Pređi na sadržaj

Srbi u Osmanskom carstvu

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Patrijarh srpski Makarije Sokolović (1557-1572)

Srbi u Osmanskom carstvu ili Osmanski Srbi (tur. Osmanlı Sırpları) su bili etnički Srbi koji su živeli u Osmanskom carstvu (1453–1922). Osmanski Srbi, koji su bili srpski pravoslavni hrišćani, pripadali su rumskom miletu (millet-i Rûm, „rimska nacija“). Iako odvojena srpska nacija (Sırp Milleti) nije bila zvanično priznata za vreme osmanske vladavine, Srpska crkva je bila pravno potvrđena reprezentativna organizacija Srba u Osmanskom carstvu. [1]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Rani moderni period[uredi | uredi izvor]

Srbi su aktivno učestvovali u ratovima vođenim na Balkanu protiv Osmanskog carstva, a takođe su organizovali ustanke. [2] Zbog toga su trpeli progone i njihove teritorije su opustošene. [2] Usledile su velike migracije iz Srbije na habzburšku teritoriju. [2]

Početkom 1594. godine Srbi u Banatu ustaju protiv Osmanlija. [3] Pobunjenici su, u liku svetog rata, nosili ratne zastave sa ikonom Svetog Save. [4] Posle suzbijanja ustanka, Osmanlije su 27. aprila 1595. godine javno spalile mošti Svetog Save na Vračarskoj visoravni [4] Spaljivanje Savinih moštiju razdražilo je Srbe i osnažilo srpski oslobodilački pokret. Od 1596. godine centar antiosmanskog delovanja u Hercegovini bio je manastir Tvrdoš u Trebinju. Ustanak je izbio 1596. godine, ali su pobunjenici poraženi na Gackom polju 1597. godine, pa su bili prisiljeni na kapitulaciju zbog nedostatka inostrane podrške. [5]

Nakon što su savezničke hrišćanske snage preuzele Budim od Osmanskog carstva 1686. tokom Velikog turskog rata, vojnicima Habzburške monarhije su se pridružili Srbi iz Panonske nizije (današnja Mađarska, Slavonija u današnjoj Hrvatskoj, Bačka i Banat u današnjoj Srbiji) kao posebne jedinice poznate kao Srpska milicija. [6] Srbi su, kao dobrovoljci, masovno prešli na austrijsku stranu. [7] Habzburška vojska je 1688. godine zauzela Beograd i ušla na teritoriju današnje Centralne Srbije. Ludvig Vilhelm, markgrof od Baden-Badena, pozvao je srpskog patrijarha Arsenija Trećeg Čarnojevića da digne oružje na Turke; patrijarh je prihvatio i vratio se u oslobođeni Peć. Pošto je Srbija pala pod habzburšku kontrolu, Leopold Prvi je Arseniju dodelio plemstvo i titulu vojvode. Posle osmanske pobede koja je usledila, veliku seobu Srba u habzburške zemlje preduzeo je patrijarh Arsenije Treći. [8] Velika zajednica Srba skoncentrisana u Banatu, južnoj Ugarskoj i Vojnoj krajini obuhvatala je trgovce i zanatlije u gradovima, ali uglavnom izbeglice koje su bili seljaci. [8] Srbija je ostala pod osmanskom kontrolom do početka 19. veka, izbijanjem Srpske revolucije 1804. godine.

Početak 20. veka[uredi | uredi izvor]

Pećka patrijaršija, tokom 16. i 17. veka

Srpski demokratski savez je bila osmansko-srpska politička organizacija osnovana 13. avgusta 1908. godine, na Prvoj srpskoj konferenciji (10–13. avgust), neposredno posle Mladoturske revolucije. Obuhvatala je srpsku elitu Raške, Kosova i Metohije i Vardarske Makedonije i Egejske Makedonije. [9]

Pećka patrijaršija[uredi | uredi izvor]

Srpska pravoslavna crkva je ponovo uspostavljena 1557. godine, kao Pećka srpska patrijaršija- [10] Patrijaršija je ukinuta 1766. godine. [11]

Status nacionalnosti[uredi | uredi izvor]

Godine 1826. u dodatku Akermanske konvencije pominje se srpska nacija. [12] Od dobijanja autonomije 1830. godine, Kneževina Srbija je tražila od osmanske vlade da prizna srpski narod van kneževine, na osmanskim teritorijama.

Osmanska vlada je 1906. priznala srpsku naciju u Makedoniji. [13] [14] Ova odluka doneta je nezavisno od Vlade Srbije. [13]

Značajni ljudi[uredi | uredi izvor]

Nakon osmanskog osvajanja Balkana, Osmansko carstvo je steklo značajnu srpsku zajednicu. Među značajnim ljudima u osmanskoj vladi potpuno ili delimično srpskog porekla bilo je nekoliko vezira i sultana (Sulejman Drugi i Osman Treći).

Srpska zajednica
Osmanska vlada

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Serbian Studies. 9—10. North American Society for Serbian Studies. 1995. str. 91. 
  2. ^ a b v Ga ́bor A ́goston; Bruce Alan Masters (1. 1. 2009). Encyclopedia of the Ottoman Empire. Infobase Publishing. str. 518—. ISBN 978-1-4381-1025-7. 
  3. ^ Rajko L. Veselinović (1966). (1219-1766). Udžbenik za IV razred srpskih pravoslavnih bogoslovija. (Yu 68-1914). Sv. Arh. Sinod Srpske pravoslavne crkve. str. 70—71. 
  4. ^ a b Nikolaj Velimirović (januar 1989). The Life of St. Sava. St. Vladimir's Seminary Press. str. 159. ISBN 978-0-88141-065-5. 
  5. ^ Ćirković 2004, str. 141-142.
  6. ^ Gavrilović, Slavko (2006), „Isaija Đaković” (PDF), Zbornik Matice Srpske za Istoriju (na jeziku: srpski), 74, Novi Sad: Matica Srpska, Department of Social Sciences, Proceedings i History, str. 7, Arhivirano iz originala (PDF) 16. 9. 2011. g., Pristupljeno 21. 12. 2011 
  7. ^ Janićijević, Jovan (1996), Kulturna riznica Srbije (na jeziku: srpski), IDEA, str. 70, ISBN 9788675470397, „Veliki ili Bečki rat Austrije protiv Turske, u kojem su Srbi, kao dobrovoljci, masovno učestvovali na austrijskoj strani” 
  8. ^ a b Jelavich 1983, str. 145.
  9. ^ Tatomir P. Vukanović (2001). Enciklopedija narodnog života, običaja i verovanja u Srba na Kosovu i Metohiji: VI vek - početak XX veka : više od 2000 odrednica. Vojnoizdavački zavod. str. 449. ISBN 9788673881249. „Srpski prvaci” 
  10. ^ Sotirović 2011, str. 143–169.
  11. ^ Ćirković 2004, str. 177.
  12. ^ Bernard Lewis (11. 6. 1991). The Political Language of Islam. University of Chicago Press. str. 132—. ISBN 978-0-226-47693-3. „As early as 1826, an addendum to the Akkerman Convention signed in that year spoke of the "Serb Millet" (Turkish text in Mecmua-i Muahedat [Istanbul, a.h. 1294-98], vol. 4, p. 69).” 
  13. ^ a b Lazo Mojsov (1979). The Macedonian Historical Themes. Jugoslovenska stvarnost-Medjunarodna politika. str. 91. 
  14. ^ Prince Stephan Lazar Eugene Lazarovich-Hrebelianovich; Eleanor Hulda Princess Lazarovich-Hrebelianovich (1910). The Servian People: Their Past Glory and Their Destiny. Charles Scibner's Sons. str. 365. 
  15. ^ „Sultan II. Süleyman Han”. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Pristupljeno 2009-02-06. 
  16. ^ Günseli İnal; Semiramis Arşivi (2005). Semiramis: Sultan'ın gözünden şenlik. YKY. str. 27. ISBN 978-975-08-0928-6. „Siileyman'in annesi Sirp Katrin yani Dilasiip Hatun” 
  17. ^ Ali Kemal Meram (1977). Padişah anaları: resimli belgesel tarih romanı. Öz Yayınları. str. 325. 
  18. ^ Meram 1977, str. 355, "İkinci Mustafa'nın (Şehsuvar Sultan) takma adlı câriyesi Sırp kızı Mari'den doğan oğlu Üçüncü Osman", İnal & Arşivi 2005, str. 27, "Osman'in annesi Sirp Mari yani §ehsiivar Sultan"
  19. ^ Stavrides 2001.
  20. ^ Heath W. Lowry (2003). The Nature of the Early Ottoman State. SUNY Press. str. 116. ISBN 978-0-7914-8726-6. Pristupljeno 20. 2. 2013. 
  21. ^ Bosanska vila. Nikola T. Kašiković. 1898. str. 301. 
  22. ^ Milenko M. Vukićević (1906). Znameniti Srbi muslomani. Davidović. str. 104. „Kuća Sijerčića vodi svoje porijeklo od stare srpske vlasteoske kuće Šijernića, kako zapnsi tvrde, ili od Lučevpća, kako predanje kaže. Kad je sila osmanlijska navalila na Bosnu p Hercegovinu, onda se kuća Šijernića hrabro bo- rila protpv snle osmanlijske, borila se braneći junačkn svoje ognjište i svoj narod, svoj jeznk i svoju slobodu. Alp ko će siln ...” 
  23. ^ Finkel 2012, str. 21.
  24. ^ Gemil, Tahsin (1991). Românii și otomanii în secolele XIV-XVI (na jeziku: rumunski). str. 59. ISBN 9789732701980. „Malkocogullari, tot comandanţi de acingii, erau descendenţii unui feudal sirb Malkovic).” 

Literatura [uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Срби_у_Османском_царству&oldid=27824382”