Vlaški jezik

vlaški
vlaški
љимба влахă/ rumînjeašće / ljimba vlahă
Govori se u	Srbija
Region	Balkan
Broj govornika	23.216 (2022)
Jezička porodica	indoevropski italski romanski istočnoromanski vlaški; ; ; ;
Pismo	ćirilica i latinica
Zvanični status
Priznati manjinski jezik u	Srbija
Jezički kodovi
ISO 639-3	–
	Opštine u Srbiji; gde se govori vlaški jezik; po popisu iz 2022. g.

Vlaški jezik je maternji jezik Vlaha i predstavlja nekodifikovani skup trako-romanskih narečja, koji pripadaju balkanskom latinitetu. On pripada grupi istočnoromanskih jezika.

Prema poslednjem popisu iz 2022. godine broj ljudi koji su se izjasnili da im je vlaški maternji jezik bio je 23.216, što je za 19.879 manje (-46,13%) u odnosu na prethodni popis 2011. kada se tako izjasnilo 43.095 ljudi.^[1]^[2]

Ovaj jezik zapravo čine dva osnovna trako-romanska dijalekta. Jednim govore Carani koji žive u nizijama oko Zaječara, Negotina i Kladova, a drugim Ungurjani, koji naseljavaju područja Homolja, Zvižda, Stiga, Braničeva, Mlave, Resave i Morave. Porečka reka i Crnorečje pripadaju prelaznoj dijalekatskoj zoni, čije se stanovništvo tradicionalno zvalo Munćani. Carani govore krajinsko-timočkim, a Ungurjani braničevsko-homoljskim dijalektom vlaškog jezika, dok je govor Munćana neka vrsta prelazne zone između ova dva dijalekta, ali mnogo bliži govoru Ungurjana, sa kojima inače Munćani imaju više sličnosti nego sa Caranima. Pored razumljivih leksičkih razlika, do kojih su dovele dve različite ekonomije stočarstvo i ratarstvo, najuočljivije su glasovne razlike: Carani imaju č/ć (č/ć) i dž/đ (dž/đ), a nemaju afrikatu „dz“ niti umekšane glasove "ś" i "ź", dok Ungurjani u svome govoru nemaju „č“ i „dž“, ali imaju „ć“, „đ“, umekšane glasove "ś" i "ź" i afrikatu „dz“, umesto koje se kod Carana čuje glas „z“. Za Ungurjane je takođe karakterističan oblik predloga „po“ i „od": pră/dă, koji kod Carana i Munćana ima formu: pi/pe/pje odnosno đi/đe.

Geografska distribucija[uredi | uredi izvor]

Udeo govornika vlaškog jezika kao maternjeg po upravnim okruzima prema popisu iz 2022. godine (preko 0,01%)^[1]
Upravni okrug	Broj govornika	Udeo (%)
Borski okrug	9.507	9,40%
Braničevski okrug	9.063	5,80%
Zaječarski okrug	2.990	3,09%
Pomoravski okrug	1.093	0,60%
Podunavski okrug	101	0,06%
Toplički okrug	22	0,03%
Južnobanatski okrug	74	0,03%
Rasinski okrug	44	0,02%
Grad Beograd	185	0,01%

Udeo govornika vlaškog jezika kao maternjeg po opštinama i gradovima prema popisu iz 2022. godine (preko 0,10%)^[1]
Opština/grad	Upravni okrug	Broj govornika	Udeo (%)
Kučevo	Braničevski	2.310	19,57%
Žagubica	Braničevski	1.591	16,38%
Negotin	Borski	3.616	12,80%
Petrovac na Mlavi	Braničevski	3.140	12,12%
Boljevac	Zaječarski	1.222	12,00%
Majdanpek	Borski	1.650	11,33%
Golubac	Braničevski	576	8,73%
Bor	Borski	3.490	8,54%
Kladovo	Borski	751	4,31%
Malo Crniće	Braničevski	368	4,10%
Zaječar	Zaječarski	1.711	3,57%
Žabari	Braničevski	324	3,50%
Veliko Gradište	Braničevski	525	3,40%
Ćuprija	Pomoravski	583	2,30%
Despotovac	Pomoravski	196	1,07%
Svilajnac	Pomoravski	160	0,79%
Grad Požarevac	Braničevski	229	0,33%
Sokobanja	Zaječarski	36	0,27%
Jagodina	Pomoravski	133	0,21%
Kovin	Južnobanatski	42	0,15%

Reference[uredi | uredi izvor]

^ ^a ^b ^v ^g „Stanovništvo prema maternjem jeziku”. data.stat.gov.rs. Republički zavod za statistiku. 13. 06. 2023. Pristupljeno 04. 02. 2024. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
^ Popis stanovništva 2011. u Republici Srbiji. Veroispovest, maternji jezik i nacionalna pripadnost

[п2022-1] v ^g „Stanovništvo prema maternjem jeziku”. data.stat.gov.rs. Republički zavod za statistiku. 13. 06. 2023. Pristupljeno 04. 02. 2024. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[2] Popis stanovništva 2011. u Republici Srbiji. Veroispovest, maternji jezik i nacionalna pripadnost

[1]

[2]