Sirijska katolička crkva

Sirijska katolička katedrala Svetog Pavla u Damasku.

Sirijska katolička crkva (sir. ܥܕܬܐ ܣܘܪܝܝܬܐ ܩܬܘܠܝܩܝܬܐ, ʿĪṯo Suryayṯo Qaṯolīqayṯo; arap. الكنيسة السريانية الكاثوليكية; lat. Antiochenus Syrorum) istočnokatolička je crkva i jedna od 24 sui iuris pomjesne crkve Katoličke crkve. Pridržava se zapadnosirijskog obreda, koji datira još od drevne antiohijske liturgije. Crkva se odvojila od Sirijske pravoslavne crkve u 17. vijeku.

Istorija

Ideja o uspostavljanju evharistijskog opštenja između Rimokatoličke crkve i Sirijske pravoslavne crkve prvi put se javlja tokom krstaških pohoda, kada su se između latinskih i sirijskih episkopa često uspostavljali dobri odnosi, ali ti kontakti nisu doveli do konkretnih rezultata.

Drugi pokušaj unije bio je na Ferarsko-firentinskom saboru, ali ni on nije doveo do stvarnog uspostavljanja evharistijskog opštenja.

Situacija je počela da se mijenja u 17. vijeku. Odnosi između Rimske kurije i Sirijske crkve ojačali su, osim toga, kao rezultat djelatnosti misija isusovaca i kapucina, veliki broj Sirijaca prešao je u katolicizam. U crkvi su se pojavile dvije struje — pristalice i protivnici unije. Nakon izbora patrijarha Andreja Ahidžijana, pristalice unije, 1662. godine, došlo je do raskola u crkvi. Nakon Ahidžijanove smrti 1677, svaka struje je izabrana svog patrijarha, čime je konačno formalizovao raskol i nastanak istočne katoličke crkve, odvojene od Sirijske pravoslavne crkve. Sirijska katolička crkva je usvojila pravovjernu hristologiju, napuštajući monofizitstvo, ali je zadržala zapadnosirijski liturgijski obred. Andreja Ahidžijana sirijski katolici poštuju kao prvog patrijarha pod imenom Ignjatije Andrej I.

Nakon smrti drugog patrijarha Ignjatija Petra VI 1702, linija sirijskih katoličkih patrijarha prekinuta je krajnjim neprijateljstvom Osmanskog carstva prema katolicima istočnog obreda. Veći dio 18. vijeka crkva je bila je ilegali.

Sirijska katolička patrijaršija je obnovljena 1782, kada je Sinod Sirijske pravoslavne crkve za patrijarha izbrao mitropolita alepskog Mihaila Džarviha. Ubrzo nakon toga se izjasnio kao katolik, pobjegao u Liban i podigao manastir Bogorodice u Šarfu, koji postoji i danas i smatra se duhovnim središtem sirijskih katolika. Poslije Džarhiva (Ignjatije Mihailo III), linija sirokatoličkih patrijarha više nije prekidana.

Sirijsku katoličku crkvu osmanske vlasti su priznale 1829, a 1831. podignuta je patrijaršijska rezidencija u Alepu. Zbog progona, rezidencija je 1850. premještena u Mardin. Stabilan rast crkve na račun sirijskih pravoslavaca, zaustavljen je pokoljem u Turskoj početkom 20. vijeka. 1920-ih godina, rezidencija patrijarha je premještena u Bejrut, gdje su izbjegli mnogi vjernici.

Savremeno stanje

Sirijska katolička crkva koristi liturgiju Svetog Jakova, služba na sirijskom i arapskom jeziku. Kao i sve druge istočne katoličke crkve, ona je pod jurisdikcijom pape rimskog preko Dikasterije za Istočne crkve, ali zadržava autonomiju u unutrašnjim pitanjima. Zvanična titula predstojatelja crkve je sirijski patrijarh Antiohije i sveg Istoka. Ime Ignjatije se tradicionalno dodaje imenu patrijarha. U februaru 2009, patrijarh Ignjatije Josif III je preuzeo mjesto predstojatelja, nakon što je patrijarh Ignjatije Petar VIII napustio to mjesto u februaru 2008. godine.

Crkva je podijeljena na sljedeće eparhije:

• Arhiepiskopija damaska
• Arhiepiskopija homska
• Arhiepiskopija alepska
• Arhiepiskopija bagdadska
• Arhiepiskopija haseška-nisibijska
• Eparhija bejrutska
• Eparhija kairska
• Eparhija njuroška
• Apostolski egzarhat u Venecueli
• Patrijaršijski egzarhat jerusalimski
• Patrijaršijski egzarhat turski
• Patrijaršijski egzarhat basrskp-kuvajtski

Prema vatikanskom godišnjaku Annuario Pontificio za 2016, ukupan broj vjernika je 205.000 u Iraku, Siriji, Libanu, Jordanu, Turskoj, Sjedinjenim Državama i drugim zemljama. Crkva ima 90 parohija, 127 sveštenika i 13 episkopa.

Literatura

• Roberson, Ronald G. (1999). Vostočnыe hristianskie cerkvi: cerkovno-istoričeskiй spravočnik (na jeziku: ruski). SPb: Vыsšaя Religiozno-Filosofskaя Škola. ISBN 978-5-900291-13-0. Pristupljeno 12. 3. 2024. 
• Kolupaev, Vladimir Evgenьevič (2011). „Siriйskaя katoličeskaя cerkovь”. Katoličeskaя эnciklopediя (na jeziku: ruski). IV: R — F. Moskva: Izdatelьstvo franciskancev. str. 806—807. ISBN 978-5-89208-096-5. Pristupljeno 12. 3. 2024. 
• „Siriйskaя katoličeskaя cerkovь”. Pravoslavnaя эnciklopediя (na jeziku: ruski). LXIV : „Singapur — Solovьёv”. Moskva: Cerkovno-naučnый centr «Pravoslavnaя эnciklopediя». 2021. str. 91—95. ISBN 978-5-89572-071-4. 

Spoljašnje veze

• Zvanični veb-sajt
• „Catholic Dioceses of the Syriac Church”. gcatholic.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 12. 3. 2024. 
• „Diocese of Our Lady of Deliverance Syriac Catholic Church in the United States of America”. syriac-catholic.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 12. 3. 2024.