Gojko Đogo

Gojko Đogo
Đogo na portretu Petra Omčikusa iz 1977.
Lični podaci
Datum rođenja	(1940-11-01)1. novembar 1940.
Mesto rođenja	Vlahovići, kod Ljubinja, Kraljevina Jugoslavija
Porodica
Deca	Balša Đogo

Gojko Đogo (Vlahovići, kod Ljubinja, 1. novembar 1940) srpski je književnik, pesnik i esejista. Redovni je član Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske i Senata Republike Srpske, kao i Udruženja književnika Srbije, Srpskog PEN centra i Udruženja „Adligat” u kojem se nalazi i Zbirka književnika Gojka Đoge.

Život

Gojko Đogo rođen je u jesen 1940. godine u Vlahovićima (Opština Ljubinje) u Hercegovini. Osnovnu školu je pohađao u rodnom mestu Vlahovićima, a gimnaziju maturirao u Stocu. Diplomirao je 1964. godine na katedri za Opštu književnost sa teorijom književnosti Filozofskog fakulteta u Beogradu. Radio je dve godine kao novinar u listu Dugi, pa postao urednik književne i izdavačke delatnosti u Domu omladine Beograda. Uređivao je ediciju DOB i bio voditelj književnih tribina. Kasnije je izvesno vreme bio direktor Izdavačko-knjižarske agencije "Tačka". Javlja se i kao osnivač i urednik književnog časopisa Književna reč. Prvu knjigu (i to pesničku) je pod naslovom Tuga pingvina, objavio je 1967. godine u Beogradu.

Tokom 80-ih godina prošlog veka se istakao kao disident i protivnik komunističkog režima, zbog čega je, između ostalog, Milorad Vučelić zahtevao da Đogo bude uhapšen. Zanimljivo da su se odnosi između Vučelića i Đoga kasnije značajno popravili, čak toliko da je Vučelić protestovao kada je Đogo, nekoliko godina kasnije, uhapšen (čak je predlagao da se Đogu dodeli i orden).

Gojko Đogo je 1981. godine osuđen na dve godine zatvora zbog zbirke pesama Vunena vremena kojom je "izvršio delo neprijateljske propagande" kao i „vređala lik i delo Josipa Broza Tita“. Beogradska prosveta je aprila te godine odštampala tiraž knjige, koja je međutim 25. maja 1981. godine povučena i uništena. Pesnik je uhapšen 29. maja a potom sudski procesuiran. Presuda je zatim bila preinačena od strane Vrhovnog suda u Beogradu na godinu dana. Izdržao je jednim delom zatvorsku kaznu; po izlasku iz tamnice nekoliko godina je bio u izolaciji; nije mogao objavljivati dela niti javno nastupati.

Jedan je od trinaest intelektualaca koji su 1989. godine obnovili rad predratne Demokratske stranke. Bio je jedan od osnivača i urednik, ponovo pokrenutog političkog lista Demokratija.

Potpredsednik je Međunarodnog odbora za istinu o Radovanu Karadžiću. Mnogo puta optuživan da pomaže skrivanje Karadžića kao haškog begunca, a u vezi sa tim na promociji knjige „Ratna pisma“ Radovana Karadžića je izjavio: Radovan Karadžić je pregledao pisma koja smo nameravali da objavimo, ali je iz opravdanih razloga stigao da stavi izvesne beleške na samo neka od njih. U knjizi nema nikakvih tragova koji bi upućivali na veze i odnose sa Karadžićem, ali je evidentno da oni postoje. Zašto bismo to skrivali? To je jasno svakome ko uzme u ruke knjigu Ratna pisma. Ova njegova izjava je izazvala velike reakcije, kako simpatizera Radovana Karadžića, tako i političara koji su apelovali na policiju da ispita Đoga povodom ovih tvrdnji.

Na suđenju predsedniku Miloševiću u Hagu su, takođe, puštani snimci telefonskih razgovora između Radovana Karadžića i Gojka Đoga, koji je te 1991. godine (kada su razgovori načinjeni) bio predsednik Udruženja Srba iz BiH u Srbiji.

2005. godine povodom poziva Karadžićeve supruge svome mužu da se dobrovoljno preda, Đogo je izjavio: „Zašto Tužilaštvo u Hagu ne objavi dokumenta koja ima i koja dobrim delom obesnažuju optužnicu protiv Karadžića, a posebno deo za Srebrenicu“. Ovom izjavom Đogo je podigao pitanje da li Tužilaštvo Haškog tribunala skriva oslobađajuća dokumenta protiv optuženika. Ovim povodom sud u Hagu se nije oglasio.

Đogo živi i radi u Beogradu.

Za dopisnog člana Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske izabran je 27. juna 1997, a za redovnog 21. juna 2004. Gojko Đogo je bio član prvog Senata Republike Srpske od 1996. godine do do 2006. godine.

Upravni odbor Udruženja književnika Srbije ga je 30. marta 2012. godine predložio za dopisnog člana Srpske akademije nauka i umetnosti. Član je Srpskog PEN centra i Udruženja za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat” (od 2012) u kojem se nalazi i Zbirka književnika Gojka Đoga sa velikim brojem prvih i retkih izdanja sa dugim posvetama „Adligatu”.

Njegov sin je pomoćnik režije i reditelj Balša Đogo.

Nagrade i priznanja

• Nagrada „Milan Rakić”, za knjigu Crno runo, 2002.
• Nagrada „Branko Miljković”, za knjigu Crno runo, 2002.
• Nagrada „Laza Kostić”, za knjigu Crno runo, 2003.
• Nagrada „Petrovdanski vijenac”, za knjigu Pesme, 2007.
• Nagrada „Žička hrisovulja”, 2012.
• Zmajeva nagrada, za knjigu Grana od oblaka, 2015.
• Nagrada „Jefimijin vez”, za knjigu Grana od oblaka, 2015.
• Nagrada „Branko Ćopić”, za knjigu Grana od oblaka, 2015.
• Dučićeva nagrada, 2016.
• Nagrada „Zaplanjski Orfej”, za pesmu „Ljubav”, 2017.
• Nagrada „Zlatni krst kneza Lazara”, 2019.
• Nagrada „Pečat vremena”, za knjigu Klupko, 2019.
• Gramata Pesničke republike, za knjigu Vunena vremena, 2021.
• Nagrada „Dr Špiro Matijević”, za knjigu Put za hum, 2023.
• Nagrada prsten despota Stefana Lazarevića, 2023.
• Nagrada Izviskra Njegoševa, 2024.

Spoljašnje veze

• Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske: Akademik Gojko Đogo (jezik: srpski)
• Gojko Đogo: Intelektualci kao - ikebane („Večernje novosti“, 9. jun 2013)
• Bronzana glava iz vunenih vremena („Večernje novosti”, 4. februar 2019)
• ĆIRILICU NE SMEMO DA ISPIŠEMO IZ BUDUĆNOSTI Đogo za "Novosti": Ozbiljni narodi neprestano brinu o svom identitetu - mi to zanemarujemo („Večernje novosti”, 7. mart 2023)