Džibuti

Uredi veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Republika Džibuti
جمهورية جيبوتي (arapski)
République de Djibouti  (francuski)
Krilatica: اتحاد، مساواة، سلام
Unité, Égalité, Paix
(Ujedinjenje, jednakost, mir)
Himna: Џибути
Jabuuti
Gabuuti
Položaj Džibutija
Glavni gradDžibuti
Službeni jezikarapski i francuski[1]
Vladavina
Predsednik[2][3]Ismail Omar Gele
Predsednik VladeAbdulkader Kamil Mohamed
Istorija
Nezavisnostod Francuske
27. juna 1977.
Geografija
Površina‍
 — ukupno23.000 km2 (146)
 — voda (%)0,09%
Stanovništvo‍
 — 2014.[4][5]873.000 (160)
 — gustina37,96 st./km2
Ekonomija
Valutadžibutijski franak (DJF)
Ostale informacije
Vremenska zonaUTC +3
Internet domen‍.dj‍
Pozivni broj+253

Džibuti, zvanično Republika Džibuti (arap. [Ǧumhūriyyah Ǧībūtī] ججمهورية جيبوتي, franc. République de Djibouti), mala je država u istočnoj Africi,[6] na rogu Afrike. Džibuti se graniči sa Eritrejom na severu, Etiopijom na zapadu i jugu, i Somalijom na jugoistoku. Ostatak granica ove države čine Crveno more i Adenski zaliv na istoku. Odvojena je od Jemena na Arapskom poluostrvu 20 km širokim morskim prolazom Bab-el-Mandeb. Prostire se na ukupnoj površini od 23.200 km².[4] Džibuti je muslimanska zemlja, članica Arapske lige i Afričke unije.

U antičko doba, teritorija Džibutija zajedno sa Somalijom bila je deo Punta. U blizini lučkog grada Zeile, koji se sada nalazi u Somaliji, bilo je sedište srednjovekovnog Adalskog i Ifatskog sultanata. Krajem 19. veka, osnovan je Francuski Somaliland, kolonija nastala dogovorom između vladajućih Somalaca, Afarskih sultana i Francuza.[7][8][9] Godine 1967, teritorija je preimenovana u Francusku teritoriju Afara i Isasa. Deset godina kasnije, stanovnici Džibutija su glasali za nezavisnost. Referendum je službeno označio osnivanje Republike Džibuti, države nazvane prema njenom istoimenom glavnom gradu. Kao suverena država postala je članica Ujedinjenih nacija iste godine, 20. septembra 1977.[10][11] Početkom devedesetih godina 20. veka izbile su tenzije oko vladinog predstavljanja što je dovele do oružanog sukoba koji je završen sporazumom o podeli vlasti 2000. godine između vladajuće stranke i opozicije.[4]

Džibuti je multietnička država sa populacijom od 884.017 stanovnika (procena iz 2018) i prema tome je najmanja država kontinentalne Afrike. Francuski i arapski su službeni jezici Džibutija. Oko 94% stanovnika su pripadnici islama, koji je službena religija i koji dominira u regiji duže od 1.000 godina. Somalci (klan Isa) i Afari čine dve najveće etničke grupe pri čemu Somalci predstavljaju glavnu etničku grupu. Oba naroda govore afroazijske jezike.

Džibuti je strateški lociran u blizini jedne od najprometnijih pomorskih ruta na svetu, kontrolišući pristup Crvenom moru i Indijskom okeanu. Džibuti služi kao ključni centar za punjenje i pretovar, te je glavna pomorska luka za uvoz i izvoz u susednu Etiopiju. Kao komercijalno središte u razvoju, država je lokacija raznih stranih vojnih baza, uključujući i kamp Lemonier. Regionalno telo, Međuvladina uprava za razvoj (IGAD) takođe ima sedište u gradu Džibutiju.

Naziv i etimologija[uredi | uredi izvor]

Država Džibuti je zvanično poznata pod nazivom Republika Džibuti. U lokalnim jezicima je poznata kao Yibuuti (na afarskom), بيبوتي, Jībūtī (na arapskom) i Jabuuti (na somalskom).

Ime države je izvedeno iz naziva njenog glavnog grada Džibutija. Etimologija grada Džibuti je sporna. Postoji nekoliko teorija i legendi o poreklu naziva grada, koje se razlikuju u zavisnosti od etničke pripadnosti onih koji zagovaraju takve teorije. Jedna teorija je izvedena iz afarske reči gabouti, što znači „ploča”, što se verovatno odnosi na geografska obeležja područja.[12] Drugi naziv grada povezuju sa terminom gabood što znači visoravan ili plato.[13]

Od 1862. do 1894. godine, teritorija severno od Tadžurskog zaliva nazvana je Obok. Pod francuskom upravom, od 1883. do 1967. područje je bilo poznato kao francuski Somaliland (franc. Côte française des Somalis), a od 1967. do 1977. kao Francuska teritorija Afara i Isasa (franc. Territoire français des Afars et des Issas).

Geografija[uredi | uredi izvor]

Položaj[uredi | uredi izvor]

Džibuti se nalazi na obali Adenskog zaliva i južnom ulazu u Crveno more. Sa druge strane Crvenog mora nalazi se Arapsko poluostrvo, a 20 km od obale Džibutija je Jemen. U centralni deo zemlje usečen je zaliv Tađura. Dužina obale je 314 km. Džibuti ima strateški važan položaj blizu najvažnijih svetskih pomorsko-trgovačkih puteva i arapskih izvorišta nafte.

Geologija i reljef[uredi | uredi izvor]

Zemlja je uglavnom kamena polupustinja sa raštrkanim visoravnima. U Džibutiju ne postoji obradivo zemljište, niti se koristi navodnjavanje. Najniža tačka je na −155 m, a najviša na 2.028 m (vrh Musa Ali). Oko 9% površina se koristi za pašnjake.

Vode[uredi | uredi izvor]

Flora i fauna[uredi | uredi izvor]

Klima[uredi | uredi izvor]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Ovaj članak je deo serije o istoriji Džibutija
Istorija Džibutija
Emblem of Djibouti
Praistorija
Antika
Srednji vek
Kolonijalni period
Moderno doba
Džibuti

Teritorija današnjeg Džibutija je bila naseljena raznim plemenima kroz istoriju, danas ovde žive plemena Afar i Somali Isa. Ova plemena su trgovali sa Arapima, tako da su prihvatili islam kao religiju.

Sredinom 19. veka teritorija oko zaliva Tađura bila je poznata pod imenom Obok. Francuski guverner Leons Lagard (Léonce Lagarde) je ugovorima sa somalskim sultanima 1886. preuzeo vlast nad njom. Kolonija je zaokružena sporazumom sa Velikom Britanijom 1888. Tada je stvoren grad Džibuti sa oko 5000 stanovnika, koji je od 1896. glavni grad kolonije „Francuska obala Somalije“ (Côte française des Somalis). Železnička pruga Adis Abeba-Džibuti izgrađena je početkom 20. veka.

Na referendumu iz 1958. odlučivalo se da li da se teritorija ujedini sa Somalijom. Referendum nije uspeo zbog francuskog mešanja. Da bi donekle uvažili težnju stanovništva za autonomijom, ime kolonije je 1967. referendumom promenjeno u „Francuska teritorija Afar i Isa“ (Territoire français des Afars et des Issas). Kolonija je 27. juna 1977. godine proglasila nezavisnost pod imenom Republika Džibuti. Prvi predsednik, Hasan Guleb Aptidon (Hassan Gouled Aptidon) vladao je do 1991.

Građanski rat su izazvali afarski pobunjenici ranih 1990-ih, ali je zaustavljen mirovnim sporazumom iz 1994. godine.

Praistorija[uredi | uredi izvor]

Područje Džibutija je naseljeno još od neolita. Prema lingvistima, prvo stanovništvo afroazijskog govornog područja došlo je u ovu regiju iz pretpostavljenog urheimata (izvorna domovina) koji se nalazio u dolini Nila[14] ili na Bliskom istoku.[15] Međutim, drugi naučnici predlažu da se Afroazijska jezička porodica razvila na području Afričkog roga a njeni govornici su se potom raspršili na ostale strane.[16]

Keramički proizvodi koji datiraju iz sredine 2. milenijuma p.n.e pronađeni su u Asa Komi, unutrašnjem jezeru na ravnici Gobad. Pronađeno keramičko posuđe karakteriše punktatne i incizijske geometrijske konstrukcije, koje imaju sličnost s keramikom iz Sabirske kulture iz Malajbea u Južnoj Arabiji.[17] Na lokalitetu Asa Komi su otkrivene i kosti goveda, što ukazuje na to da je domaća stoka bila prisutna tu pre otprilike 3.500 godina.[18] Na lokalitetu Dore i Balha pronađeni su crteži na steni životinja koji liče na antilope i žirafe.[19] S druge strane, na arheološkom lokalitetu Handoga pronađeni su mikroliti od opsidijana kao i obična keramika koju su koristili nomadski pastiri sa pripitomljenom stokom a koji datiraju iz 4. milenija p. n. e.[20]

Punt[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Punt
Mapa praistorijskih mesta sa pećinskim crtežima i grobnicama na prostoru današnjeg Džibutija

Zajedno sa teritorijom severne Somalije, Eritreje i crvenomorskom obalom Sudana, Džibuti se smatra najverovatnijom lokacijom teritorije poznate drevnim Egipćanima kao Punt (ili Ta Neteru, sa značenjem Božja zemlja). Prvi spomen zemlje Punt datira još iz 25. veka p. n. e.[21] Stanovnici ove drevne zemlje bili su Puntiti, narod koji je imao bliske odnose sa drevnim Egiptom tokom vladavine 5. dinastije faraona Sahure i 18. dinastije kraljice Hatšepsut.[22] Prema freskama na hramu u Deir el-Bahri, zemljom Punt u to vreme vladali su kralj Parahu i kraljica Ati.[23]

Administrativna podela[uredi | uredi izvor]

Regioni Džibutija

Džibuti je podeljen na 5 regija i jedan grad.

Privreda[uredi | uredi izvor]

Glavna grana privrede Džibutija su uslužne delatnosti zbog svoje strategijske lokacije, kao i status slobodne zone u severnoj Africi. Dve trećine stanovnika živi u glavnom gradu, dok ostalo stanovništvo čine nomadska plemena. Zbog malih padavina uvozi se većina svežeg voća i povrća, kao i ostale hrane.

Džibuti nudi usluge tranzita za regionalne i tranzitne brodove. Država ima malo prirodnih resursa i malu industriju.

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Stanovništvo je podeljeno u dve glavne grupe: Isa i Somalijce, koji čine oko 60% žitelja. Afari predstavljaju oko 35%. Ostatak stanovništva čine Evropljani (većina Francuzi i Italijani), Arapi i Etiopljani.

Skoro sve stanovništvo su islamske religije, dok je mali procenat hrišćana (uglavnom Evropljani). Iako su službeni jezici francuski i arapski, većina stanovništva govori somalski i afarski.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Djibouti's Constitution of 1992 with Amendments through 2010” (PDF). Government of DJibouti. str. 3. Arhivirano (PDF) iz originala 25. 6. 2016. g. Pristupljeno 15. 12. 2017. 
  2. ^ „Freedom in the World 2018 – Djibouti”. freedomhouse.org. Freedomhouse. 4. 1. 2018. Arhivirano iz originala 8. 10. 2018. g. Pristupljeno 7. 10. 2018. 
  3. ^ Norman, Joshua. „The world's enduring dictators: Ismael Omar Guelleh, Djibouti”. CBS News (11 June 2011, 4:55 PM). CBS News. cbsnews.com. Arhivirano iz originala 17. 8. 2018. g. Pristupljeno 7. 10. 2018. 
  4. ^ a b v „Djibouti”. The World Factbook. CIA. 5. 2. 2013. Arhivirano iz originala 2. 7. 2014. g. Pristupljeno 26. 2. 2013. 
  5. ^ The Department of Economic and Social Affairs of the United Nations. pp. 51–55. Pristupljeno 11 August 2013. [1] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. jul 2014)
  6. ^ „United Nations Statistics Division - Standard Country and Area Codes Classifications”. Arhivirano iz originala 13. 07. 2011. g. Pristupljeno 11. 04. 2014. 
  7. ^ Raph Uwechue, Africa year book and who's who, (Africa Journal Ltd.: 1977), p.209.
  8. ^ Chisholm, Hugh, ur. (1911). „Somaliland: History of French Somaliland”. Encyclopædia Britannica (на језику: енглески). 25 (11 изд.). Cambridge University Press. стр. 383. 
  9. ^ A Political Chronology of Africa, (Taylor & Francis), p.132.
  10. ^ „Today in Djibouti History”. Historyorb.com. Архивирано из оригинала 16. 5. 2011. г. Приступљено 27. 4. 2011. 
  11. ^ „United Nations member states”. United Nations. Архивирано из оригинала 30. 12. 2013. г. Приступљено 27. 4. 2011. 
  12. ^ Everett-Heath, John. „The Concise Dictionary of World Place-Names (3 ed.)”. Oxford Reference (online изд.). Oxford Reference.  (Subscription or UK public library membership required.)
  13. ^ Boujrada, Zineb (2. 3. 2018). „How Djibouti Got Its Unique Name”. The Culture Trip. Архивирано из оригинала 6. 3. 2019. г. Приступљено 4. 3. 2019. 
  14. ^ Zarins, Juris (1990), "Early Pastoral Nomadism and the Settlement of Lower Mesopotamia", (Bulletin of the American Schools of Oriental Research)
  15. ^ Diamond, Jared; Bellwood, Peter (2003). „Farmers and Their Languages: The First Expansions”. Science. 300 (5619): 597—603. Bibcode:2003Sci...300..597D. PMID 12714734. doi:10.1126/science.1078208. 
  16. ^ Blench, R. (2006). Archaeology, Language, and the African Past. Rowman Altamira. стр. 143—144. ISBN 978-0759104662. Архивирано из оригинала 14. 9. 2014. г. Приступљено 8. 9. 2014. 
  17. ^ Walter Raunig, Steffen Wenig (2005). Afrikas Horn. Otto Harrassowitz Verlag. стр. 439. ISBN 978-3447051750. Архивирано из оригинала 14. 9. 2014. г. Приступљено 7. 9. 2014. 
  18. ^ Connah, Graham (2004). Forgotten Africa: An Introduction to Its Archaeology. Routledge. стр. 46. ISBN 978-1134403035. Архивирано из оригинала 14. 9. 2014. г. Приступљено 7. 9. 2014. 
  19. ^ Universität Frankfurt am Main (2003). Journal of African Archaeology, Volumes 1–2. Africa Manga Verlag. стр. 230. ISBN 9783937248004. Архивирано из оригинала 14. 9. 2014. г. Приступљено 7. 9. 2014. 
  20. ^ Finneran, Niall (2013). The Archaeology of Ethiopia. 1136755527: Routledge. стр. 86. ISBN 978-1136755521. Приступљено 14. 6. 2019. 
  21. ^ Simson Najovits (2004) Egypt, Trunk of the Tree, Volume 2. Algora Publishing. p. 258. ISBN 978-0875862569
  22. ^ Joyce Tyldesley (1996) Hatchepsut: The Female Pharaoh. Penguin Books. p. 147. ISBN 9780141929347
  23. ^ Breasted, John Henry (1906—1907), Ancient Records of Egypt: Historical Documents from the Earliest Times to the Persian Conquest, collected, edited, and translated, with Commentary, 1, University of Chicago Press, str. 246—295 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Џибути&oldid=27816076”