Aleksandar Belić
| Aleksandar Belić | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 13. avgust 1876. |
| Mesto rođenja | Beograd, Kneževina Srbija |
| Datum smrti | 26. februar 1960. (83 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, FNRJ |
Aleksandar Belić (Beograd, 2/14. avgust 1876 — Beograd, 26. februar 1960) bio je srpski filolog, univerzitetski profesor i akademik. Belić je bio profesor i rektor Beogradskog univerziteta, predsednik SANU[1] i član mnogih akademija u Jugoslaviji i inostranstvu.[2]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Aleksandar Belić rođen je kao srednji sin 13. avgusta 1876. godine od oca Jovana (1845—1912) i majke Emilije (1855—1925). Njegovi roditelji su pored njega imali kćerku Nadeždu (1875—1902) koja je umrla kao devojka i blizance Emila (1877—1942) i Vladimira (1877—1943) koji su bili generali jugoslovenske vojske.[3]
Osnovnu školu i Prvu beogradsku gimnaziju završio je u Beogradu. Studije filologije započeo je u Beogradu, a nastavio na univerzitetima u Moskvi i Odesi. Po završetku studija pozvan je da ostane na katedri na lingvistiku i filologiju Moskovskog univerziteta, međutim on se vratio u Beograd gde je 1899. postavljen za docenta Velike škole. Jednu godinu je proveo na usavršavanju u Nemačkoj na Univerzitetu u Lajpcigu, gde je napisao i odbranio doktorsku disertaciju o slovenskim sufiksima za umanjivanje i uvećavanje. Disertacija mu je štampana na nemačkom jeziku u dva dela (1901. i 1904) Pošto je najpre izabran za vanrednog profesora, 1906. je izabran za redovnog profesora Beogradskog univerziteta i to srpskohrvatskog jezika, slovenske filologije i lingvistike, što je predavao dugi niz godina
Osnovao je 1905. časopis „Srpski dijalektološki zbornik“ u izdanju Srpske kraljevske akademije, koji je pod njegovom redakcijom izlazio preko 50 godina.
Tokom 1916. godine, zajedno sa Stanojem Stanojevićem, boravio je u Rusiji lobirajući za interese Kraljevine Srbije.[4]
Pisao je naučne studije o srpskohrvatskom jeziku, o njegovim dijalektima i istoriji. Mnogi radovi koje je objavljivao posvećeni su gramatičkim studijama slovenskih jezika. Bio je osnivač a potom i urednik časopisa „Južnoslovenski filolog“ i „Naš jezik“.
Bio je glavni i odgovorni urednik pri izdavanju prvih tomova „Rečnika srpsko-hrvatskog književnog i narodnog jezika“.
Rad u SANU[uredi | uredi izvor]
Dopisni član Srpske kraljevske akademije postao je 4. februara 1905, a njen redovni član 3. februara 1906. Njegova pristupna beseda u akademiju imala je naziv „Osnovne crte istorijskog razvitka srpskog jezika“. Bio je rektor Beogradskog univerziteta akademske 1933/34 godine.
Predsednik Srpske kraljevske akademije postao je pred kraj februara 1937,[5] nasledivši na tom mestu Bogdana Gavrilovića,[6] iste godine je obeležio 40 godina naučnog rada.[7] Na toj značajnoj poziciji bio je sve do svoje smrti, ukupno 23 godine. Ovaj period ostaće upamćen i po tome što je akademija dva puta menjala ime, najpre u Srpska akademija nauka, a zatim u Srpska akademija nauka i umetnosti (skraćeno SANU), kako se i danas zove. Aleksandar Belić ja dao značajan doprinos radu akademije kao njen predsednik sa najvećim stažom do sada. Jedan je od potpisnika Novosadskog dogovora 1954. godine.
Bio je član nekoliko akademija nauka: jugoslovenske, slovačke, češke, poljske, bugarske, bavarske. Bio je član naučnih društava u Lavovu, Pragu i Danskog kraljevskog društva. Zatim počasni profesor Moskovskog univerziteta „Lomonosov“ i Univerziteta u Glazgovu.
Odabrana dela[uredi | uredi izvor]
- Dijalekti istočne i južne Srbije[1]
- Dijalektološka karta srpskog jezika
- Akcentske studije
- O dvojini u slovenskim jezicima
- Galički dijalekt
- O jezičkoj prirodi i jezičkom razvitku (1941)
- Pravopis srpsko-hrvatskog književnog jezika (1923)
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. 1984. str. 51.
- ^ „ALEKSANDAR BELIĆ”. sanu.ac.rs. Pristupljeno 18. 1. 2022.
- ^ Bjelajac 2004, str. 126-127.
- ^ „Borba za duše: srpska propaganda u Rusiji 1916. godine (strane 15-25)” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 20. 10. 2016. g. Pristupljeno 31. 03. 2017.
- ^ "Politika", 27. feb. 1937
- ^ Biografija na sajtu SANU Arhivirano na sajtu Wayback Machine (9. oktobar 2011), Pristupljeno 24. 4. 2016.
- ^ "Vreme", 20. nov. 1937
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Bjelajac, Mile S. (2004). Generali i admirali Kraljevine Jugoslavije 1918—1941. Beograd: Institut za noviju istoriju Srbije. ISBN 978-86-7005-039-6.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Veliki Vukov sledbenik („Glas javnosti“, 9. novembar 2000)
- Doživotni predsednik SANU („Glas javnosti“, 10. novembar 2000)
- Plemstvo duha - Aleksandar Belić
- Lingvista sa najdužim stažom na čelu SANU („Politika”, 30. decembar 2016)
- Srpski lingvista veka („Politika”, 25. avgust 2018)
- Srpski lingvista veka („Politika”, 10. januar 2019)
