Pancer VI Tigar
| Pancer VI Tigar | |
|---|---|
|
| |
| Osnovne karakteristike | |
| Brzina na putu | 38 km/h |
| Brzina van puta | 20 km/h |
| Doseg | 125 km |
| Dimenzije i masa | |
| Dužina | 6,30 m |
| Širina | 3,70 m |
| Visina | 3,00 m |
| Težina | 55 t |
| Oprema | |
| Glavno naoružanje | top kalibra 88 mm KvK 36/L56 |
| Sporedno naoružanje | 2 h MG34, 7.92 mm |
| Oklop | 110 mm |
| Motor | dvanestocilindrični Majbah HL230 P45 |
| Snaga (KS) | 700 KS |
| Posada | |
| Posada | 5 |
Pancer VI Tigar je bio nemački teški tenk koji se nalazio u upotrebi od 1942. do 1945. godine.
Razvoj[uredi | uredi izvor]
Kako je bilo proteklo više od 7 godina od početka gradnje novog tenka, maja 1941. godine Hitler izdaje naredbu za izgradnju novog nemačkog tenka koji je trebalo da nasledi Pancer III i Pancer IV. Na Hitlerov rođendan 20. aprila 1942. godine fabrike Porše i Henšel su predstavile svoje prve prototipove. Obe kompanije su predstavile svoje prototipe. Porše je svoj prototip Pancer VI Tigra nazvao VK 3001(P), dok je Henšel predstavio dva prototipa: VK 3001(H) i VK 3601(H). U julu iste godine prihvaćen je Henšelov model nakon čega počinje njegova proizvodnja pod imenom Pancer VI Tigar.
Prototipovi[uredi | uredi izvor]
VK 3001(P)[uredi | uredi izvor]
.svg)
VK 3001(P) je bio Poršeov prototip tenka Pancer VI Tigar(P) (Skraćenica za Porše). On je kao i VK 3601(H) bio nemački srednji tenk.
Razvoj[uredi | uredi izvor]
Davne 1937. godine, zajedno sa Henšelom, Porše je dobio zadatak da napravi srednji tenk koji bi zamenio tadašnji tenk Pancer IV[1]. Dizajn njegove kupole je mogao da podrži tj. bude naoružan sa: 75mm topom L/24, ili čak ako je moguće sa 105mm topom L/28 i jednim sporednim mitraljezom 7.92mm MG34 za odbranu od pešadije. VK3001(P) je bio Poršeov prvi dizajn još od Grostraktora I iz 1927. godine i njihovi nacrti su bili završeni 5. septembra 1939. godine od strane Poršeovog šefa inžinjera Karla Rabea[1].
Prototipovi su trebalo da odgovaraju kupolama koje je proizveo Krup. Porše je mislio da vozilo treba da koristi 105 milimetarski top KwK L/47, 105 milimetarski top KwK L/52 i najzad 88 milimetarski top KwK 36 L/56 (razvijen iz 88 milimetarskog topa Flak 36)[1].. Šest kupola naoružanih sa 88 milimetarskim topovima su poslate u aprilu 1941. godine, ali nisu bile proizvođene[1]. Kupola tenka Leopard je bila slična u pogledu kao ona koja se koristila na tenku Pancer VI Tigar(P) and Pancer VI Tigar.
Porše je planirao da VK3001(P) pokreće motor sa gasno-električnim snaga /pogon sistemom (dva vazdušno hlađena Poršeova motora Tip 100 sa Stejr elekrtičnom transmisijom). Samo jedan ili dva prototipa bez kupole su izrađena od strane (nem. Nibelungenwerke) u Sent Valentinu u Austriji u kasnom delu oktobra 1941, dok su 3 kupole isporučene. Međutim, mnogi problemi su nastali sa njegovom naprednom snagom i vozačkim sistemom, ali je prototip napravljen prilično dobro. Tokom testa prototipa, kada su oni dostigli maksimalnu brzinu od 60 kilometara na sat, njegova potrošnja se izrazila u potrošena 170 litara goriva na 100 kilometara[1].
U pokušaju da se reše problemi sa motorima, Porše je dizajnirao dizel-motor (nem. Porsche Typ 200) , ali on nikada nije proizveden.
VK3001(P) program je bio napušten i dva prototipa su bila korišćena samo za razvoj prototipa tenka VK4501(P) - Poršeovog budućeg Tigra II, započet jula 1941. U svrsi da transportuju tenk VK3001(P), Porše je dizajnirao specijalni teretni tenk (nem. Panzertransporter Porsche 142), ali i ovaj projekat je takođe napušten. Testovi su nastavljeni do maja 1942, ali VK3001(P) nikada nije otišao u proizvodnju kao VK3001(H) i VK3601(H).[1]
Karakteristike[uredi | uredi izvor]
Osnovna ideja oko koje je projektovan novi tenk bila je da se u njegovu kupolu postavi proslavljeni nemački protiv-avionski top kalibra 88 mm koji se pokazao i kao odlično oruđe za borbu protiv savezničkih tenkova. Kako se sa razvojem započelo pre nemačkog negativnog iskustva sa sovjetskim T-34 tenkovima, novi nemački tenk je imao vertikalan oklop, za razliku od Pancera V, što je bilo nadoknađeno debljinom oklopa od 100 mm. Top je uništavao pogođene ciljeve na udaljenosti od 2 km tako da protivnik nije uspevao da mu se približi dovoljno da bi ga uništio.
Zbog visoke cene izrade Pancera VI koji je težio 56 tona napravljeno je samo 1355 primeraka, što iznosi oko 25% od ukupne proizvodnje tenka Pancera V koji je ušao u serijsku proizvodnju 6 meseci kasnije. Taj problem ipak nije sprečio Nemačku da u još kasnijoj fazi rata započne s projektovanjem i proizvodnjom još težeg naslednika, Pancera VIb Kraljevskog tigra. Crvena armija nije htela da koristi zarobljene primerke ovoga tenka zbog njegovih stalnih mehaničkih problema.
Borbena upotreba[uredi | uredi izvor]
U borbi Tigar je trebalo da se koristi u sklopu specijalnih teških tenkovskih bataljona koji bi u svom sastavu imali 30 tenkova ovog tipa i koji bi bili pod direktnom komandom štaba armije ili korpusa. Ovo je uglavnom sprovedeno u praksi ali su neke nemačke oklopne divizije, uglavnom SS, imale svoje oklopne bataljone naoružane Tigrovima.[2]
Vatreno krštenje ovaj je tenk imao u kasno leto 1942. godine kod Lenjingrada kada doživljava debakl zbog mehaničkih kvarova nastalih zbog potpunog izostanka testiranja.
Istočni front[uredi | uredi izvor]
Prva nemačka jedinica koja je upotrebila Tigrove u borbi bila je I četa 502. teškog tenkovskog bataljona. Tokom avgusta 1942. godine, četiri Tigra I čete upotrebljena su u borbama oko Lenjingrada. Prvog dana njihovog angažovanja, iz stroja su izbačena sva četiri Tigra, iako su tri kasnije izvučena sa bojišta i popravljena. Uzroci ovakvog neuspeha uglavnom se mogu pripisati lošem terenu. Šumoviti i močvarni teren onemogućio je pravilnu upotrebu teških tenkova i pružio je sovjetskim artiljercima odličnu priliku da dejstvom sa dobro skrivenih položaja zaustave nemački napad. Iako su svi Tigrovi izbačeni iz stroja u samo jednom danu, ni na jednom tenku oklop nije bio probijen.
I četa će kasnije dokazati vrednost novog teškog tenka, za vreme teških odbrambenih borbi koje su vođene tokom četiri meseca 1943. godine, koliko je trajala sovjetska ofanziva. Od ukupnog broja uništenih sovjetskih tenkova, Tigrovima se pripisuje 25%. Ovaj procenat dobija na značaju ako se ima u vidu da tokom čitavog ovog perioda I četa nije istovremeno imala više od sedam ispravnih Tigrova sa kojima je mogla da se suprotstavi neprijatelju.[3]
Severna Afrika[uredi | uredi izvor]
Mnogo više uspeha imao je na zapadnom ratištu tokom bitke za Tunis početkom 1943. godine kada je izazivao užas među Amerikancima i Britancima. Izveštaji Saveznika govore o potpunoj nemoći savezničkih tenkova prema Tigru, odnosno da je potrebno 5 tenkova Šerman koji moraju u širini napasti Tigra kako bi jedan od njih došao dovoljno blizu i možda ga uništio. Iz takvih napada u najboljem se slučaju vraćao samo jedan Šerman.
Normandija[uredi | uredi izvor]
101. SS teški tenkovski bataljon, opremljen tenkovima tipa Tigar, upućen je u Normandiju odmah po savezničkom iskrcavanju ali je zbog konstantnih napada iz vazduha, tamo stigao tek 12. juna. Pridodat je I SS korpusu i raspoređen je zapadno od Kana.
Već sledećeg dana, 2. četa 101. teškog tenkovskog bataljona, pod komandom SS-oberšturmfirera Mihaela Vitmana, stupila je u borbu. Zbog naglog povlačenja nemačke 352. pešadijske divizije, u nemačkom rasporedu otvorila se rupa između I SS i XVLII korpusa, kod malog francuskog gradića Vijer-Bokaž. Uvidevši priliku, glavnokomandujući britanskih snaga feldmaršal Montgomeri naredio je 7. oklopnoj diviziji da zauzme Vijer-Bokaž i svojim daljim nastupanjem ugrozi levi bok Pancer Ler divizije i 12. SS oklopne divizije „Hitlerjugend“.
13. juna, u jutarnjim časovima 22. oklopna brigada iz sastava britanske 7. oklopne divizije, zauzela je Vijer-Bokaž. Brigada je nastavila nastupanje južno od grada, ali je na prvi znak neprijateljske vatre kolona zaustavljena na putu. Osmatrajući situaciju iz obližnje šume, Vitman je pravilno zaključio kakvu opasnost predstavlja britanski prodor. Odmah je u svom tenku izvršio nasilno izviđanje u pravcu grada i u kraćem okršaju u samom gradu, uništio je četiri britanska tenka tipa Kromvel, a zatim se povukao na početni položaj.
Predvodeći Tigrove II čete i Pancere IV iz sastava Pancer Ler divizije, Vitman je napao britansku kolonu. Vozeći paralelno sa britanskom kolonom, krećući se u pravcu ka gradu, nemački tenkovi uništavali su sve pred sobom. Tokom ove akcije, Vitmanu je pripisano uništenje 23 britanska oklopna vozila od ukupno 20 Kromvela, 4 Šermana Fajerflaj, 3 Stjuarta, 3 artiljerijska tenka za osmatranje, 16 Bren transportera, 14 M3 poluguseničara i dva protivtenkovska topa od 6 funti. Poginula su 62, a zarobljeno je preko 100 britanskih vojnika.[4]
U nastavku borbi u samom gradu, Vitmanov tenk i prateći Tigar pogođeni su bočnom vatrom britanskih protivtenkovskih topova i izbačeni su iz stroja. Vitman i članovi njegove posade preživeli su napad i vratili su se peške 7 km do štaba Pancer Ler divizije. Dobivši naređenje da nastavi sa napadom, Vitman se u novom Tigru vratio u borbu predvodeći preostale Tigrove iz I čete i Pancere IV. Međutim, zbog jakog britanskog otpora u samom gradu, nemački tenkovi su se povukli i prepustili borbu pešadiji.
U 17.00 časova, britanska 22. oklopna brigada povukla se iz Vijer-Bokaža. Nemci su nastavili sa napadima sledećeg dana, zbog čega je Montgomeri, u strahu da će njegova elitna 7. oklopna divizija biti opkoljena i uništena, naredio njeno potpuno povlačenje. U sumrak 14. juna, 7. oklopna divizija povukla se na početne položaje sa kojih je dva dana ranije krenula u napad.
Za ovu akciju, Adolf Hitler odlikovao je Mihaela Vitmana mačevima za Viteški krst.
Na Istočnom frontu ostao je zapisan događaj u kojem je jedan Tigar napao pedesetak tenkova T-34 i uništio ih više od dvadeset, vrativši se u bazu nakon što je ostao bez municije. Crvena armija smatrala je da Tigra ponekad može uništiti T-34 (zavisi od toga u koji ga deo pogodi) pucajući iz najveće blizine ili klasičnim kamikaze napadom tokom kojeg se T-34 zabijao u Tigra samo da bi ubrzo oba izgorela. U bici kod Kurska, od 181 tenka tipa Tigar, Crvena armija je uspela da uništi samo 34 tenka.
Marta 1945. godine na frontovima (Zapadni, Istočni i front u Italiji) bilo je još 185 tenkova.
Jedini nemački saveznik koji je koristio tenkove Tigar, bila je Mađarska i to tri komada.
Proizvodnja[uredi | uredi izvor]
| Proizvodnja tenkova Tigar.[5] | |||||||||||||
| Jan. | Feb. | Mart | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | Ukupno | |
| 1942 | 1 | 8 | 3 | 10 | 21 | 34 | 77 | ||||||
| 1943 | 35 | 32 | 41 | 46 | 50 | 60 | 65 | 60 | 85 | 50 | 56 | 67 | 647 |
| 1944 | 93 | 95 | 86 | 104 | 100 | 75 | 64 | 6 | 623 | ||||
Ukupno za period od aprila 1942 do avgusta 1944 godine bilo je napravljeno 1347 (po drugim podacima 1354) tankova «Tigar I».
Prenamene[uredi | uredi izvor]
Ferdinand/Elefant[uredi | uredi izvor]
Prva prenamena upotrebljavana u borbi je bio lovac tenkova Ferdinand kasnije preimenovan Elefant (slon) za čiju osnovu su poslužilo 90 šasija koje je napravio Porše za slučaj spore proizvodnje Henšelove varijante. Odlučeno je da se na zadnji deo tenka ugradi fiksna kupola s poboljšanim topom od 88 mm PaK 43/2 L/71, prednji oklop je povećan sa 100 na 200mm.
Na prvi proizvedenim verzijama napravljen je banalni propust i nije ugrađena standardni mitraljez 7,9mm za zaštitu od pešadije. Taj propust se pokazao kobnim u bici kod Kurska gde je sovjetska pešadija s lakoćom prilazilo metalnom čudovištu i uništavalo ga molotovljevim koktelima i drugim priručnim sredstvima - u očajnoj samoodbrani posade su čak pucale mitraljezom kroz cev topa.
O učinkovosti protiv neprijateljskog oklopa najbolje govori podatak da je jedan bataljon za vreme bitke kod Kurska uništio 320 sovjetskih tenkova uz gubitak 13 Ferdinanda. Puno više Ferdinanda je izgubljeno usled mehaničkih kvarova, a nekoliko se čak i zapalilo zbog curenja goriva.
Šturmpanzer VI[uredi | uredi izvor]
Napravljeno je samo 18 ovih jurišnih topova na šasijama oštećenih Tigrova. Za naoružanje je izabran pomorski minobacač od 380mm Šturmmerzer RW61 L/5.4. Potreba za ovakvim oružjem se pojavila nakon stravičnih gubitaka nemačke pešadije u Staljingradu gde tadašnji nemački tenkovi i jurišni topovi nisu bili u stanju pružiti dovoljno jaku vatrenu podršku koja bi neutralizirala sovjetska uporišta. Oklop je povećan na 150mm, a masa vozila se popela na 68 tona. S obzirom da u trenutku njihovog ulaska u upotrebu nemačka vojska je bila u defanzivi nisu videli previše akcije, dva su učestvovala u gušenju Varšavskog ustanka, a sedam je korišćeno u Ardenima.
Bergetiger[uredi | uredi izvor]
.jpg)
Ovaj pokušaj prenamjene kako bi se dobio Tigar koji može izvući drugog oštećenog Tigra se pokazao kao neuspešan.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ [„VK 30.01 (P) - World Of Tanks[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 08. 06. 2013. g. Pristupljeno 23. 08. 2013. Sukob URL—vikiveza (pomoć) VK 30.01 (P) - World Of Tanks]
- ^ Foss 1981, str. 50.
- ^ Culver 1989, str. 16.
- ^ Ripley 2001, str. 69.
- ^ Jentz, Thomas L. Panzertruppen 1933-1942 (str.268), Panzertruppen 2 1943-1945 (str.286). Military History Atglen, PA.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Foss, Christopher F. (1981). An illustrated guide to World War II tanks and fighting vehicles. Arco Pub. ISBN 978-0-668-05232-0.
- Culver, Bruce (1989). Tiger in Action. Squadron/Signal Publications. ISBN 978-0-89747-230-2.
- Ripley, Tim (2001). SS Steel Rain: Waffen-SS Panzer - Battles in the West 1944-45. Zenith Imprint. ISBN 978-0-7603-1168-4.
