Gimnazija

Gimnazija u Paderbornu, jedna je od najstarijih škola na svetu

Gimnazija je srednja škola za opšte obrazovanje koja priprema učenike za fakultet. Naziv potiče od antičke grčke reči „γυμνάσιον” koja predstavlja fizičko i intelektualno obrazovanje mladih. U nemačkom jeziku i u većem delu Evrope je današnja reč „gimnazija” zadržala značenje intelektualnog obrazovanja a u engleskoj reči „gym” je ostalo značenje fizičkog.

Istorija

Prve srednje škole su nazivane "Latinskim", iz njih su se zatim razvile gimnazije. Prvu gimnaziju je osnovao Johan Šturm 1538. godine u gradu Štrazburgu. Od nje su proistekle poznate klasične gimnazije.

Početkom 18. veka pojavile su se nove "realne gimnazije" zvane "Realka". U njima se više učila matematika i druge prirodne nauke a bez latinskog jezika.

Kod Srba je prvu gimnaziju pokušao da otvori patrijarh Čarnojević 1698. godine, na dodeljenom imanju kod Sečuja. Prva kratka nepotpuna srednja škola zvana "Slaveno-latinska škola" radila je između 1727-1730. godine u Karlovcima.

Vrste gimnazija

U Srbiji su postojale ili postoje sledeći tipovi gimnazija:

• Klasična gimnazija (škola u kojoj se 2 godine učio starogrčki jezik i 4 godine latinski)
• Realna gimnazija (starogrčki se nije učio, latinski dve godine sa dva smera: društveni i prirodno-matematički, sa akcentom na društvene ili prirodne nauke). Ovakva gimnazija se još nazivala i Realka. Danas dominantni tip gimnazije u Srbiji.
• Matematička (Fizička) gimnazija - sa akcentom na matematici (fizici)(za posebno talentovane za matematiku, fiziku)
• Gimnazija gde je dominiralo učenje stranih jezika (engleski, francuski, španski, kineski...). Danas, zajedno sa klasičnom gimnazijom, najčešće čini jedan tip gimnazije-Filološku gimnaziju.

U Evropi se na osnovu iskustava iz Indije i drugih bivših kolonija, gde se obrazovanje izvodilo na stranom jeziku došlo do zaključaka da učenici, koji su osim same nastave stranog jezika i neke ili sve predmete učili na stranom jeziku, poseduju izuzetno kvalitetno i upotrebljivo znanje stranog jezika. Izvođenjem nastave na stranom jeziku učenici dobijaju mogućnost da razmišljaju na stranom jeziku i time je njihovo znanje praktičnije. Trenutno je u Evropu u toku proces širenja jezičkih gimnazija u kojima se na stranom jeziku uči neki od nejezičkih predmeta. U Srbiji se krenulo sa eksperimentalnim razredima.

Struktura škole u Srbiji

Karlovačka gimnazija, najstarija srpska gimnazija, počela sa radom 1791.

U Republici Srbiji Gimnazija je četvorogodišnja škola u koju se upisuju učenici uzrasta 14-15 godina, po završetku osnovne škole. U prvom razredu učenik bira smer (opšti, društveno-jezički, prirodno-matematički), od čega zavisi izbor i obim nastavnih predmeta. Sedmično, učenik ima 30-ak časova, po 45 minuta, od čega iz jednog predmeta ima oko 2-4 časa. Dnevno, učenik ima do 7 časova u istoj smeni, jutarnjoj ili popodnevnoj.

Zavisno od smera i razreda, predmeti mogu biti: srpski jezik i književnost, prvi i drugi strani jezik (engleski, nemački, francuski, španski ili ruski), latinski jezik, ustav i prava građana, sociologija, psihologija, filozofija, logika, istorija, geografija, biologija, matematika, fizika, hemija, računarstvo i informatika, muzička kultura, likovna kultura, fizičko vaspitanje.

Za svaki od predmeta učenik dobija ocenu tokom cele godine od 1 do 5, dok se na kraju polugodišta (početak januara i juna) izvodi zaključna ocena. Na kraju školske godine (početak juna) izvodi se i zaključna ocena predmeta i razreda. Učenik prelazi u viši razred ukoliko na kraju školske godine ni jedna od zaključnih predmetnih ocena nije nedovoljna (1). Srednja vrednost, aritmetička sredina prolaznih ocena 2-5 predmeta je ocena uspeha učenika.

Države sa gimnazijskim sistemom obrazovanja

• Albanija: 3 godine, posle 9 godina osnovnog obrazovanja.
• Argentina: 6 godina, posle 7 godina osnovnog obrazovanja.
• Austrija: 8 godina, posle 4 godine osnovnog obrazovanja.
• Bosna i Hercegovina: 4 godine, posle 9 godina osnovnog obrazovanja.
• Bugarska: 5 godina, posle 7 godina osnovnog obrazovanja.
• Grčka: 3 godine, posle 6 godina osnovnog obrazovanja.
• Estonija: 3 godine, posle 9 godina osnovnog obrazovanja.
• Kipar: 3 godine, posle 6 godina osnovnog obrazovanja.
• Letonija: 3 godine, posle 9 godina osnovnog obrazovanja.
• Litvanija: 4 godine, posle 4 godine osnovnog i 4 godine srednjeg obrazovanja.
• Luksemburg: 7 godina, posle 6 godina osnovnog obrazovanja.
• Mađarska: 4/6/8 godina, posle 8/6/4 godina osnovnog obrazovanja.
• Makedonija: 4 godine, posle 9 godina osnovnog obrazovanja.
• Nemačka: 8 godina, posle 4 godine osnovnog obrazovanja.
• Poljska: 3 godine, posle 9 godina osnovnog obrazovanja.
• Rumunija: 4 godine.
• Rusija: 6-7 godina.
• Slovačka: 4 godine, posle 8 godina osnovnog obrazovanja.
• Slovenija: 4 godine, posle 9 godina osnovnog obrazovanja.
• Srbija: 4 godine, posle 8 godina osnovnog obrazovanja.
• Finska: 2,5–4 godine posle 9 godina osnovnog obrazovanja.
• Holandija: 6 godina, posle 8 godina osnovnog obrazovanja.
• Hrvatska: 4 godine, posle 8 godina osnovnog obrazovanja.
• Crna Gora: 4 godine, posle 9 godina osnovnog obrazovanja.
• Švajcarska: 6/4 godine, posle 6 godina osnovnog ili 6 + 2 godine osnovnog i srednjeg obrazovanja.
• Švedska: 3 godine, posle 9 godina osnovnog obrazovanja.

Spoljašnje veze

•  Gilman, D. C.; Thurston, H. T.; Colby, F. M., ur. (1905). „Gymnasia”. New International Encyclopedia (I izd.). New York: Dodd, Mead.