Biblioteka grada Prištine
| Biblioteka grada | |
 Zgrada biblioteke | |
| Osnivanje | februar 1945. godine |
|---|---|
| Lokacija | Priština, Kosovo i Metohija Republika Srbija |
| Koordinate | 42° 39′ 59″ S; 21° 09′ 47″ I / 42.666297° S; 21.163086° I |
| Vrsta | javna biblioteka |
| Obim | 62.274 knjiga (1999. godine) |
| Adresa | Kralja Milutina |
Biblioteka grada Prištine je bila ustanova kulture koja je do juna 1999. godine funkcionisala u sistemu Republike Srbije. Bila je gradska biblioteka koja je po tipu i funkciji javna i matična. Biblioteka je poznata i pod nazivom „Miladin Popović” koji je nosila nakon osnivanja. Nalazila se u ulici Kralja Milutina.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Biblioteka je počela sa radom neposredno nakon završetka Kosovske operacije 1944. godine i oslobođenja Kosova i Metohije u Drugom svetskom ratu. U početku je posedovala fond od 1300 knjiga na srpskom i albanskom jeziku, kao i fond ratnih letaka i pamfleta. Kada je biblioteka osnovana, ona se nije nalazila u zgradi u kojoj će joj biti sedište dugi niz godina. Zdanje u kojem se sedište biblioteke nalazilo od 1947. godine je bila porodična kuća trgovca iz Prištine Jovana Milića, koji je kuću podigao 1930. godine, prema fasadnom natpisu na zgradi. Novoformirana komunistička vlast je novembra 1944. godine oduzela i nacionalizovala kuću predratnog trgovca Milića i u njoj smestila Oblasni komitet Komunističke partije Jugoslavije za Kosovo koji će na tom mestu ostati do 1947. godine.[1][2][3] Miladin Popović politički sekretar u Oblasnom komitetu Komunističke partije Jugoslavije za Kosovo, revolucionar, jedan od organizatora Narodnooslobodilačke borbe na Kosovu i Metohiji i organizator Komunističke partije Albanije ubijen je u svojoj kancelariji u ovoj zgradi.[4]
Nakon obustave rada Oblasne narodne biblioteke 1953. godine, književni fond Oblasne narodne biblioteke je bio pripojen Biblioteci grada do 1956. godine i u tom periodu je imao ulogu bibliotečkog centra za celu teritoriju Kosova i Metohije.[5]
Godine 1956. bilo je 12 zaposlenih: sedam Srba, jedan Albanac, jedan Turčin, dva Roma i jedan stranac. Dok je biblioteka u trenutku osnivanja imala 1.300 knjiga, do sredine 1960-ih imala je blizu 60.000, od kojih je više od dve trećine na srpsko-hrvatskom jeziku.[4]
Biblioteka je 1971. godine imala oko 5.000 članova različitih nacionalnosti, uključujući Srbe, Albance, Crnogorce i Turke. Godine 1975. biblioteka je imala 35 filijala širom Kosova i Metohije. Imala je i mobilnu zbirku knjiga koja je putovala na različite lokacije i institucije, uključujući ruralna područja, škole, bolnice i fabrike sa velikim brojem zaposlenih.
Na osnovu zvanične dokumentacije Skupština opštine Priština osnivač je biblioteke i to se prvi put dogodilo 12. septembra 1963. godine pod nazivom Javna biblioteka „Miladin Popović“. Tako se zvala nekoliko godina, pa je ponovo dobila drugo ime, Narodna biblioteka „Miladin Popović“, da bi ime zadržala do 1993. godine. Od 1993. do 1999. godine nosila je naziv Biblioteka grada.[5]
Prva direktorka bila je Milka Stefanović, koja je bila na toj funkciji od 1953. do 1959. godine, a zatim Radoslavka Gigić, koja je na toj funkciji bila od 1959. do 1977. godine. Od 1977. do 1992. godine direktorka je bila Zekie Kada (alb. Zekie Kada) i od 1992. do 1999. godine Dragoljub Petrović.[4][5]
Do 1992. godine Biblioteka grada je imala 27 filijala i 48 zaposlenih (28 Albanaca, 17 Srba, 1 Hrvat, 1 Turčin, 1 Rom), kao i zbirni fond od 130.611 knjiga, od kojih je 55.866 bilo na albanskom jeziku. Kao posledica ratnih sukoba na Kosovu i Metohiji, knjižni fond biblioteke smanjen je do 1999. godine na 62.274 knjige, od čega 19.726 na albanskom jeziku, 38.153 na srpskom jeziku, 3.274 na turskom jeziku i 1.121 na stranim jezicima.[5]
Nakon rata na Kosovu i Metohiji 1999. godine biblioteka prelazi u posed Privremenih institucija samouprave, gde su biblioteku de facto zaposeli Albanci i preimneovali u Gradska biblioteka „Hivzi Sulejmani“ (alb. Biblioteka e Qytetit „Hivzi Sylejmani“). Naziv biblioteke je nedugo opet bio promenjen u Regionalna biblioteka „Hivzi Sulejmani“ (alb. Biblioteka Rajonale „Hivzi Sylejmani“), pa u Međuopštinska biblioteka „Hivzi Sulejmani“ (alb. Biblioteka Ndërkomunale „Hivzi Sylejmani“).[5] Međuopštinska biblioteka „Hivzi Sulejmani“ je 2016. godine napustila zgradu biblioteke i svoje sedište premestila u novoj zgradi u prištinskom naselju Dardanija. Nova zgrada biblioteke je otvorena 23. avgusta 2016. godine.[6][7][8]
Od 2016. do 2022. godine stara zgrada biblioteke bila je zapuštena. Evropsko nomadsko umetničko bijenale „Manifesta 14“ održano je u Prištini 2022. godine, a staro zdanje je tim povodom restaurirano i postalo sedište Centra za narativne prakse.[9][10][11]
U periodu nakon rata na Kosovu i Metohiji biblioteka je pretrpela gubitke u književneom fondu na srpskom jeziku. O tome svedoče brojne publikacije na srpskom jeziku koje su odbačene ili ostavljene tokom procesa preseljenja biblioteke 2016. godine, kada su u zgradi iza matične biblioteke pronađene publikacije prilikom restauracije zgrade 2022. godine. Književni fond koji je pronađen datira od 1800-ih godina pa nadalje. Prilikom premeštanja inventara, osoblje Međuopštinske biblioteke „Hivzi Sulejmani“ je ostavilo stare i istorijske naslove na srpskom jeziku.[4]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Pireva 2011, str. 20.
- ^ „Databaza e Trashëgimisë Kulturore të Kosovës”. web.archive.org (na jeziku: albanski). 2016-11-06. Arhivirano iz originala 06. 11. 2016. g. Pristupljeno 2023-10-13.
- ^ hgprishtina. „Hivzi Sylejmani Library”. Hidden Gems of Prishtina (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-10-13.
- ^ a b v g Klisurica, Sihana (2022). „COLLECTIVE MEMORY OF THE (FORMER) “HIVZI SULEJMANI” LIBRARY” (PDF). manifesta14.org (na jeziku: engleski). Shtatëmbëdhjetë. Pristupljeno 2023-10-13.
- ^ a b v g d „Historiku”. www.biblioteka-pr.org (na jeziku: albanski). Arhivirano iz originala 2023-10-13. g. Pristupljeno 2023-10-13.
- ^ Ekonomia. „Përurohet objekti i ri i Bibliotekës”. Ekonomia (na jeziku: albanski). Pristupljeno 2023-10-13.
- ^ „Biblioteka “Hivzi Sulejmani”, letërnjoftim identifikues për Prishtinën” (na jeziku: albanski). 2016-12-25. Pristupljeno 2023-10-13.
- ^ Qafmolla, Ervin (2016-09-28). „Lavdia dhe Rehatia e Bibliotekës së Re të Prishtinës”. Raporto Korrupsionin! KALLXO.com (na jeziku: albanski). Pristupljeno 2023-10-13.
- ^ „Promocija publikacije o kolektivnom pamćenju”. Manifesta 14 Prishtina (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-10-13.
- ^ „Centre for Narrative Practice reopens in Prishtina « MANIFESTA” (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 13. 10. 2023. g. Pristupljeno 2023-10-13.
- ^ „Centar za Narativne Prakse”. Manifesta 14 Prishtina (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-10-13.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Pireva, Sylejman (2011). Biblioteka publike "Hivzi Sulejmani" e Prishtinës (1945-2010). Prishtinë. ISBN 978-9951-8823-1-6.
