Pređi na sadržaj

Opština Kotor Varoš

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Opština Kotor Varoš
Grb Kotor Varoša
Grb
Osnovni podaci
Država  Bosna i Hercegovina
Entitet  Republika Srpska
Sjedište Kotor Varoš
Stanovništvo
Stanovništvo Pad 18.361[1] (2013.)
Geografske karakteristike
Površina 560 km2


Ostali podaci
Vremenska zona UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST)
Načelnik opštine Zdenko Sakan (PDP)
Poštanski broj 78220
Pozivni broj 51
Krsna slava Sveti apostol i jevanđelista Luka
Dan opštine 24. april

Dan oslobođenja grada u Drugom svjetskom ratu 1945. godine.

Veb-sajt www.opstinakotorvaros.com

Kotor Varoš je opština u Republici Srpskoj, BiH. Sjedište opštine je naseljeno mjesto Kotor Varoš. Po popisu stanovništva 2013. u Bosni i Hercegovini, a prema konačnim podacima za Republiku Srpsku koje je izdao Republički zavod za statistiku, u opštini Kotor Varoš je živjelo 18.361 lice.[1]

Geografija[uredi | uredi izvor]

Opština Kotor Varoš nalazi se u dolini rijeke Vrbanje, jugoistočno od Banje Luke. Opasana je planinama: Borjom na istoku, Uzlomcem na severu, Vlašićem na jugu i Čemernicom na zapadu. Graniči se sa opštinama Teslić, Čelinac, Kneževo i Travnik. Površina opštine je oko 564,26 km². Nadmorska visina kreće se od 220 m na severozapadu do 1.739 m na jugoistoku.

Klima je umereno kontinentalna sa uticajima planinske klime i klime panonskog basena. Srednja godišnja temperatura iznosi 10,5 °C (- 1,3 u januaru, a 20,2 u julu i avgustu).

Istorija[uredi | uredi izvor]

Prvo kotorvaroško naselje, srednjovekovni grad Kotor, svakako je nastalo mnogo pre 9. vijeka, jer, prema verodostojnim izvorima, prije toga je bilo je "nekoliko puta poharan“.[2]

Podaci su preuzeti iz djela Baltazara Splićanina, nespornog kasnog pisca, koji, u vezi sa događajima u 9. vijeku spominje Bosansko Kraljevstvo i porijeklo imena današnjeg grada Kotora u Bokokotorskom zalivu, koji je kao i Risan, bio u graničnom području jugoistočnog dijela Kraljevine Bosne.

Prema oba izvora, u imenovanju budućeg grada Kotora, u vrijeme kada su Ugari često upadali u Bosansko Kraljevstvo i u više navrata pustošili teritoriju bosanskog grada Kotora, kojeg u drugoj knjizi svoje Geografije Gerard Rudniger označava kao Vesekatro "blizu Banjaluke". Moguće je da je naziv potiče od pojma vazal (lat. vassallus = sluga, vazal kod kralja Franaka, a kasnije drugih evropskih vladara, koji od kralja dobija posjed – leno ili feud) i prisvojnog pridjeva cataro (=katarski). Ne može se isključiti ni mogućnost da je Vasekatro bio utočište i/ili naseobina Katara, jer isti korijen imaju i latinski termini za imenice vaza (văs, vasis, mn. vāsa, vasōrum = posuda, ratna naprava) i jamac, danas žirant ili garant (= văs, vădis).

Plemići iz bosanskog Kotora, po imenu, Nendor, Miroslav i Vuksan, zajedno sa još nekima, saznavši da se zida novi grad na moru, otišli su sa svom svojim imovinom velike vrijednosti u zlatu i srebru prema poznatoj lokaciji, budući da je Bosansko Kraljevstvo bilo bogato rudama plemenitih metala. Kada su, prema Mihaelu Solinjaninu (u opisu Dalmacije), stigli u Risan, razglasili su svoju namjeru da podignu tvrđavu u kojoj bi bili sigurni. Kada se to saznalo u naselju Askrivija, pozvali su ih da planirane troškove ulože u izgradnju već započetog grada, "te da združeni žive kao pravi prijatelji i građani“.

Bosanci, koji su to inače željeli, ne prihvatiše odmah ovaj prijedlog već poslije nekoliko dana odgovoriše da su spremni udovoljiti njihovom traženju, ali pod uslovom da se novi grad nazove imenom grada iz kojeg dolaze - Kotor. Ovo nisu prihvatili Askrivljani, ali se docnije (kaže Solinjanin), po nagovoru biskupa, složiše da bace žrijeb, te tako odluče kojim imenom da se grad nazove. I žrijeb ispade u prilog Kotorana...

Sljedeći pisani dokumenti o naselju na ovim prostorima datiraju iz 1322, 1323. i 1412. godine. To je povelja Stefana II Kotromanića (bosanski ban od 1322. do 1353), koji daruje Vukosavu Hrvatiniću, 1322, župe Danica i Vrbanja sa gradovima Ključ i Kotor kao ličnu imovinu, jer je pomagao u preuzimanju vlasti u sukobima sa Babunićima. Ovaj feudalni posjed 1404. širi Hrvoje Vukčić Hrvatinić (Stjepančić), koji se nazivao gospodarem Donjih Kraja (područje od Vrbasa do preko Sane). Iako su ugarski kraljevi Ludovik I i Sigismund (koji je kasnije osvojio Hrvatsku, Češku i Njemačku pokušali osvojiti Bosnu, to im nije polazilo za rukom. Čak je ugarski kralj Sigismund I 1411. Hrvoju Vukčiću Hrvatiniću priznao pravo posjedovanja Donjih Kraja. U to vrijeme gradovi Kotor i Zvečaj u Tijesnom kod Banja Luke imali su strateški značaj za odbranu bosanske države.

Hrvoje Vukčić Hrvatinić (1404)

Još od tog vremena datiraju današnja narodna vjerovanja u čudotvornu vodu sa izvora (točka) Bobas, koji se nalazi iznad istoimenog vodopada na desnoj litici Jakotine, pod zidinama tamnice u (sada srušenoj) utvrdi Kotor (na litici lijeve obale rijeke).

Naseljena mjesta[uredi | uredi izvor]

Mapa naseljenih mesta opštine Kotor Varoš

Područje opštine Kotor Varoš čine naseljena mjesta: Baština, Bilice, Boljanići, Borci Gornji, Borci Donji, Vagani, Varjače, Večići, Viševice, Vranić, Vrbanjci, Garići, Grabovica, Gluha Bukovica*, Duratovci, Zabrđe, Zaselje, Jakotina, Kotor Varoš, Kruševo Brdo I, Kruševo Brdo II*, Liplje, Maljeva, Maslovare, Raštani, Obodnik, Orahova, Palivuk, Plitska, Podbrđe, Podosoje, Postoje, Prisočka, Ravne, Radohova, Selačka, Sokoline, Stopan, Tovladić, Ćorkovići, Hadrovci, Hrvaćani, Šibovi i Šiprage.

Najveći dio prijeratne opštine Kotor Varoš ostao je u sastavu Republike Srpske. U sastav Federacije BiH ušli su manji dijelovi naseljenix mjesta Kruševo Brdo I i Kruševo Brdo II, dok je u sastav opštine Kotor Varoš ušao manji dio naseljenog mjesta Gluha Bukovica koje je prije rata pripadalo opštini Travnik.

Političko uređenje[uredi | uredi izvor]

Sastav Skupštine Opštine Kotor Varoš prema rezultatima izbora 2020.
8
6
6
3
2
1
1
8 6 6 3 2 1 1 
Od ukupno 27 mandata na pojedine partije otpada:
      SDS: 8
      PDP: 6
      SNSD: 6
      SDA-SBiH: 3
      SP: 2
      DEMOS: 1
      US: 1
Glavni članak: Spisak načelnika i gradonačelnika u Republici Srpskoj

Opštinska administracija[uredi | uredi izvor]

Načelnik opštine predstavlja i zastupa grad i vrši izvršnu funkciju u Kotor Varoši. Izbor načelnika se vrši u skladu sa izbornim Zakonom Republike Srpske i izbornim Zakonom BiH. Gradsku administraciju, pored načelnika, čini i skupština grada. Institucionalni centar opštine Kotor Varoš je naselje Kotor Varoš, gdje su smješteni svi opštinski organi.

Načelnik opštine Kotor Varoš je Zdenko Sakan ispred Partije demokratskog progresa, koji je na tu funkciju stupio nakon lokalnih izbora u Bosni i Hercegovini 2020. godine. Sastav skupštine opštine Kotor Varoš je prikazan u tabeli.[3]

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Popis stanovništva u SFRJ 1991: Kotor Varoš

Po službenom popisu stanovništva iz 1991. godine, opština Kotor Varoš je imala 36.853 stanovnika, raspoređenih u 42 naseljena mesta.

Po popisu stanovništva 2013. u Bosni i Hercegovini, a prema konačnim podacima za Republiku Srpsku koje je izdao Republički zavod za statistiku, u opštini Kotor Varoš je živjelo 18.361 lice.[1]

Nacionalnost[4] 2013.[1] 1991. 1981. 1971.
Srbi 12.730 (69,33%) 14.056 (38,14%) 14.771 (41,36%) 15.255 (46,46%)
Muslimani/Bošnjaci [a] 4.516 (24,60%) 11.090 (30,09%) 9.667 (27,06%) 8.366 (25,48%)
Hrvati 852 (4,64%) 10.695 (29,02%) 9.572 (26,80%) 8.863 (26,99%)
Jugosloveni — 745 (2,02%) 1.269 (3,55%) 176 (0,53%)
ostali i nepoznato 263 (1,43%) 267 (0,72%) 434 (1,21%) 172 (0,52%)
Ukupno 18.361 36.853 35.713 32.832

Prikaz kretanja broja stanovnika po naseljenim mjestima između dva popisa. Rezultati po naseljima za 2013. godinu su konačni podaci za Republiku Srpsku koje je izdao Republički zavod za statistiku.[5]

Naselje 1991. g. 2013. g.
1 Baština 453 134
2 Bilice 506 21
3 Boljanići 266 106
4 Borci Gornji 462 99
5 Borci Donji 419 255
6 Vagani 370 86
7 Varjače 217 85
8 Večići 1.744 608
9 Viševice 372 0
10 Vranić 277 84
11 Vrbanjci 2.975 1.902
12 Garići 1.341 498
13 Grabovica 887 392
14 Gluha Bukovica[b] 1.041 0
15 Duratovci 502 31
16 Zabrđe 1.154 482
17 Zaselje 322 123
18 Jakotina 694 19
19 Kotor Varoš 7.411 7.330
20 Kruševo Brdo I 398 33
21 Kruševo Brdo II 399 66
22 Liplje 744 271
23 Maljeva 595 200
24 Maslovare 2.284 1.930
25 Obodnik 842 650
26 Orahova 1.612 178
27 Palivuk 391 22
28 Plitska 663 6
29 Podrbrđe 775 183
30 Podosoje 159 117
31 Postoje 403 174
32 Prisočka 1.423 208
33 Ravne 443 196
34 Radohova 700 236
35 Selačka 303 38
36 Sokoline 504 0
37 Stopan 346

109

38 Tovladić 341 178
39 Ćorkovići 175 91
40 Hadrovci 613 137
41 Hrvaćani 745 248
42 Šibovi 671 230
43 Šiprage 952

652

  • Naseljena mjesta bez popisanih stanovnika 2013. godine nisu iskazana u konačnim rezultatima popisa, međutim vrijednosti za ta naseljena mjesta su čitljive iz preliminarnih rezultata popisa gdje su takva mjesta označena sa "- nema pojave", odnosno bez stanovnika.[6]

Poznate ličnosti[uredi | uredi izvor]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Muslimani su se na popisu 2013. izjasnili kao Bošnjaci.
  2. ^ Gluha Bukovica je prije rata u Bosni i Hercegovini pripadala opštini Travnik, dok je nakon Dejtonskog sporazuma samo manji, nenaseljeni dio pripao Republici Srpskoj, odnosno opštini Kotor Varoš.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Republici Srpskoj 2013, REZULTATI POPISA
  2. ^ Orbin M. (1601). Regno degli Slavi hoggi corrottamente detti Schiavoni. Historia di Mavro Orbini raveseo Abbate Melitense. 3. Dalmatia, Croatia, Bosna, Servia & Bvulgaria / Kraljevstvo Slavena (prijevod iz 1968). Pesaro/Beograd: Girolamo Concordia/Srpska književna zadruga. 
  3. ^ „Kotor Varoš”. Pristupljeno 27. 6. 2021. 
  4. ^ Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.
  5. ^ Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Republici Srpskoj 2013, REZULTATI PO NASELjENIM MJESTIMA
  6. ^ POPIS REPUBLIKA SRPSKA — PRELIMINARNI REZULTATI

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Општина_Котор_Варош&oldid=27528983”