Opština Šekovići
| Šekovići | |
|---|---|
.svg)
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Bosna i Hercegovina
|
| Entitet |  Republika Srpska
|
| Sjedište | Šekovići |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo |  6.761 (2013.)
|
| Geografske karakteristike | |
| Površina | 218,79 km2 |
|
| |
| Ostali podaci | |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
| Načelnik opštine | Miladin Lazić (US) [1] |
| Poštanski broj | 75450 |
| Pozivni broj | 56 |
| Veb-sajt | Opština Šekovići |
Opština Šekovići je opština u Republici Srpskoj, BiH. Sjedište opštine se nalazi u Šekovićima. Prema podacima Agencije za statistiku Bosne i Hercegovine na popisu stanovništva 2013. godine, u opštini je popisano 6.761 lica.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Šekovićki kraj, od Rimljana do današnjih dana, presijecali su važni putevi koji su povezivali područja istočno od Drine sa centralnom Bosnom.
U selu Strmici, na „Gradini“, profesor Milutin Garašanin je 1975. godine otkrio ilirsko naselje, koje datira iz 4. vijeka, što je potvrdilo pretpostavku da su na ovom području pre dolaska Slovena živeli Iliri.
Šekovići su dobili ime po jednom delu stanovnika koji su došli iz Šehovine u Hercegovini krajem 17. vijeka. Sebe su produžili zvati Šekovljanima, dok su susedni Donji Birač počeli zvati Šekovići. Sve do pred kraj 17. vijeka Šekovići su bili relativno gusto naseljeni, a tada su vojne pohare i bolesti proredile i skoro uništile stare žitelje, a na mesto njih su došli novi iz Hercegovine, koji čine i najveći deo današnjeg stanovništva.
Smatra se da su opštinu Šekovići naselili stanovnici istočne Hercegovine, s područja Gacka i Nevesinja. Sela u okolini Šekovića su bila gusto naseljena. Nakon Drugog svetskog rata, polovinom sedamdesetih godina dolazi do razvoja opštine Šekovići. Otvorene su fabrike FON, Mermer, Elastik, Zanus, izgrađen je srednjoškolski centar, vrtić, Dom kulture, izgrađene su stambene zgrade. U fabrikama su zapošljavani stanovnici okolnih sela, koji su nakon zaposlenja pravili stambene objekte, pa Šekovići počinju dobijati konture urbane sredine.
Treba istaći da su početkom 17. vijeka Šekoviće napustili preci Ilije Birčanina i Prote Mateje Nenadovića, te rodbinskim vezama uspostavljena je vojna saradnja ovog kraja sa Srbijom u Prvom srpskom ustanku.
Od srednjovekovnih spomenika, na području Šekovića sačuvano je, na 52 mjesta, preko 900 stećaka. Najznačajniji i najljepši spomenici materijalne kulture ovog prostora su dva srednjovjekovna manastira, Manastir Papraća i Manastir Lovnica.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Opština Šekovići se nalazi u severoistočnoj Bosni i Hercegovini i pripada entitetu Republika Srpska. Opština Šekovići se uglavnom poklapa sa teritorijom Donjeg Birča i ima površinu od 218,79 km². Prije rata površina je iznosila 195 km², međutim ovoj opštini su nakon potpisivanja Dejtonskog sporazuma pridodata naseljena mesta Majdan i Lukići, koji su prije rata pripadali opštini Kladanj. Opština se na zapadu graniči sa opštinom Kladanj, na severu sa opštinama Kalesija i Osmaci, a na istoku i jugu sa opštinama Zvornik i Vlasenica. Geografski opština je djelimično okružena gorjem, čija je visina i do 1060 m. Glavna naselja su gradić Šekovići i mjesne zajednice Papraća i Tišča, i one se nalaze uzduž regionalnog puta Donje Caparde - Šekovići - Vlasenica. Centralni dio opštine je novijeg datuma. Fizionomiju varoši Šekovići su počeli dobijati tek poslije drugog svjetskog rata.
Reljef[uredi | uredi izvor]
U reljefnom pogledu, naselje Šekovići predstavlja kotlinu, formiranu na fluvijalnom materijalu reke Lovnice na ušću u Drinjaču. Ono je oaza nedirnute prirode, sa povoljnim klimatskim uslovima, na nadmorskoj visini od 320 m. Naselje je okruženo rudonosnim brdima i planinskim vrhovima Javornika (1028 metara), Bišine (1000 metara), Borogova (690 metara) i Bačkovca (780 metara).
Prirodni potencijali opštine Šekovići su relativno malo istraživani. I pored nedovoljne istraženosti teritorije opštine u rudarsko-geološkom smislu, ipak su nađene sledeće sirovine:
- ugalj (Gornji Šekovići).
- kvarcit (Tišča)
- ruda gvožđa (nekoliko lokacija na teritoriji opštine)
- mangan (Vlačić, Mekić, Lovnica)
- glina (Željezniku, Tišča)
- ukrasni i građevinski kamen (NETEK, Papraća)
- mineralna voda (Korjen, Kalabače).
Vode[uredi | uredi izvor]
U hidrografskom smislu područje opštine Šekovići je izuzetno bogato. Pored tri reke, tu su i mnogobrojni planinski potoci, kao i izvori pitke vode. Rijeka Drinjača čini glavnu vodenu arteriju opštine. Izvire u susednoj opštini Kladanj, u podnožju planine Konjuh, a svoj 77 km dug tok završava ušćem u Drinu, tj u Zvorničko jezero. Kroz područje opštine Šekovići, Drinjača ima relativno miran tok sa povremenim meandrima i okolnih aluvijalnim naplavinama, koje su pretvorene u obradiva plodna polja. Nakon završetka ravničarskog dela, desetak kilometara nizvodno od Šekovića dolazi do naglog usjecanja toka i pravljenja duboko usječenog kanjona skoro do samog ušća u rijeku Drinu.
Rijeka Lovnica, predstavlja autohtonu reku opštine Šekovići, s obzirom da se i izvor i ušće nalaze u njoj. Ova relativno brza i hladna rječica, svoj 2,5 km dug tok završava ušćem u Drinjaču. Bogata je pastrmkom i drugim primercima rječne ribe, ali je ribolov zabranjen duž celog toka. Rijeka Spreča izvire u Papraćima, stotinjak metara od manastira Papraća. Ona protiče plodnom dolinom Spreče i kod Doboja se uliva u rijeku Bosnu. Od izvora do ušća ima relativno miran tok. Bogata je klenom, pastrmkom i drugom rečnom ribom. Pored navedenih reka važno je pomenuti planinske potoke kao sto su Kulješin, Bjelašnica, Željezniku, Taševac i drugi. Snabdijevanje grada i šire okoline pijaćom vodom, obezbjeđuje se sa više izvora. Naselje Šekovići se snabdijeva iz Vrela, Sučana i Bjelašnice, dok sva sela imaju vlastita izvorišta. Osim toga, na stotine izvora pitke vode do sada nije iskorišteno.
Naseljena mjesta[uredi | uredi izvor]
Područje opštine Šekovići čine naseljena mjesta: Akmačići, Ašćerići, Bašići, Betanj, Bijelo Polje, Bobari, Bobarsko polje, Velika Njiva, Vidakovići, Vrelo, Vreljansko polje, Gačići, Dobrić, Dole*, Dubačkići, Đurići, Željeznik, Zidonje, Zupci, Javor, Jakovice, Jelačići*, Kalabače, Kaštjelj*, Korjen, Lukići, Majdan*, Markovići, Mijići, Milovanovići, Pavlovići, Papraća, Pelemiši*, Petrovići, Plazače, Pobedarje, Podpola, Raševo, Selište, Stanimirovići, Strmica, Stupari, Sučani, Tepen, Tišča, Trnovo, Tupanari, Udbina, Čanići, Džanojevići, Šekovići.
U opštini Šekovići postoje mjesne zajednice: Željeznik, Kaštjelj, Papraća, Tišča, Centar.
Najveći dio prijeratne opštine Šekovići ostao je u sastavu Republike Srpske, a ovoj opštini su pridodati dijelovi naseljenih mjesta Majdan, Jelačići, Dole i Pelemiši. U sastav Federacije BiH ušli su dijelovi naseljenih mjesta Trnovo i Kaštjelj.
Kultura[uredi | uredi izvor]
U Donjem Birču, na izvoru rječice Lovnice, po kojoj je i dobio ime, nalazi se manastir Lovnica, udaljen dva i po kilometra od Šekovića. U spomenicima i literaturi poznat je i izraz „Lomnica“, ali je u narodu opšteprihvaćen naziv Lovnica. Prema nekima, naziv Lovnica potiče od toga što je mesto gde se nalazi „lomno i Slomne“, ali oba imena imaju zajedničko poreklo u staroj zemljoradničkoj terminologiji i znače „naviljak“ ili „mali plast“. U ovom ženskom manastiru žive i održavaju molitveno-monaška pravila četiri sestre, od kojih je jedna iskušenica. Po predanju, ovaj je manastir zadužbina kralja Dragutina Nemanjića iz perioda 1284—1321, kada je on upravljao i sjeveroistočnom Bosnom. Predanje kaže da „tu Dragutin sazida manastir na mjestu gdje je lov lovio i mjestu koje ga je ljepotom zadivilo“.
Manastir Papraća se nalazi se na izvoru rječice Spreče, ispod planine Borogovo u mestu Papraća uz regionalni put Vlasenica-Šekovići — Zvornik na udaljenosti od oko 12 km od Šekovića. Za manastir Papraća zabeleženo je nekoliko narodnih predanja koja govore o datiranju i podizanju ove svetinje. Prema jednom od tih narodnih predanja manastir su podigli Nemanjići, što je i zapisano u Tronoška i Pećkom rodoslovu, Manastir Papraća je zadužbina župana Vukana, najstarijeg sina Stefana Nemanje. Ovaj manastir je imao najjače veze sa ruskom pravoslavnom crkvom za vrijeme vladvine cara Ivana IV Groznog, koji je direktni potomak porodice Jakšić. On se često pojavljuje kao donator ovom manastiru.
Najznačajniji kulturni objekat je Dom kulture „Vladika Nikolaj“ koji pruža mogućnosti za održavanje raznolikih programa (pozorišne predstave, izložbe, koncerti, i druge manifestacije). Kapacitet ovog objekta iznosi oko 300 mesta. U okviru Doma kulture postoji i ustanova pod nazivom JU „Narodna biblioteka“ Šekovići.
Gradska biblioteka osnovana je davne 1972. godine, a danas broji 386 članova.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Po poslednjem službenom popisu stanovništva iz 1991. godine, opština Šekovići je imala 9.629 stanovnika, raspoređenih u 34 naseljena mesta.
Prosečna neto plata je 705 KM (podatak od 01.12.2011). Osnovnu školu pohađa 632 učenika. Srednju školu pohađa 210 učenika. U Opštini u Šekovićima zaposleno je 40 radnika, 15 pripravnika i 5 volontera. Na evidenciji Zavoda za zapošljavanje trenutno se nalazi 1617 nezaposlenih (podatak od 10.07.2012.), starosna struktura registrovanih nezaposlenih pokazuje da je najviše nezaposlenih u dobi od 40-50 godina (25,3%), zatim do 30 godina (23,4%), te od 30 — 40 starosti (22,7%) a zaposlenih je 804 (podatak od 10.7.2012).
Nacionalni sastav[uredi | uredi izvor]
| Sastav stanovništva – opština Šekovići | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2013.[2] | 1991.[3] | 1981.[4] | 1971.[5] | 1961.[6] | |||
| Ukupno | 6 761 (100,0%) | 9 629 (100,0%) | 10 356 (100,0%) | 10 570 (100,0%) | 10 340 (100,0%) | ||
| Srbi | 6 618 (97,88%) | 9 030 (93,78%) | 9 753 (94,18%) | 10 241 (96,89%) | 10 049 (97,19%) | ||
| Bošnjaci | 107 (1,583%) | 326 (3,386%)1 | 304 (2,935%)1 | 286 (2,706%)1 | 232 (2,244%)1 | ||
| Hrvati | 8 (0,118%) | 10 (0,104%) | 15 (0,145%) | 6 (0,057%) | 4 (0,039%) | ||
| Nepoznato | 8 (0,118%) | – | – | – | – | ||
| Ostali | 7 (0,104%) | 134 (1,392%) | 31 (0,299%) | 25 (0,237%) | 7 (0,068%) | ||
| Neizjašnjeni | 6 (0,089%) | – | – | – | – | ||
| Bosanci | 3 (0,044%) | – | – | – | – | ||
| Jugosloveni | 1 (0,015%) | 129 (1,340%) | 208 (2,008%) | 2 (0,019%) | 39 (0,377%) | ||
| Crnogorci | 1 (0,015%) | – | 30 (0,290%) | 5 (0,047%) | 5 (0,048%) | ||
| Romi | 1 (0,015%) | – | – | – | – | ||
| Muslimani | 1 (0,015%) | – | – | – | – | ||
| Albanci | – | – | 13 (0,126%) | 3 (0,028%) | – | ||
| Makedonci | – | – | 1 (0,010%) | 1 (0,009%) | 2 (0,019%) | ||
| Mađari | – | – | 1 (0,010%) | 1 (0,009%) | 1 (0,010%) | ||
| Slovenci | – | – | – | – | 1 (0,010%) | ||
- 1 Na popisima od 1971. do 1991. Bošnjaci su popisivani uglavnom kao Muslimani.
Političko uređenje[uredi | uredi izvor]
Opštinska administracija[uredi | uredi izvor]
Načelnik opštine predstavlja i zastupa opštinu i vrši izvršnu funkciju u Šekovićima. Izbor načelnika se vrši u skladu sa izbornim Zakonom Republike Srpske i izbornim Zakonom BiH. Opštinsku administraciju, pored načelnika, čini i skupština opštine. Institucionalni centar opštine Šekovići je naselje Šekovići, gdje su smješteni svi opštinski organi.
Načelnik opštine Šekovići je Miladin Lazić ispred Demokratskog saveza, koji je na tu funkciju stupio nakon lokalnih izbora u Bosni i Hercegovini 2020. godine. Sastav skupštine Opštine Šekovići je prikazan u tabeli.[7]
Zanimljivosti[uredi | uredi izvor]
Naziv Šekovići potiče od naziva nevesinjskog naselja Šehovina čiji se veliki broj stanovnika krajem 17. vijeka naselio na području uz rijeku Drinjaču.[8]
Poznate ličnosti[uredi | uredi izvor]
- Miloš Zekić, učesnik Narodnooslobodilačke borbe, general-potpukovnik JNA i narodni heroj Jugoslavije.
- Stanko Menjić, učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Popis stanovništva u BiH 2013.” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 30. 6. 2016. g. Pristupljeno 5. 11. 2016.
- ^ „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik”. popis.gov.ba. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. Arhivirano iz originala 7. 4. 2021. g. Pristupljeno 7. 4. 2021.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva Republike Bosne i Hercegovine 1991. (str. 100/1)” (PDF). fzs.ba. Pristupljeno 9. 1. 2016.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 9. 1. 2016.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 9. 1. 2016.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva FNR Jugoslavije 1961.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 15. 4. 2016.
- ^ „Šekovići”. izbori.ba. Pristupljeno 24. 6. 2021.
- ^ Možda niste znali o Nevesinju Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. maj 2013), Pristupljeno 17. 4. 2013.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Knjiga: „Nacionalni sastav stanovništva — Rezultati za Republiku po opštinama i naseljenim mjestima 1991.", statistički bilten br. 234, Izdanje Državnog zavoda za statistiku Republike Bosne i Hercegovine, Sarajevo.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Zvanična prezentacija opštine Šekovići (jezik: srpski)
- Ministarstvo uprave i lokalne samouprave Republike Srpske: Uredba o naseljenim mjestima koja čine područje jedinice lokalne samouprave Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. mart 2016) (jezik: srpski)
- „Popis po mjesnim zajednicama“
| Naseljena mjesta | Akmačići, Ašćerići, Bašići, Betanj, Bobari, Velika Njiva, Vidakovići Vrela, Vrelo, Dobrić, Dole, Đurići, Zupci, Javor, Jelačići, Kalabače, Kaštijelj, Korijen, Majdan, Markovići, Milovanovići, Papraća, Pelemiši, Petrovići, Plazače, Pobedarje, Podpola, Raševo, Selište, Strmica, Stupari, Sučani, Tepen, Trnovo, Tupanari, Udbina, Čanići, Džanojevići, Šekovići | |
|---|---|---|
| Mjesne zajednice | MZ Željeznik, MZ Kaštjelj, MZ Papraća, MZ Tišča, MZ Centar | |
| Crkve i manastiri | ||
| Gradovi |  | ||
|---|---|---|---|
| Opštine |
| ||
| Bivše opštine |
| ||
| |||
