Vojna istorija Grčke u Drugom svetskom ratu

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Spomenik bitke na Kritu Sfakiji sa zastavama Grčke, Ujedinjenog Kraljevstva, Australije i Novog Zelanda.

Vojna istorija Grčke tokom Drugog svetskog rata započela je 28. oktobra 1940, kada je italijanska vojska izvršila invaziju iz Albanije, započinjući Grčko-italijanski rat. Grčka vojska je uspela da privremeno zaustavi invaziju i uspela je da potisne Italijane nazad u Albaniju. Grčki uspesi primorali su Nemačku da interveniše. Nemci su napali Grčku i Jugoslaviju 6. aprila 1941. i osvojili obe zemlje u roku od mesec dana, uprkos britanskoj pomoći Grčkoj u obliku ekspedicionog korpusa. Osvajanje Grčke završeno je u maju zauzimanjem Krita iz vazduha, operaciji u kojoj su Falširmjegeri (nemački padobranci) pretrpeli tako velike žrtve da je Vrhovna komanda Vermahta obustavila vazdušne operacije do kraja rata. Neki istoričari takođe smatraju da je nemačko preusmeravanje resursa na Balkansko poluostrvo odložilo pokretanje invazije na Sovjetski Savez za kritični mesec, što se pokazalo katastrofalnim kada Nemačka vojska nije uspela da zauzme Moskvu.

Sama Grčka bila je okupirana i podeljena između Nemačke, Italije i Bugarske, dok su kralj i vlada pobegli u egzil u Egipat. Prve pokušaje oružanog otpora u leto 1941. ugušile su sile Osovine, ali Grčki pokret otpora ponovo je započeo 1942. godine i enormno porastao 1943. i 1944. godine, oslobađajući velike delove planinske unutrašnjosti zemlje i vezujući značajne snage Osovine. Međutim, političke tenzije između grupa Otpora rezultirale su izbijanjem građanskog sukoba između njih krajem 1943. godine, koji se nastavio do proleća 1944. Grčka vlada u egzilu takođe je formirala svoje oružane snage, koje su služile i borile se zajedno sa Britancima u severnoj Africi, Italiji i Bliskom istoku. Doprinos grčke mornarice i trgovačke mornarice bio je od posebne važnosti za Saveznike.

Kontinentalna Grčka je oslobođena u oktobru 1944. godine povlačenjem Nemačke pred nadirućom Crvenom armijom, dok su se nemački garnizoni zadržali na Egejskim ostrvima do kraja rata. Zemlja je bila opustošena ratom i okupacijom, a njena ekonomija i infrastruktura bile su uništene. Grčka je pretrpela više od 400.000 žrtava tokom okupacije, a jevrejska zajednica u zemlji je gotovo potpuno istrebljena u Holokaustu. Međutim, do 1946. godine izbio je građanski rat između snaga konzervativne vlade i levičarske gerile, koji je trajao do 1949. godine.

Grčko-italijanski rat[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Grčko-italijanski rat
Grčke trupe tokom italijanske prolećne ofanzive.

Italijansku invaziju iz Albanije 28. oktobra 1940, nakon malih početnih dobitaka, zaustavila je odlučna odbrana grčkih snaga u bitkama na liniji Elaja–Kalamas i planine Pinda. Nespremnost Bugarske da napadne Grčku, kao što su se Italijani nadali, omogućila je grčkoj Vrhovnoj komandi da prebaci veći deo mobilizacionih divizija namenjenih makedonskom frontu, gde su imali ključnu ulogu u grčkoj kontraofanzivi, pokrenutoj 14. novembra. Grčke snage prešle su granicu sa Albanijom i zauzimale grad za gradom, uprkos surovoj zimi, neadekvatnim zalihama i italijanskoj vazdušnoj nadmoći. Do sredine januara, grčke snage okupirale su četvrtinu Albanije, ali ofanziva je zastala pre nego što je postigla svoj cilj, luku Valonu.

Ova situacija je podstakla Nemačku da priskoči u pomoć svom savezniku. Međutim, prema Stokingsu i Henkoku, Hitler nikada nije želeo da se meša na Balkan. Oni u svojoj knjizi, Svastika nad Akropoljem (2013) tvrde da je invazija na Grčku imala više veze sa "nevoljnim odgovorom na britansku umešanost " nego sa pomaganjem Italiji.[1] U poslednjem pokušaju vraćanja italijanskog prestiža pre nemačke intervencije, 9. marta 1941. godine pokrenut je protivnapad na ključni sektor Klisure, pod Musolinijevim ličnim nadzorom. Uprkos masovnim artiljerijskim bombardovanjima i zapošljavanju nekoliko divizija na uskom frontu, napad nije uspeo da napreduje i prekinut je posle skoro dve nedelje.

Ali do 13. aprila, italijanski front u Albaniji konačno se počeo kretati, podstaknut opštim italijansko-nemačkim zajedničkim napadom. Grci su pružili snažnu odbranu, energično se boreći. Međutim, nekoliko dana kasnije, bili su prinuđeni da se povuku, izgubivši veći deo svoje teško stečene albanske teritorije. Italijanske jedinice ušle su u ravnicu Korče, ali iako su Grci minskim poljima i blokadama puteve pokušavali da uspore prolazak na grčku teritoriju, Italijani su jednostavno sišli sa svojih kamiona i nastavili napredovanje biciklima. Grčka epirska vojska je, međutim, bila iscrpljena, dok je „italijansko napredovanje predstavljalo samo držanje koraka za poraženim neprijateljem u povlačenju."[2]

Italijanska invazija i početna grčka kontraofanziva
28. oktobra - 18. novembra 1940 		Grčka kontraofanziva i pat pozicija
14. novembra 1940. - 23. aprila 1941

Nemačka invazija[uredi | uredi izvor]

Za više informacija pogledajte: Bitka za Grčku
Nemačka artiljerija granatira Metaksasovu liniju
Mapa koja prikazuje nemačku invaziju u Grčkoj

Dugo očekivani nemački napad (nemački: Unternehmen Marita) započeo je 6. aprila 1941. godine i protiv Grčke i protiv Jugoslavije. Nastala „bitka za Grčku“ završena je padom Kalamate na Peloponezu 30. aprila, evakuacijom ekspedicionih snaga Komonvelta i potpunom okupacijom grčkog kopna od strane Osovine.

Početni napad usledio je na grčke položaje na "Metaksasovoj liniji" (19 utvrđenja u istočnoj Makedoniji između planine Beles i reke Nestos i još 2 u zapadnoj Trakiji). Započet je sa bugarske teritorije uz podršku artiljerije i bombarderskih letelica. Otpor tvrđava pod vođstvom generala Konstantinosa Bakopulosa bio je istovremeno hrabar i odlučan, ali na kraju uzaludan. Brzi kolaps Jugoslavije omogućio je 2. oklopnoj diviziji (koja je krenula iz doline Strumice u Bugarskoj, napredovala kroz jugoslovensku teritoriju i krenula ka jugu duž doline reke Vardar (grčki: Aksios)) da zaobiđe odbranu i zauzme vitalni lučki grad Solun 9. aprila. Kao rezultat, grčke snage u sastavu tvrđava (Vojni odsek Istočne Makedonije, TSAM[3]) bile su odsečene i dobile su dozvolu za predaju od strane grčke Vrhovne komande. Predaja je završena sutradan, 10. aprila, istog dana kada su nemačke snage prešle jugoslovensko-grčku granicu u blizini Lerina u zapadnoj Makedoniji, pošto su slomile bilo kakav otpor u južnoj Jugoslaviji. Nemci su 11./12. aprila probili odbrambene položaje Komonvelta (2 div. i 1 arm. brig.) i Grka (2 div.) u predelu Cerova i krenule na jug i jugozapad.

Dok su potiskivali Britance prema jugu, pokret za jugozapad ugrozio je zadnji deo glavnine grčke vojske (14 divizija), koja je bila okrenuta ka Italijanima na albanskom frontu. Vojska je sa zakašnjenjem počela da se povlači prema jugu, prvo severoistočni bok 12. aprila, i konačno jugozapadni bok 17. aprila. Nemačko napredovanje ka Kosturu 15. aprila, međutim, situaciju je učinio kritičnom, preteći da preseče povlačenje grčkih snaga. Generali na frontu počeli su da istražuju mogućnosti kapitulacije (samo Nemcima), uprkos insistiranju Vrhovne komande da nastavi borbu za pokrivanje britanskog povlačenja.

U tom slučaju, nekoliko generala pod vođstvom general-potpukovnika Georgiosa Colakoglua pobunilo se 20. aprila i preuzelo stvari u svoje ruke. Potpisali su protokol o predaji sa komandantom Telesne garde Adolfa Hitlera kod Mecova istog dana. Usledila je druga u Janjinama sledećeg dana (sa italijanskim predstavništvom ovog puta) i poslednja u Solunu između tri strane 23. aprila. Istog dana u Atini, general-potpukovnik A. Papagos podneo je ostavku na mesto vrhovnog komandanta, dok su kralj i njegova vlada krenuli na Krit. Otprilike u isto vreme snage Komonvelta zauzele su poslednje uporište kod Termopila pre njihovog konačnog povlačenja u luke Peloponeza radi evakuacije na Krit ili Egipat. Nemačke trupe zauzele su mostove na Korintskom kanalu, šle u Atinu 27. aprila i do kraja meseca dovršile okupaciju kopna i većine ostrva, zajedno sa Italijanima i Bugarima.

Bitka za Krit[uredi | uredi izvor]

Za više informacija pogledajte: Bitka za Krit
Nemački padobranci iskrcali su se na Kritu, maja 1941.

Jedina grčka teritorija koja je do maja 1941. ostala slobodna bilo je veliko i strateški važno ostrvo Krit, koje je držao veliki, ali slabi saveznički garnizon koji se sastojao prvenstveno od borbeno oštećenih jedinica evakuisanih sa kopna bez njihove teške opreme, posebno transportnih vozila. Da bi je osvojila, nemačka vrhovna komanda pripremila je operaciju Merkur (nemački: Unternehmen Merkur), prvu vazdušnu operaciju masovnih razmera u istoriji.

Napad je započet 20. maja 1941. godine. Nemci su padobrancima i jedrilicama napali tri glavna aerodroma na ostrvu, u severnim gradovima Malemeu, Retimnonu, i Iraklionu. Nemci su naišli na tvrdi otpor Britanaca, Australijanaca, Novozelanđana i preostalih grčkih trupa na ostrvu, kao i lokalnih civila. Na kraju prvog dana nije postignut nijedan od ciljeva.

Pogubljeni civili u Kondomariju.

Tokom sledećeg dana, međutim, delimično pogrešnom komunikacijom i neuspehom savezničkih komandanata da shvate situaciju, aerodrom Maleme na zapadu Krita zauzet je od strane Nemaca. Sa obezbeđenim aerodromom Maleme, Nemci su brzo zauzeli ostatak zapadne strane ostrva. Usledili su ozbiljni britanski pomorski gubici usled intenzivnih nemačkih vazdušnih napada oko ostrva. Posle sedam dana borbi saveznički komandanti shvatili su da pobeda više nije moguća. Do 1. juna, saveznička evakuacija Krita je završena i ostrvo je bilo pod nemačkom okupacijom. U svetlu velikih gubitaka koje je pretrpela elitna 7. padobranska divizija, Adolf Hitler zabranio je dalje velike vazduhoplovne operacije. General Kurt Študent nazvao je Krit "grobljem nemačkih padobranaca" i "katastrofalnom pobedom."[4]

Neposredno nakon pada Krita, general Študent je započeo talas odmazde protiv lokalnog stanovništva (Kondomari, Alikjanos, Kandanos, itd.). Odmazde su vršene brzo, izostavljajući formalnosti i od strane istih jedinica sa kojima su se suočili meštani. Krićani su vrlo brzo formirali grupe otpora i u saradnji sa britanskim agentima SOE počeli su sa uznemiravanjem nemačkih snaga sa značajnim uspehom do kraja rata. Kao rezultat, nastavljene su masovne represalije nad civilima tokom čitave okupacije (Iraklion, Vijanos, Kali Sikija, Kalikratis, Damasta, Kedros, Anogeja, Malatiros, itd.).

Okupacija[uredi | uredi izvor]

Grčka vlada je 2006. godine tvrdila da je grčki Otpor ubio 21.087 vojnika Osovine (17.536 Nemaca, 2.739 Italijana, 1.532 Bugara) i zarobio 6.463 (2.102 Nemca, 2.109 Italijana, 2.252 Bugara), uz smrt 20.650 grčkih partizana i nepoznati broj zarobljenih.[5] Prema nemačkim desetodnevnim izveštajima o poginulim u ratu, 1944.,[6] nemačka vojska na terenu imala je 8.152 mrtvih, 22.794 ranjenih i 8.222 nestalih na jugoistoku (Grčka i Jugoslavija) između 22. juna 1941. i 31. decembra 1944. Prema mesečnim izveštajima o žrtvama,[7] gubici nemačke vojske na istoj ratnoj pozornici između juna 1941. i decembra 1944. bili su 16.532 mrtvih (od 1.6.1941. do 31.12.1944.), 22.794 ranjenih i bolesnih (od 22.6.1941. do 31.12.1944.) i 13.838 nestalih (od 1.6.1941 do 31.12.1944). Najviše nemačkih žrtava na jugoistoku dogodilo se u Jugoslaviji.[8] Nemačka komisija za ratne grobove održava dva nemačka groblja na grčkoj teritoriji, jedno u Malemeu na Kritu sa 4.468 grobova (uglavnom iz bitke za Krit) i drugo u Dionisos-Rapendozi, na kome počiva oko 10.000 mrtvih prebačenih iz cele Grčke, osim Krita.

Pomenuti izveštaj grčke vlade (str. 126) tvrdi da su gubici stanovništva Grčke u Drugom svetskom ratu iznosili 1.106.922, od toga 300.000 usled smanjenog nataliteta i 806.922 zbog smrtnosti. Smrtni slučajevi su podeljeni na sledeći način: 13.327 smrtnih slučajeva u vojsci 1940/1941, poginuli 56.225, umrli kao taoci u nemačkim koncentracionim logorima 105.000, smrtni slučajevi od bombardovanja 7.000, poginuli borci za nacionalni otpor 20.650, umrli na Bliskom istoku 1.100, umrli u trgovačkoj mornarici 3.500, (ukupno: 206.922) umrli od gladi i srodnih bolesti 600.000. U broj žrtava koncentracionih logora uključeno je 69.151 grčkih Jevreja deportovanih između 15. marta 1943. i 10. avgusta 1944., od kojih se samo 2.000 vratilo (str. 68). Broj od 600.000 žrtava „Velike gladi“ pominje se u zapisu od 5. februara 1942. „kratkog dnevnika otpora“ (str. 118). Procenjuje se da je tokom Velike gladi 1941-1944 umrlo 300.000 ljudi.

Okupacione snage[uredi | uredi izvor]

Mapa koja prikazuje tri okupacione zone.
Simbolični početak okupacije: nemački vojnici postavljaju nemačku ratnu zastavu na Akropolju u Atini.
Nemački vojnici u radnji sa hranom.
Nacisti registruju muške Jevreje u centru Soluna, jul 1942.

Pokorenu Grčku okupacione sile, Nemačka, Italija i Bugarska podelile su na tri zone kontrole.[9] Nemci su kontrolisali Atinu, Centralnu Makedoniju, zapadni Krit, Milos, Amorgos i ostrva Severnog Egeja. Bugarska je anektirala Zapadnu Trakiju i istočnu Makedoniju, dok je Italija zauzela približno dve trećine zemlje. Tako su Italijani bili odgovorni za veći deo Grčke, posebno za unutrašnjost, gde bi mogao da se javi bilo kakav oružani otpor. Italijanske snage u Grčkoj sastojale su se od 11 pešadijskih divizija, grupisanih u 11. armiju pod vođstvom generala Karla Gelosoa,[10] sa jednom divizijom u italijanskoj koloniji Dodekanez. Italijani su zauzeli prilično opušten stav prema svojim bezbednosnim dužnostima, ali su delimično imali oravdanja za takav stav. Do leta 1942., dok je pokret Otpora bio u razvoju, suočili su se sa malo stvarnog protivljenja i smatrali su da je situacija normalizovana.[11] Nemci su se tokom prvog perioda okupacije ograničili na strateški važna područja, a njihove snage su bile ograničene. Nemačke trupe u jugoistočnoj Evropi potpale su pod 12. armiju na čelu sa feldmaršalom Vilhemom Listom a kasnije generalom Aleksanderom Lerom. U Grčkoj su stvorene dve odvojene komande: Solunsko-egejska vojna komanda u Solunu i Južna grčka vojna komanda u Atini, za sve vreme trajanja rata pod vođstvom generala Luftvafea Helmuta Felmija.[12] Krit je bio organizovan kao tvrđava (nemački: "Festung Kreta") u kojoj je bila smeštena 22. pešadijska divizija. Bugari su okupirali svoju zonu sa Armijskim korpusom i, suočeni sa aktivnim otporom lokalnog stanovništva, od početka su počeli da sprovode politiku bugarizacije područja.

Posle sredine 1942., rastom oružanog otpora i spektakularnim uništenjem mosta Gorgopotamos (Operacija Harling) od strane grčke gerile i britanskih diverzanata 25. novembra, italijanske vlasti su uzaludno pokušavale da zaustave delovanje otpora protiv njihovih snaga. Gerilci su uglavnom bili uspešni protiv Italijana, stvarajući "oslobođena" područja u planinskoj unutrašnjosti, uključujući značajne gradove, do sredine 1943. godine. Tada su, međutim, nemačke trupe počele da se premeštaju u Grčku. U zemlju su uvedene elitne formacije kao što su 1. oklopna divizija i 1. brdska divizija i u očekivanju mogućeg savezničkog iskrcavanja u Grčkoj (koncept koji su sami saveznici namerno promovisali kako bi prikrili namere za iskrcavanje na Siciliju) i kao garancija protiv moguće italijanske kapitulacije.[13]

Te snage, posebno iskusne brdske trupe, angažovane su u velikim protiv-gerilskim operacijama na području Epira. Njihove operacije bile su uspešne u tome što su smanjile pretnju gerilskih napada na okupacione snage, ali njihovo često brutalno ponašanje i politika masovnih represalija rezultirali su masakrima civila, poput onog u Komenu 16. avgusta, masakra u Distomu ili masakra u Kalavriti u decembru. U očekivanju italijanskog kolapsa, nemačka komandna struktura na celom Balkanu je reorganizovana: Grupa armija E pod Lerom preuzela je vlast u Grčkoj, nadgledajući i nemačke snage i italijansku 11. armiju.[14]

Italijanska kapitulacija u septembru dovela je do toga da se većina italijanskih jedinica nije predala Nemcima, mada su druge, poput divizije Pinerolo i konjičkog puka Lančjeri di Aosta, prešle u gerilu ili odlučile da se odupru nemačkom preuzimanju. To je rezultiralo kratkim, ali nasilnim sukobom Nemaca i Italijana, praćenim zverstvima nad italijanskim ratnim zarobljenicima, poput masakra divizije Akvi na Kefaloniji, što je prikazano u filmu Mandolina kapetana Korelija. Pored toga, britanske i grčke snage pokušale su da okupiraju Dodekaneze pod nadzorom Italije, ali su oni i njihovi italijanski saveznici poraženi u kratkoj kampanji (vidi Bitka za Dodekaneze).[15]

Tokom kraja 1943. i prve polovine 1944. godine, Nemci su u saradnji sa Bugarima i potpomognuti grčkim kolaboracionistima (vidi dole) pokrenuli akcije čišćenja protiv grčkog otpora, pre svega protiv komunističkog "ELAS"-a, dok su ušli u nezvanični primirje sa desničarskim EDES-om. Istovremeno, racije britanskih i grčkih specijalnih snaga bile su sve učestalije na egejskim ostrvima. Konačno, napredovanjem Crvene armije i prelaskom Rumunije i Bugarske na stranu saveznika, Nemci su bili prisiljeni da evakuišu kopnenu Grčku u oktobru 1944. godine, iako su izolovani garnizoni ostali na Kritu, Dodekanezu i raznim drugim egejskim ostrvima do kraja rata 1945. godine.

Grčke snage[uredi | uredi izvor]

Vidi još: Grčka Država
Pripadnik bataljona bezbednosti stoji blizu pogubljenog muškarca.

Kao i u nekim okupiranim evropskim zemljama, grčku marionetsku vladu od početka su formirale okupacione vlasti, na čelu sa generalom Georgiosom Colakogluom, a kasnije Konstantinosom Logotetopulosom. Snage kojima je ova vlada raspolagala bile su pre svega snage gradske policije i seoske žandarmerije, na koje se oslanjalo da održavaju i sprovode red. Međutim, vlada nikada nije mogla da proširi svoju vlast na celu zemlju, jer joj s jedne strane nadzornici Osovine nikada nisu dali slobodu niti su joj u potpunosti verovali, niti je bila popularna među ljudima. Kako su osećanja protiv Osovine rasla 1942. godine, njeni organi našli su se napadnuti od gerile i socijalno izolovani. Osim izolovanih slučajeva, poput grupe pukovnika Georgiosa Pulosa i Šubertovog Jagdkomanda, tek 1943. godine, imenovanjem iskusnog političara Joanisa Ralisa za premijera, Nemci su dozvolili da atinska vlada regrutuje značajniju grčku oružanu silu. To su bili zloglasni „Bezbednosni bataljoni" (grč. Tagmata Asfaleias), čija je motivacija, kao i u mnogim drugim slučajevima u okupiranoj Evropi, bila pre svega politička: borili su se isključivo protiv pokreta otpora EAM-ELAS-a koji je dominirao u većem delu zemlje, a kojim su upravljali komunisti. Njihove oštre i neselektivne represivne aktivnosti protiv šireg stanovništva i njihovo udruživanje sa Nemcima doveli su do toga da su bili široko grđeni, a u kolokvijalnom grčkom bili su poznati kao ,,Germanocoliades (grč. Γερμανοτσολιάδες).

Otpor[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Grčki pokret otpora


Grčke oružane snage na Bliskom istoku[uredi | uredi izvor]

Posle pada Grčke, elementi grčkih oružanih snaga uspeli su da pobegnu na Bliski istok pod kontrolom Britanije. Tamo su stavljeni pod kontrolom grčke vlade u egzilu i nastavili su borbu zajedno sa saveznicima. Grčke oružane snage na Bliskom istoku borile su se u Severnoafričkoj kampanji, Italijanskoj kampanji, bici za Dodekaneze i prepadima komandosa protiv nemačkih položaja u Grčkoj i učestvovale u konvojskim dužnostima u Sredozemnom, Indijskom okeanu i Atlantskom okeanu. Kao i u Grčkoj, i ove snage su mučile političke borbe, što je kulminiralo pobunom pro-EAM-a u aprilu 1944. godine. Nakon njegovog suzbijanja, oružane snage su restrukturirane zajedno sa čvrsto rojalističkim i konzervativnim oficirskim kadrom. Po povlačenju nemačkih snaga sa grčkog kopna u oktobru 1944. godine, vratili su se u Grčku i formirali jezgro novih grčkih oružanih snaga koje su se borile protiv EAM-a u Dekemvrijani i protiv komunista tokom Grčkog građanskog rata.

Posledice[uredi | uredi izvor]

Grob neznanog vojnika, trg Sintagma u Atini.
Statua pobede u Drugom svetskom ratu na Rodosu.

Nakon rata, Grčka je bila u političkoj i ekonomskoj krizi zbog nemačke okupacije i visoko polarizovane borbe između levičara i desničara koja je ciljala na vakuum moći i dovela do Grčkog građanskog rata, jednog od prvih sukoba Hladnog rata.

Grčka je zvanično zatražila zemlje Severnog Epira (od Albanije), Severne Trakije (od Bugarske) i Dodekanez od Italije, ali je dobila samo Dodekanez, jer su nove vlade Albanije i Bugarske pod kontrolom komunista imale sovjetsku podršku.

Posle rata, zvanična grčka država sudila je i pogubila za ratne zločine, između ostalih Andona Kalčeva, Bruna Brauera, Fridrih-Vilhelma Miler i Fridriha Šuberta. Ipak, većina počinilaca ratnih zločina nikada nije kažnjena.

U popularnoj kulturi[uredi | uredi izvor]

Okupacija Grčke, tačnije grčkih ostrva, pojavljuje se u nekoliko knjiga i filmova na engleskom jeziku, zasnovanih na stvarnim napadima specijalnih snaga, poput Nesrećno se sreli pod mesečinom, Kritski trkač, izmišljenih poput Topovi Navaronea, Bekstvo iz Atine, Mađioničar, Oni koji se usude i Mandolina kapetana Korelija. Značajni grčki filmovi koji se odnose na period, rat i okupaciju su Oči, Šta si radio u ratu, Tanasi? i Poručnik Nataša.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Stockings, Hancock; Craig, Eleanor (2013). Swastika over the Acropolis. str. 70. 
  2. ^ Owen Pearson, Albania in the Twentieth Century, A History: Volume II: Albania in Occupation and War, 1939-45, 2006, p. 142.
  3. ^ Field report of the Army Section of Eastern Macedonia by Lt. General Konstantinos Bakopoulos, from 2/8/1941 to 4/10/1941. Archives of the Hellenic Army General Staff/Army History Directorate. Period of WW II, F.629/A/1. 
  4. ^ Beevor 1992, str. 229–231
  5. ^ Council for Reparations from Germany, "Black Book of the Occupation" (in Greek and German), Athens 2006, p. 125-126. Archived from the original (PDF) on March 31, 2014. Retrieved May 25, 2019.
  6. ^ BA/MA RW 6/547-548, 6/555, 6/557, 6/559. The figures are available online.
  7. ^ BA/MA RW 6/547, 6/548. Copies of the reports are available online
  8. ^ Basil Davidson, Partisan Picture, The Sixth Offensive
  9. ^ „Greece - MSN Encarta”. Arhivirano iz originala 2009-11-02. g. 
  10. ^ German Antiguerrilla Operations, Ch. 4.II
  11. ^ Mazower 2001, str. 106–107
  12. ^ German Antiguerrilla Operations, Ch. 4.III
  13. ^ German Antiguerrilla Operations, Ch. 5.II-III
  14. ^ German Antiguerrilla Operations, Ch. 7.III
  15. ^ German Antiguerrilla Operations, Ch. 8.III

Izvori[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Војна_историја_Грчке_у_Другом_светском_рату&oldid=27677711”