Kraljevska palata Aranhuez

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Kraljevska palata Aranhuez
Informacije
Lokacija Španija, Aranhuez, Zajednica Madrid, Španija
Status kraljevska palata
deo svetske baštine, muzej
Svečano otvaranje 1523.

Kraljevska palata Aranhuez (šp. Palacio Real de Aranjuez) je jedna od zvaničnih rezidencija španske kraljevske porodice. Nalazi se u gradu Aranhuez (Zajednica Madrid), u Španiji. Osnovana u 16. veku kao kraljevski lovački dom, palata je podignuta po nalogu Filipa II. Za vreme njegove vladavine postao je jedno od četiri sezonska sedišta dvora pored Raskafrije, El Eskorijala i Kraljevskog Alkazara u Madridu. Kraljevsko imanje obuhvata niz uređenih i ukrašenih vrtova i šuma u kojima se nalazi obimna botanička zbirka.

U palati je potpisano nekoliko međunarodnih ugovora i nekoliko članova kraljevske porodice je umrlo u palati, uključujući: Elizabetu Valoa[a] 1568. godine, Barbaru od Portugala[b] 1758. godine, Elizabet Farneze[v] 1766. godine, Mariju Antoniju od Napulja[g] 1806. godine, Mariju Izabelu od Bragance[d] 1818. i Mariju Jozefu Amaliju od Saksonije[đ] 1828. godine.

Godine 1931, za vreme Druge španske republike, kraljevsko imanje je proglašeno umetničkim istorijskim spomenikom i otvoreno za javnost. Od 1977. do 1983. godine, palata je služila kao državna kuća za goste. Palata, bašte i prateće zgrade deo su kulturnog pejzaža Aranhuez, koji je proglašen za UNESKO-vu svetsku baštinu 2001. godine. Trenutno se u njemu nalazi muzej u prizemlju, kraljevske sobe i bašte su otvoreni za javnost, a upravljanje njime povereno je javnoj agenciji Nacionalne baštine.

Istorija[uredi | uredi izvor]

U 12. veku Red Santijaga je stvorio ekskluzivni lovni rezervat pored reke Taho u blizini njenog spoja sa rekom Haramom.

Njegova istorija kao kraljevskog mesta počela je u 16. veku, kada je velemajstor reda Lorenco I Suarez de Figero rukovodio izgradnjom velikog lovačkog doma dizajniranog za rekreaciju članova reda i njihovih kraljevskih i plemićkih pokrovitelja. Danas je ovo mesto otvoreni festivalski park.

Godine 1523. Karlos I od Španije (Karlo V Habzburški) je preuzeo oblast, koja je nazvana Kraljevska šuma i kuća Aranhuez, kako bi zabavljao svoje goste tokom prolećne sezone lova.

Godine 1551. osnovao je botaničku baštu da bi katalogizovao nove vrste biljaka donete iz Amerike. Ova misija nije bila sasvim uspešna.

Filip II je postao svestan plodnih livada Aranhueza i odredio da deo zemlje severno od reke Taho treba da bude posvećen gajenju povrća i opštoj poljoprivredi 1561.

Na susednoj parceli južno od reke, kralj je započeo izgradnju prve palate, na istom mestu gde je i postojeća zgrada. Filip je angažovao usluge arhitekte Huana Bautiste de Toleda i kasnije Huana de Erere. Oni su takođe bili odgovorni za palatu Kraljevskog manastira San Lorenco. Lokalitet je takođe uključivao egzotične životinje kao što su kamile: oko 10 - 1583. i oko 40 - 1598.[1]

Posle Filipove smrti 1598. godine, radovi su još bili u toku, a završeni su samo kraljevski stanovi, kapela, južna kula i deo zapadne fasade. Ekonomska i politička kriza i pad kraljevske kuće Habzburga doveli su do odustajanja od projekta.

Godine 1700, prvi kralj Burbona u Španiji, Filip V, odlučio je da nastavi sa radom, nameravajući da od Aranhueza napravi rivala velikoj palati Versaj. Nakon toga, ovaj impozantni stil će biti primenjen na Kraljevsku palatu La Granha de San Ildefonso. Filip V je dodao novu severnu kulu, završio zapadnu fasadu i definisao strukturu koja će oblikovati sadašnju palatu. Kraljevskih kamila bilo je oko 200, koje su preživele čak i okupaciju palate od strane trupa nadvojvode Austrije, Karla VI, 1710. Nisu držane u menažeriji kao u Versaju, već su pasle unaokolo ili su bile zaposlene kao teretne životinje. Bikovi i egzotične životinje su takođe korišćeni u kraljevskim zabavama, kao što je bacanje u jezero Ontigola da bi ih ubila kraljevska musketa.[1] Malo korišćena, palata je skoro uništena u požaru 1748. godine.

Fernando VI je obnovio palatu. Iako je i dalje poštovala prvobitne temelje, nova struktura je trebalo da odražava preovlađujući kasnobarokni stil i estetiku 18. veka, impozantnog i razmetljivog eksterijera koji je smestio u niz raskošno opremljenih prostorija. Čuveni pevač Farineli je režirao muzičke zabave.[1]

U 18. veku su dograđena krila koja ograđuju dvorište.

Zgrada je uglavnom nastala zahvaljujući Karlosu III u njegovom reformskom radu za glavni grad (ponekad ga nazivaju gradonačelnikom Madrida) i modernizaciji španske države.

Arhitekta moderne palate bio je Italijan Frančesko Sabatini. Dizajnirao je dva zapadna krila, koja obezbeđuju da glavna zgrada zatvara dvorište, definišući tako tri strane trga dvorišta koje gleda na originalni ulaz. Nalazi se na ušću dve reke. Na jednom kraju ovog kompleksa nalazila se kapela, a suprotna strana je bila određena za pozorište, iako nikada nije završena.

Dekoracija je u 18. i 19. veku obogaćena slikama raznih umetnika; u holovima je postavljen nameštaj od tvrdog drveta i nekoliko kolekcija tapiserija, satova, lampi i skulptura. Mnogi od ovih jedinstvenih komada krase sale, odaje i prostore. Salon Porcelana je bio omiljeno utočište Karlosa III.

Karlos III se tamo sklonio od španske politike neko vreme nakon nemira u Eskilačeu. Odabrao je Aranhuez za svoju prolećnu i letnju rezidenciju u periodu istorije kada se Kraljevski dvor u proleće selio iz Madrida i vraćao se u prestonicu tek u oktobru.

Kralj je prihvatio fiziokratiju (rani oblik ekonomije u kojoj je bogatstvo jedne nacije navodno ležalo u njenom tlu i ljudima, a ne u njenoj riznici). Karlos, koji je uživao u palati i njenom ruralnom okruženju, osnovao je eksperimentalnu farmu i podelio vrtove palate na intimni i širi vrt. Priređivao je raskošne žurke i ponekad plovio duž reke Taho u bogato umetnički ukrašenim i pozlatom oslikanim plovilima.

Karlosov sin, Karlos IV, i njegova supruga Marija Lujza od Parme podigli su paviljon poznat kao Kasa del Labrador (seoska kuća), koji je danas otvoren za javnost i predstavlja važan primer evropske neoklasične arhitekture.

Godine 1807, Manuel Godoj, miljenik Karlosa IV i španskog premijera, pokušao je da sklopi mir sa napoleonskom Francuskom, ali se suočio sa protivljenjem pobunjenog prestolonaslednika Fernanda (kasnije nazvanog „kralj prestupnika“). Godoj je tvrdio da je kraljevstvo bezbedno od predstojeće Napoleonove invazije zbog sporazuma koje je omogućio. Godine 1808, dok je Godoj bio stanovnik Aranhueza (unutar palate Osuna), proširila se glasina o invaziji, što je rezultiralo gnevnom ruljom koju su predvodile pobunjeničke pristalice Fernanda, koje su ga pronašle kako se krije na tavanu. Bio je zarobljen i kasnije prognan. Kao rezultat uspešne pobune Aranhueza u martu te godine, Palata prestola je bila svedok abdikacije kralja Karlosa IV u korist njegovog sina Fernanda VII, koji je i sam abdicirao u maju.

Septembra 1808. godine, na svečanoj ceremoniji održanoj u kapeli Kraljevske palate Aranhuez pred monsinjorom Don Huanom de la Verom, arhiepiskopom Laodikeje, zvanično je konstituisana Vrhovna, centralna Napoleonova hunta.

Nakon Burbonske restauracije, Alfonso XII je odredio Kraljevsku palatu Aranhuez za rezidenciju plemićkog doma vojvoda od Monpenzijea. Njegova mlada bila je ćerka te porodice, Mercedes od Orleana. Godine 1878. mlada i njena pratnja stigli su na ceremoniju iz Madrida na impozantnu, ali privremenu železničku stanicu izgrađenu u blizini velikog zapadnog ulaza u palatu Aranhuez.

Ovo je bio poslednji veliki događaj koji je održan u Aranhuezu, pošto su Marija Kristina od Austrije, druga supruga monarha, njegov sin Alfonso XIII i njegova supruga Viktorija Eugenija od Batenberga, više voleli Kraljevsku palatu La Granha de San Ildefonso za svoje kraljevske praznike.

Dizajn[uredi | uredi izvor]

Palata je središnji deo kraljevskog imanja. Na severu se nalaze nekadašnje bašte povrća, sada poljoprivredno zemljište ispresecano geometrijskim „kraljevskim stazama“ koje su sada otvorene za javnost i uglavnom pešačke staze. Na istoku su tri popločana puta duž kojih je plemstvo podiglo porodične rezidencije. Na zapadu su seoske staze, od kojih je jedna bila kraljevski pristupni put oivičen kasarnama (sada ruiniranim). Najdalje od palate je otvoreni prostor, Raso de Estrela, mesto prvobitnog lovačkog doma, a sada festivalsko polje. Prvobitna železnička stanica je takođe bila ovde, pre nego što je izmeštena zapadnije od sadašnje lokacije. Neki od nekadašnjih železničkih kolovoza - sada parking - takođe su još uvek vidljivi. Neposredno ispred palate je ovalni travnjak okružen monumentalnim kamenim klupama. U blizini je stanica turističkog mini-voza. Na jugu se nalazi Placa de Parehas, otvoreno peščano područje okruženo raznim dodacima palate.

Placa de Parehas[uredi | uredi izvor]

Las parejas reales (konjički festival koji se održava ispred palate), Luisa Pareta i Alkazara 1770. Trenutno je u Muzeju Prado.

Južno od palate je veliki otvoreni trg poznat kao Plaza de las Parejas u vezi sa konjičkim događajima koji su se tamo ranije održavali. Na istoku je definisana dvospratnom zgradom u renesansnom stilu, koja je bila pomoćni deo palate - sada lokalni sudovi i poreske uprave. Na zapadu magacin, hodnici za poslugu i (posle požara) odvojena kuhinja. Ispred palate (kasnije hotela) nalazi se palata, namenjena da bude rezidencija Manuela Godoja.

Struktura[uredi | uredi izvor]

Cela građevina je izgrađena od crvene cigle sa detaljima od belog krečnjaka.

Soba prestola
Soba porcelana
Arapska soba

Enterijer[uredi | uredi izvor]

Iza glavnog tela palate nalazi se unutrašnje dvorište oko kojeg su raspoređene različite sale. U oba ugla se vide dve male kule nadvišene kupolama.

Predvorje je ukrašeno skulpturama, a na poslednjem spratu su tri mermerne biste u nišama koje predstavljaju Luja XIV, njegovu suprugu Mariju Terezu od Španije i njihovog sina Luja, Velikog dofena. Ove biste izradio je 1683. godine francuski vajar Antoan Kozevo. Prisustvo ova tri francuska lika u palati objašnjava se vezama španske kraljevske porodice Burbon sa francuskom monarhijom.

U skoro svim halama nalaze se satovi svih veličina i karakteristika, jer je kralj Karlos IV bio kolekcionar satova i ljubitelj horologije.

U palati se nalaze i salon čuvara kraljice, salon kraljice Izabele II, prijemna komora, muzička soba kraljice, soba za bilijar, pred-oratorijum kraljice, oratorijum kraljice, soba prestola, kraljičina kancelarija, soba porcelana, kraljičina spavaća soba, kraljičin budoar, svečana trpezarija, kraljeva spavaća soba, soba ogledala, arapska soba, kraljeva kancelarija, kraljeva radna soba, kineska soba, kraljeva stražarnica.


Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Queen consort as third wife of Philip II.
  2. ^ Queen consort of Ferdinand VI.
  3. ^ Queen consort and widow of Philip V and Queen regent.
  4. ^ Princess of Asturias consort as first wife of Ferdinand VII.
  5. ^ Queen consort as second wife of Ferdinand VII.
  6. ^ Queen consort as third wife of Ferdinand VII.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v Gómez-Centurión Jiménez, Carlos (2008). „Exóticos pero útiles: los camellos reales de Aranjuez durante el siglo XVIII” [Exotic but Useful: The Royal Camels of Aranjuez during the 18th Century] (PDF). Cuadernos Dieciochistas (na jeziku: španski) (9): 155—180. ISSN 1576-7914. Pristupljeno 19. 7. 2022. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Краљевска_палата_Аранхуез&oldid=26908793”