Narodna skupština na Krfu 1916.
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Narodna skupština na Krfu je održana 28. avgusta — 9. oktobra 1916 (po starom kalendaru).
Na Krfu 1916.[uredi | uredi izvor]
Po pozivu vlade, narodni poslanici koji su sa vojskom i vladom izbegli u savezničke zemlje, počeli su da se sakupljaju na ostrvu Krfu. Utvrđeno je da je izbegao dovoljan broj narodnih poslanika potreban za nesmetani rad Skupštine. Posle toga sledio je Akt od 16. jula 1916. kojim je Skupština bila pozvana da nastavi rad u varoši Krfu. Za skupštinske sednice bila je reparirana sala mesnog pozorišta. 28. avgusta 1916. održana je prva skupštinska sednica na Krfu, pod predsedništvom Andre Nikolića i ostalim časništvom koje je bilo izabrano u vanrednom sazivu sazvanom ukazom od 12. jula 1914. y Niš.
Sednice su otvorene čitanjem Ukaza kojim Naslednik Prestola Regent Aleksandar, u ime Kralja Petra, poziva Narodnu skupštinu da nastavi rad. Predsednik je po tome održao kratak komemorativni govor palim žrtvama i predložio da im Narodna skupština, čim joj se ukaže podesna prilika, priredi pomen. „Mi nastavljamo naš rad izvan zemlje“, rekao je predsednik Skupštine Andra Nikolić, „i mi trpimo pritisak najgrublje sile, koja nas je iz naše zemlje potisnula. Ali, iako su patnje i materijalne štete ogromne, ipak sve to nije moglo pomutiti vedrinu duše Srbinove i veru u njegovu konačnu pobedu... Svi Srbi imaju nepokolebivo uverenje da će se, pomoću Božjom, sa učešćem naše hrabre vojske i vojske naših saveznika, uskoro, izvršiti srećan obrt u ratovanju, i da će pravo ponovo zauzeti mesto grube sile."
Narodni poslanici[uredi | uredi izvor]
Skupština je po tome uputila pozdrave Kralju Petru, Regentu-Nasledniku Prestola Aleksandru i pozdravne telegrame savezničkim vojskama i njihovim narodnim predstavništvima. Po tome je utvrđeno da se u izgnanstvu nalaze narodni poslanici Aleksa Žujović, Aleksa Ratarac, Aleksandar Mijović, Andra Nikolić, Andra Protić, Andra Stanić, Andra Cvetković, Anta Radosavljević, Atanasije Šarković, Bencion Buli, Blagoje Ilić, Bogdan Janković, Bogdan Mihajlović, Bogoljub Milošević, Vasilije Milenković, dr. Velizar Janković, Velislav Vulović, Velisav Mihajlović, Velja Vukićević, Vladimir Žujević, dr. Vojislav Marinković, Gavrilo Nikolić, David Karić, David Simić, Dimitrije Sredojević , dr. Dragoljub Aranđelović, dr. Dragoljub Pavlović, Dragoljub Božinović, Dragoljub Joksimović, Dragutin Vasić, Dušan Đorđević, Đoka Bračinac, Đorđe Vuković, Đorđe Davinić, Đorđe Zlatković, Đorđe Kurtović, Živojin Zlatić, Živojin Rafajlović, Živojin Šobić, Ilija Ilić, Ilija Josimović, Ilija Mihajlović, Ilija Pecić, Iva Pavićević, Jovan Vitanović, Joca Selić, Jaša Prodanović, Kosta Stojanović, Kosta Timotijević, Kostadin Pešić, Krsta Marković, Krsta Solujić, pop Lazar Popović, Laza S. Popović, Lazar Simonović, Ljubomir Jovanović, Mališa Atanacković, Marinko Stanojević, Marko Đorđević, Marko Trifković, prota Milan Đurić, Milan Kapetanović, dr. Milan Marković, Milan Marjanović, Milan Mostić, Milija Batinić, Milinko Ristivojević, Miloje Jovanović, Milovan Lazarević, Milorad Drašković, Milorad Pavlović, Milorad Puzić, Miloš Branković, Miloš Vučinić, Miloš Trifunović, Milutin Dragović, Milutin Stanojević, Milutin Trifunović, Mihailo Jovanović (vranjski), pop Mihailo Minić, Mihailo S. Petrović, Mihailo Srećković, Mihailo Radivojević, Mihailo Škorić, Mita Mihajlović Miladin Stefanović, dr. Momčilo Ninčić, Nastas Blagojević, Nastas Petrović, Nedeljko Nikolić, Nikola Živanović, Nikola Marković, Nikola Mitić, Nikola Pašić, Nikola Popović, Nikodije Miletić, Obren Vučićević, Petar Vuksanović, Petar Jonović, Pavle Bulić, Radisav Mitrović, Radoslav Agatonović, Radisav Tomić, Rajko Gavrilović, Ranko Obradović, Rista Topalović, Sava Bajkić, Svetozar Atanacković, Svetozar Đorđević, Svetozar Mojković, Sima Zlatičanin, Sima Mikić, Sima Perić, Sreten Kojić, Stojan Kostić, Stojan Protić, Tihomir Konstantinović, Todor Stanković, Toma Živanić, Uroš Brkić, Uroš Lomović, Uroš Simić, Cvetko Filipović, Čeda Kostić, Čeda Urošević.
U Srbiji su ostali narodni poslanici: Antonije Živanović, Boža Jeličić, Bora Popović, dr. Voja Veljković, pop Gerasim Popović, Gaja Miloradović, Dragoljub Ilić, Dragoljub Simić, Dragutin Pećić, Dragić Mucić, Dragomir Dragojlović, Dragiša Lapčević, Dimitrije Mašić, Živojin Tajsić,[1] Živojin Zlatanović, Žika Dačić, Žika Mikić, Joca P. Jovanović, Josip Vojinović, Đorđe Panajotović, Ilija Anđelković, Ljuba Đorđević, Milutin Pavlović, Mihailo V. Ilić, Marinko Ivković, Milan Isaković, Milovan Sokić, Milivoje Đorđević, Mihailo Đorđević, dr. Pera Jovičić, dr. Stanojlo Vukčević, Sreten Milosavljević, Stojan Ribarac, Toma Zafirović, Tihomir Drašković, Uroš Lalović, Mihailo Ilić, Mihailo Trifunac. Utvrđeno je da se poslanik Triša Keclerović takođe nalazi u inostranstvu, ali sa nepoznatim mestom boravka.
Rad skupštine[uredi | uredi izvor]
Izvršena je podela Skupštine na sekcije koje su, radi manjeg broja narodnih poslanika, imale manji broj članova nego ranije. Vladi je postavljeno nekoliko važnijih pitanja i interpelacija koje su odjek položaja i stanja u kome se nalazila u tim časovima napuštena Srbija, vojska i državno gazdinstvo. Poslanici su od vlade tražili da joj se podnesu opširni ekspozei iz svake pojedine grane državnog života i dadu objašnjenja koja su bila u vezi sa napuštanjem Srbije. Vlada Nikole Pašića izjavila je da je spremna da Skupštini dade tražena obaveštenja, ali samo na jednoj ili više tajnih sednica, jer nije nalazila za oportuno da se o tim stvarima raspravlja javno, u tuđoj zemlji. Skupština je pristala da sednice na kojima će saslušati te izveštaje budu tajne, pa su nekoliko sledećih sednica bile posvećene pretresu opšte situacije, vladinim objašnjenjima i diskusiji koja se oko toga razvila.
Skupštini je, kad je završen pretres vladinih objašnjenja, podnesen predlog zakona o vanrednim kreditima u iznosu od 200.000,000 dinara koji je bio potreban za zadovoljenje vanrednih i ostalih državnih potreba koje su se javile i koje će se javiti zbog ratnih prilika, kao i za pokriće svih državnih izdataka. Zatim je uzet u pretres zakon o odlukama Pariske ekonomske konferencije, ukoliko se njene odluke odnose na Srbiju. Diskusija oko toga bila je kratka. Treći predlog kojim se Narodna skupština na Krfu bavila bio je predlog zakona i izuzetnom postupanju sa vojnim beguncima koji je podneo Ministar vojske.
Kako je potpredsednik Skupštine dr. Stanojlo Vukčević ostao u Srbiji, a drugi potpredsednik bio je duže vremena bolestan pa nije mogao otpravljati svoje dužnosti, 22. septembra 1916. izabran je za prvog potpredsednika Milovan Lazarević, a jedno upražnjeno sekretarsko mesto popunjeno je izborom Pavla Bulića za sekretara.
Do 9. oktobra 1916, koga je dana Skupština završila rad iscrpivši sve poslove koji su je očekivali u toku ovoga zasedanja, doneseni su ovi zakoni: zakon o vanrednim kreditima u iznosu od 200.000,000 dinara; zakon o uzimanju na znanje i odobrenju zaključaka Pariske ekonomske konferencije; ** zakona o Narodnoj Banci; zakon o izuzetnom postupanju sa vojnim beguncima iz rata 1914, 1915. i 1916. godine; ** zakona o ustrojstvu vojnih sudova; ** zakona o postupku vojnih sudova u krivičnim delima; zakon o privremenom popunjavanju činovničkih mesta za vreme rata.
Sem toga Narodnoj skupštini bio je podnesen i jedan poslanički zakonski predlog, 20 interpelacija i 6 pitanja na predsedništvo Skupštine.
Kraj rada skupštine[uredi | uredi izvor]
Rastajući se sa poslanicima predsednik Narodne skupštine Andra Nikolić izjavio je da će Skupština, kad nastane za to potreba, biti sazvana da nastavi rad. Tokom poslednjih dana septembra i 1916. reorganizovana srpska vojska vodila je krvavu Kajmakčalansku bitku i Skupština je sa zebnjom očekivala svaki njen poduhvat. Kajmakčalan je, najzad, pao, čime je i jedan mali deo Srbije bio oslobođen. Razilazeći se poslanici su bili u uverenju da će se sledeći put sastati u slobodnoj Srbiji, što će se ostvariti tek pune dve godine docnije.