na delti reke Indigirke, poznato je po jedinstvenoj tradicionalnoj kulturi ruskih doseljenika čiji su preci tu došli pre nekoliko vekova. Neki istoričari spekulišu da su Rusko ušće naselili Pomori početkom 17. veka.[8]

Godine 1638. istraživač Ivan Rebrov stigao je do Indigirke.[9] Godine 1636–42, Elisej Buza je bio pionir kopnenog puta do rečnog sistema Indigirke. Otprilike u isto vreme, Poznik Ivanov je dosegao pritoku donje Lene, prešao preko Verhojanskog lanca do gornje Jane, a zatim preko Čerskog lanca do Indigirke. Godine 1642, Mihail Staduhin je stigao do Indigirke kopnom od Lene.[9]

Zašiversk na Indigirki je bio važna kolonijalna ispostava tokom prvih dana ruske kolonizacije.[10][11] Kasnije je napušten u 19. veku. Druga istorijska naselja, koja su sada odavno napuštena, bila su Podšiversk i Ujandinskoje Zimovije.[12][13][14][15]

U periodu 1892–94, baron Eduard Fon Tol je u ime Ruske akademije nauka izvršio geološka istraživanja u basenu Indigirke (između ostalih reka Dalekog istoka Sibira).[16][17] Tokom jedne godine i dva dana ekspedicija je prešla 25.000 km (16.000 mi), od kojih je 4.200 km (2.600 mi) bilo uz reke, vršeći geodetska istraživanja na putu.

Kurs[uredi | uredi izvor]

Indigirka nastaje na ušću 251 km (156 mi) duge reke Tuora-Jurijah (takođe poznate kao Hastah, ili Kalkan)[18] i 63 km (39 mi) duge Tarin-Jurijah,[19] od kojih su obe potiču sa obronaka Kalkanskog lanca.

U svom gornjem toku, reka teče ka severozapadu duž visoravni Jana-Ojmjakon, kroz najniži deo visoravni Ojmjakon. Okrećući se na sever, preseca nekoliko podopsega Čerskog lanca. Na mestu gde prelazi Čemalginski lanac reka se sužava i uliva u duboku klisuru, formirajući brzake. Tamo gde joj se sa jugoistoka pripaja reka Moma, Indigirka dopire do Momo-Selenjačke depresije, širokog međuplaninskog basena i počinje srednji tok reke, gde se njena dolina širi. Okrećući se ka severu, Indigirka seče duboko kroz lanac Moma i teče ka severoistoku vijugajući preko nizije Abi i šireći se do 500 m (1.600 ft). Nakon što teče između vrata formiranog od istočnog kraja Polousnog lanca i zapadnog kraja lanca Ulahan-Čistaj, teče na sever sa visoravni Kondakov ka istoku preko nizije Jana-Indigirka, dela šire Istočnosibirske nizije. Dalje na sever, gde teren postaje potpuno ravan, Indigirka se deli na ogranke 130 km (81 mi) od ušća, formirajući deltu od 5.500 km2 (2.100 sq mi). Njegove vode završavaju u Kolimskom zalivu u Istočnom Sibirskom moru. Zaliv Gusinaja se nalazi severozapadno od ušća Indigirke.[20]

Indigirka se smrzava u oktobru i ostaje pod ledom do maja-juna.

Pritoke[uredi | uredi izvor]

Glavne pritoke Indigirke su, od izvora do ušća:[4]

Luke, naselja i privreda[uredi | uredi izvor]

Glavne luke na reci su:

U basenu Indigirka postoji industrija za traženje zlata. Ust-Nera, centar za iskopavanje zlata, najveće je naselje na reci.

Indigirka obiluje raznim ribama. Među najvrednijima je nekoliko vrsta belice, kao što su Coregonus albula, Coregonus nasus, muksun, inkonu (nelma), omul itd.

Ušće[uredi | uredi izvor]

Indigirka formira veliku deltu, koja se sastoji od niza potoka (svaki je na ruskim mapama označen kao photo ka (rečni krak)) i ostrva. Oko 100 km (62 mi) pre nego što stigne do Istočnog Sibirskog mora (70° 48′ 45″ S; 148° 54′ 58″ I / 70.8126° S; 148.9162° I / 70.8126; 148.9162), reka se deli na dva glavna toka koja teku na severoistok. Levi (najzapadniji) krak je poznat kao Rusko-Ustjinska protoka; desna ruka, Srednja protoka. Dalje nizvodno, treći veliki krak, Kolimska protoka se odvaja od Srednje protoke kao svog desnog (istočnog) distributora, čime se opravdava „srednji“ nadimak za Srednju protoku.[25]

Dok Srednjaja Protoka znači „Srednji krak“, nazivi glavnog zapadnog i istočnog kraka takođe ukazuju na njihovu relativnu lokaciju. Kolimska protoka ili Kolimsko ušće je krak koji se nalazi na istočnoj strani, odnosno „kolimskoj strani“ delte (rukavac najbliži Kolimi, istočnom susedu Indigirke). Rusko-ustjinska protoka, očigledno ranije poznata kao jednostavno Rusko ušće,[26] je krak koji se nalazi na zapadnoj strani, odnosno „ruskoj strani“ delte (što znači, strana najbliža (evropskoj) Rusiji). Ovih dana ime Rusko-Ustjinske protoke izgleda kao da je nastalo od imena starog ruskog sela Rusko ušće koje se tu nalazi, ali je prvobitno verovatno bilo suprotno, selo je dobilo ime po rukavcu reke (Rusko ušće) na kome se nalazio.

Kanali delte formiraju nekoliko ravnih ostrva. Navedena od istoka do zapada, glavna su:

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Sikora, Martin; Pitulko, Vladimir V.; Sousa, Vitor C.; Allentoft, Morten E.; Vinner, Lasse; Rasmussen, Simon; Margaryan, Ashot; De Barros Damgaard, Peter; de la Fuente Castro, Constanza; Renaud, Gabriel; Yang, Melinda; Fu, Qiaomei; Dupanloup, Isabelle; Giampoudakis, Konstantinos; Bravo Nogues, David; Rahbek, Carsten; Kroonen, Guus; Peyrot, Michäel; McColl, Hugh; Vasilyev, Sergey V.; Veselovskaya, Elizaveta; Gerasimova, Margarita; Pavlova, Elena Y.; Chasnyk, Vyacheslav G.; Nikolskiy, Pavel A.; Grebenyuk, Pavel S.; Fedorchenko, Alexander Yu.; Lebedintsev, Alexander I.; Slobodin, Sergey B.; et al. (2018). „The population history of northeastern Siberia since the Pleistocene”. S2CID 91983065. doi:10.1101/448829. Arhivirano iz originala 1. 5. 2019. g. 
  2. ^ „Kolyma At Kolymskoye”. R-ARCTICNET. Pristupljeno 2017-08-11. 
  3. ^ „Kulu” [Ayan-Yuryakh]. Voda Rossiя (na jeziku: ruski). Pristupljeno 4. 1. 2022. 
  4. ^ a b Reka INDIGIRKA u Državnom registru voda Rusije
  5. ^ Sakha Republic (Yakutia) Territorial Branch of the Federal State Statistics Service. Čislennostь naseleniя po raйonam respubliki na 1 яnvarя 2016 goda Arhivirano na sajtu Wayback Machine (29. septembar 2018)
  6. ^ Sakha Republic Territorial Branch of the Federal State Statistics Service. Results of the 2010 All-Russian Census. Čislennostь naseleniя po raйonam, gorodskim i selьskim naselёnnыm punktam Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. mart 2016) (Population Counts by Districts, Urban and Rural Inhabited Localities)
  7. ^ A. I. Gogolev. "Istoriя Яkutii: obzor istoričeskih sobыtiй do načala HH v." (A. I. Gogolev. History of Yakutia: Review of Historical Events to the beginning of the 20th century Arhivirano maj 27, 2005 na sajtu Wayback Machine) Yakutsk, 1999.
  8. ^ Tatyana Bratkova "Russkoye Ustye". Novy Mir, 1998, no. 4
  9. ^ a b Lantzeff, George V., and Richard A. Pierce (1973). Eastward to Empire: Exploration and Conquest on the Russian Open Frontier, to 1750. Montreal: McGill-Queen's U.P. 
  10. ^ Grigory Popov (1999). „Missionerstvo v Yakutskom krae (Missionerstvo v Яkutskom krae)” (na jeziku: ruski). Ilin. Pristupljeno 2009-10-17. 
  11. ^ Maria Starostina (2003). „Srednekolymskaya Pokrovskaya tserkov (Srednekolыmskaя Pokrovskaя cerkovь)” (na jeziku: ruski). Ilin. Pristupljeno 17. 10. 2009. 
  12. ^ „Momsky natural park” (na jeziku: ruski). Ministry of environment preservation of Sakha Republic. Arhivirano iz originala 2008-09-17. g. Pristupljeno 2009-10-16. 
  13. ^ Zhargun, Svetlana (20. 11. 2004). „U kazhdogo muzeya svoya sudba (U každogo muzeя svoя sudьba)” (na jeziku: ruski). Vostochno-Sibirskaya Pravda. Pristupljeno 2009-10-16. 
  14. ^ Kennan, pp. 265-266. The original text by Kennan is also reproduced by Harry de Windt in footnote 31 to chapter VII. Authenticity of Kennan's story is uncertain.
  15. ^ Included in: Else Mendelssohn Benecke (compilation) (2008). Selected Polish Tales. Read Books. str. 229—232. ISBN 978-1408696316. 
  16. ^ von Toll, Baron E., 1895, Wissenschaftliche Resultate der Von der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften sur Erforschung des Janalandes und der Neusibirischen Inseln in den Jahren 1885 und 1886 Ausgesandten expedition. [Scientific Results of the Imperial Academy of Sciences of the Investigation of Janaland and the New Siberian Islands from the Expeditions Launched in 1885 and 1886] Abtheilung III: Die fossilen Eislager und ihre Beziehungen su den Mammuthleichen. Memoires de L'Academie imperials des Sciences de St. Petersbouro, VII Serie, Tome XLII, No. 13, Commissionnaires de I'Academie Imperiale des sciences, St. Peterabourg, Russia.
  17. ^ „The Treasure of Eduard Toll - Eduard von Toll”. www.shparo.com. Pristupljeno 7. 1. 2019. 
  18. ^ Russian State Water Register - Reka Hastah (Toro-Юrяh, Tuora-Юrяh, Kalkan)
  19. ^ Russian State Water Register - Reka Tarыn-Юrяh
  20. ^ a b Google Earth
  21. ^ a b „P-53_54 Topographic Chart (in Russian)”. Pristupljeno 22. 5. 2022. 
  22. ^ „P-55_56 Topographic Chart (in Russian)”. Pristupljeno 22. 5. 2022. 
  23. ^ Water of Russia - Kuйdusun
  24. ^ 1,000,000 scale Operational Navigation Chart; Sheet C-6
  25. ^ Indigirka in the Great Soviet Encyclopedia.
  26. ^ Indigirka in Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary
  27. ^ Boeskorov, G. G.; Plotnikov, V. V.; Protopopov, A. V.; Baryshnikov, G. F.; Fosse, P.; Dalén, L.; David, S. W. G.; Pavlov, I. S.; Naoki, S.; Alexey, N. T. (2021). „The preliminary analysis of Cave Lion cubs Panthera spelaea (Goldfuss, 1810) from the permafrost of Siberia”. Quaternary. 4 (3): 24. doi:10.3390/quat4030024 Slobodan pristup. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Indigirka na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Индигирка&oldid=27730068”