Braničevo (tvrđava)

Za drugu upotrebu, pogledajte stranicu Braničevo.

Braničevo je utvrđenje koje se nalazi na arheološkom lokalitetu kod Todićeve crkve u selu Kostolac, 12 km severno od Požarevca, u dolini reke Mlave. Smatra se da je ono srednjovekovni nastavak antičkog Viminacijuma (lat. Viminacium) koji se nalazio na suprotnoj obali. tvrđava je razorena tokom sukoba Ugarske i Vizantijske vojske 1124. godine.

Grad Braničevo je bilo vojno utvrđenje i trgovački centar koji je u istoriji Vizantije u 11. i 12. veku i u srpskoj istoriji 13. i 14. veka imalo značajnu ulogu. Iskopavanjima je utvrđeno postojanje bedema Donjeg grada, pronađena je kula i jedna građevina za koju se pretpostavlja da je bila aristokratska kuća sa radionicom.

Braničevo je po dolasku Slovena u ove krajeve bilo jedno od najznačajnijih područja srpskih zemalja u srednjem veku i sedište Braničevske oblasti. Ostaci utvrđenja braničevskog grada obuhvataju zaravan na izdanku Sopotske grede, levo od reke Mlave, odnosno vis iznad današnjeg sela Kostolac.

Samo poreklo imena je slovensko od reči braniti, što navodi na zaključak da je utvrđenje bilo sagrađeno kao odbrana vizantijskih teritorija od upada Ugara i drugih neprijatelja sa druge strane Dunava.

Grad je bio najjači i najrazvijeniji za vreme dinastije Komnina, a u gradu je boravio i Manojlo I Komnin i Jovan II.

Tokom 2011. godine, oko Todićeve crkve u selu Kostolac vršena su arheološka istraživanja da bi se našli ostaci nekadašnjeg utvrđenog Braničeva. Tada su nađeni vredni i retki arheološki predmeti, kao što je trpezno posuđe kakvo do sad nije nađeno na teritoriji Srbije. Pored toga nađene su i staklene posude, oružje, šlemovi, kao i novac koji je pripadao Manojlu I Komninu.

Vidi još

• Opsada Braničeva (1154)
• Slovensko naseljavanje Balkanskog poluostrva

Literatura

• Popović, Marko; Ivanišević, Vujadin (1988). „Grad Braničevo u srednjem veku”. Arheološki institut Beograd: Starinar. XXXIX: 125 — 179. 
• Spasić, Dragana (1989/1990). „Srednjovekovna nekropola „Kod Groblja" u Starom Kostolcu”. Narodni muzej Požarevac. separat iz VIMINACIUM 4-5: 157 — 176. 
• Spasić-Đurić, Dragana (2016). „Beleška o novim istraživanjima vizantijskog Braničeva”. Ur.: Bikić, Vesna. Vizantijsko nasleđe i srpska umetnost I: Procesi vizantizacije i srpska arheologija. Srpska akademija nauka i umetnosti. ISBN 978-8-6519-2005-2. 
• Milošević-Jevtić, Gordana (2016). „Podgrađe braničevskog grada - model naselja iz XII veka”. Ur.: Bikić, Vesna. Vizantijsko nasleđe i srpska umetnost I: Procesi vizantizacije i srpska arheologija. Srpska akademija nauka i umetnosti. ISBN 978-8-6519-2005-2. 
• Spasić - Đurić, Dragana (2018). „Šlemovi iz Braničeva: prilog proučavanja vizantijske vojne opreme”. Zbornik narodnog muzeja u Beogradu. XXIII/1 Arheologija: 345 — 367. 
• Ivanišević, Vujadin (2018). „Novi vizantijski pečati iz Morave (Margum) i Braničeva” [New Byzantine Seals from Morava (Margum) and Braničevo]. Starinar (68): 111—124. doi:10.2298/STA1868111I. 
• Spasić-Đurić, Dragana; Jovanović, Sonja (2018). „A 12th century set of marvered purple glass vessels from Braničevo (Serbia)”. Starinar (68): 151—173. doi:10.2298/STA1868151S. 

Spoljašnje veze

• Krađa arheološkog blaga (RTS Kulturno-umetnički program - Zvanični jutjub kanal)
• Braničevo-izgubljeni grad
• Srednjovekovno Braničevo

• Mirković, S (18. 7. 2011). „Traže srednjovekovno Braničevo”. Blic. 
• Deroko, Aleksandar (1950). Srednjevekovni gradovi u Srbiji, Crnoj Gori i Makedoniji (na jeziku: srpski). Beograd: Prosveta. Pristupljeno 10. 10. 2023. 
• Miljković, Ema Lj.; Krstić, Aleksandar R. (2007). Braničevo u XV veku: Istorijsko-geografska studija. Požarevac: Narodni muzej.