Marinko Petrović
Marinko Petrović (Pirot, ? - Vidin, 1813), poznat i kao Marinko Pirotski, bio je titularni pirotski vojvoda iz vremena Prvog srpskog ustanka. Pored Mite Pirotskog i Ranče Piroćanca, bio je jedan od najistaknutijih učesnika Prvog srpskog ustanka iz pirotskog kraja.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Prema narodnoj tradiciji, Marinko Petrović rođen je u selu Prisjan pored Pirota.[1] Njegov otac Petar bio je trgovac, te je Marinko kao dečak imao mogućnosti da nauči čitanje i pisanje u Temačkom manastiru. Prema nekim navodima, bio je jedan od predvodnika Piroćanaca u borbama protiv Osmanlija još od vremena Kočine krajine s kraja 18. veka.[2]
Izvesno je da je Marinko kao hajduk učestvovao u buni koja je izbila u Pirotskoj nahiji 1805. godine, nakon čijeg gušenja i turske osvete je jedan deo Piroćanaca odlučio da prebegne u ustanički deo Srbije. Karađorđe je 1806. odobrio Piroćancima Miti i Marinku Petroviću da zajedno sa Hajduk Veljkom napadaju Turke u Ponišavlju. Nakon uspešnog napada na Belu Palanku, hajdučke čete povukle su se u okolne planine. Po oslobođenju Timočke krajine od strane Karađorđevih ustanika, Marinko je sa još nekoliko pirotskih starešina 1807. godine prešao u Gurgusovac (današnji Knjaževac) gde je najpre imenovan za buljubašu, a potom za bimbašu dobrovoljaca iz pirotskog i sofijskog kraja.[3][2]
Mita i Marinko Petrović imenovani su za titularne vojvode ustaničke Srbije od strane Karađorđa 1808. godine. Pirotska nahija ostala je izvan ustaničkih akcija i osmanska vlast u njoj bila je neupitna svih godina trajanja Prvog srpskog ustanka. Stoga su Mita i Marinko kao „pirotske vojvode” bez svoje teritorije bili zaduženi za pogranične oblasti ustaničke Srbije i njihovu odbranu od osmanskog nadiranja. U periodu od 1806. do 1810. godine, Marinko je bio učesnik bitaka na Deligradu, Gurgusovcu, Malajnici i Banji.[2][4]
Sredinom 1812. godine Marinko Petrović dobio je titulu kneza. Nakon njegovog napada na neke Turke i otimanja njihove stoke, Turci su se žalili Sovjetu i Karađorđu pa je u Gurgusovac upućen izaslanik sa zadatkom da ispita slučaj i uhvati Mitu i Marinka. Istražujući slučaj, Karađorđev izaslanik utvrdio je da su Marinko i Mita nevini i da je njihov napad na Turke bio reakcija na prethodne turske prestupe i pljačku srpskih seljaka. Tako su njih dvojica ostali u Gurgusovcu da čuvaju granicu i sakupljaju dobrovoljce.[2]
Tokom 1813. kao vojvoda pominje se i Blagoje Marinković, Marinkov sin, koji je najpre bio u Karađorđevoj ličnoj službi, da bi potom bio postavljen za vojvodu sokolske nahije.[5][2]
Prilikom ugušenja Prvog srpskog ustanka i pada ustaničke Srbije, Marinko Petrović uhvaćen je kod Zvezdana, blizu Zaječara, a zatim odveden u Vidin i tamo pogubljen. Telo mu je bačeno u Dunav. Zbog istaknute uloge u ustaničkim borbama, Marinko Petrović nalazio se na spisku pedesetorice najvažnijih predstavnika Prvog srpskog ustanka čije je izručenje Porta tražila od Austrijanaca nakon sloma Srbije 1813.[6]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Ćirić V., Jovan; Živković, Novica (1994). „Legende i predanja o selima pirotskog kraja”. Pirotski zbornik. 19-20: 130.
- ^ a b v g d Lilić, Borislava (2005). „Pirot i okolina u vreme Prvog srpskog ustanka”. Pirotski zbornik. 29-30: 4 — 52.
- ^ Manić, Miljan (2017). Pirotski vremeplov : hronologija. Pirot. str. 22, 23.
- ^ Nikolić, Ilija (1981). Pirot i srez nišavski : 1801-1918 : građa. Knj. 1, 1801-1883. str. 1, 2.
- ^ Petrović, Svetislav (1934). Oko naše Nišave. str. 26.
- ^ Lilić, Borislava (1994). „Pirot u planovima srpskih nacionalnih organizacija za oslobođenje od turske vlasti u 19. veku”. Pirotski zbornik. 19-20: 10.