Donja Bela Reka (Bor)
Donja Bela Reka | |
|---|---|
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Upravni okrug | Borski |
| Grad | Bor |
| Stanovništvo | |
| — 2022. |  633 |
| — gustina | 15,56/km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 04′ 05″ S; 22° 12′ 02″ I / 44.068166° S; 22.2005° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 285 m |
| Površina | 40,674 km2 |
.svg)  Donja Bela Reka Donja Bela Reka na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 19213 |
| Pozivni broj | 030 |
| Registarska oznaka | BO |
Donja Bela Reka je naseljeno mesto grada Bora u Borskom okrugu. Prema popisu iz 2022. bilo je 633 stanovnika[1] (prema popisu iz 2011. bio je 741 stanovnik). Nalazi se na 19 km od Bora na putu Zaječar – Donji Milanovac, na mestu gde se sa Ravnom rekom spaja potok Bigren. Naselje preseca Ravna reka celom dužinom a okružuju ga planine i stene koje se uzdižu iznad sela.
Geografski položaj[uredi | uredi izvor]
Selo je zbijenog tipa. Seoski atari ili male su: Stranska mala, Vlaška mala, Bigren, Selište i Donja mala koja je i najnaseljenija.
Sa severa se Donja Bela Reka graniči sa atarom sela Luka, sa zapada Oštreljem i Bučjem, s juga Slatinom i Rgotinom i sa istoka Zaječarskim selom Dubočane.
Ravna Reka niže od naselja (jugoistočno) prema Rgotini na 5 km se spaja sa Borskom odnosno Slatinskom rekom u koju se na nekih kilometar pre toga pripojila i Kriveljska reka. Na tom mestu se nalazi, železnička stanica, kamenolom i fabrika kreča Zagrađe.
Kroz selo prolazi savremeni državni put IIA reda br.165 (Porečki most – Klokočevac – Miloševa kula – Zagrađe – Rogotina – Vražogrnac – Zaječar – Zvezdan) tako da je D.B. Reka udaljena od Majdanpeka 33 km a od Zaječara 27 km i spada u grupu naselja drumskog karaktera. Do sela se iz Bora može doći i preko Oštrelja. Asfaltiran put prema Oštrelju se završava čime se skraćuje udaljenost od Bora za oko 10 km.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Donja Bela Reka, jedino srpsko selo u Borskoj opštini, razlikuje se po području odakle su ga naselili sadašnji stanovnici sela. Prvi naseljenici su još u 15. veku naselili prostor pored reke i nazvali je Donja Bela Reka, migracije su nastavljene i u kasnijim vekovima, tako da se i 1690. u velikoj seobi pod Arsenijem Čarnojevićem doselio manji deo Srba sa Kosova, a veći deo stanovništva došao je u 17. veku iz okoline Novog Pazara.[2]
Prema istorijskim izvorima iz 1837. godine selo je imalo 86 kuća i 75 poreskih glava, a 1839 je popisano 113 poreskih glava. Godine 1935 se beleži da selo ima na levoj obali reke 47., a na desnoj obali 303. kuće. Po popisu iz 2011. godine selo ima 741 stanovnika.[3]
Stanovništvo se pretežno bavilo stočarstvom i tokom letnjih meseci svoja stada selili su na „Pojate“ gde su ih napasali i čuvali do prvih snegova, a onda se vraćali u selo. U to vreme bilo je i 13 vodenica i valjavica, koje su potisnute u zaborav i nestale pod naletom savremenih društvenih i privrednih trendova.
U selu je 1901. sagrađena crkva Svete Trojice koja je nagrižena zubom vremena i u prilično lošem stanju.
Prva škola sagrađena je 1873. koja je ubrzo od strane Turaka srušena. Škola nastavlja sa radom 1884. godine.
Danas četvorogodišnju školu pohađa sve manji broj đaka.
Donja Bela Reka danas[uredi | uredi izvor]
Danas selo ima mesnu kancelariju, poštu, dom kulture, crkvu, školu, nekoliko prodavnica, kafana i zdravstvenu ambulantu.
U neposrednoj blizini se nalaze privredni kapaciteti: Belorečki Peščar i fabrika kreča Zagrađe.
Za turiste su zanimljive destinacije:
- Etno restoran Lastino gnezdo na ulazu u naselje iz pravca Bora i Zaječara sa desne strane preko Ravne reke, kao i
- Spomen pojate „Partizanski bivak” u Prevodskom potoku, kod Donje Bele Reke, na mestu zvanom Brusovo sa leve strane puta na oko 5 km od Donje Bele Reke prema Majdanpek.[4]
Demografija[uredi | uredi izvor]
Prema popisu iz 2022. u Donjoj Beloj Reci živi 633 stanovnika što je za 108 manje (-14,57%) u odnosu na popis iz 2011. kada je bio 741 stanovnik. U naselju ima 522 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 46,48 godina (43,72 kod muškaraca i 49,29 kod žena).[1]
Prema podacima popisa iz 2022. u naselju ima 231 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,74,[5] a prema popisu iz 2002. u naselju ima 257 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,20.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).
 |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 2 | 2 | ||
| 80+ | 17 | 22 | ||
| 75—79 | 21 | 28 | ||
| 70—74 | 25 | 37 | ||
| 65—69 | 20 | 29 | ||
| 60—64 | 27 | 39 | ||
| 55—59 | 23 | 31 | ||
| 50—54 | 34 | 28 | ||
| 45—49 | 38 | 41 | ||
| 40—44 | 35 | 31 | ||
| 35—39 | 24 | 20 | ||
| 30—34 | 22 | 18 | ||
| 25—29 | 26 | 16 | ||
| 20—24 | 26 | 17 | ||
| 15—19 | 22 | 23 | ||
| 10—14 | 21 | 9 | ||
| 5—9 | 14 | 13 | ||
| 0—4 | 9 | 13 | ||
| Prosek : | 44,5 | 49,3 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 362 | 88 | 230 | 26 | 18 | 0 |
| Ženski | 382 | 44 | 227 | 91 | 19 | 1 |
| UKUPNO | 744 | 132 | 457 | 117 | 37 | 1 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 168 | 4 | 0 | 24 | 97 |
| Ženski | 117 | 79 | 0 | 2 | 5 |
| UKUPNO | 285 | 83 | 0 | 26 | 102 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 11 | 4 | 5 | 2 | 8 |
| Ženski | 1 | 1 | 10 | 1 | 0 |
| UKUPNO | 12 | 5 | 15 | 3 | 8 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 0 | 3 | 1 | 3 |
| Ženski | 1 | 3 | 2 | 1 | 8 |
| UKUPNO | 1 | 3 | 5 | 2 | 11 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 1 | 0 | 0 | 5 | |
| Ženski | 1 | 0 | 0 | 2 | |
| UKUPNO | 2 | 0 | 0 | 7 | |
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b „Knjiga 2”. Starost i pol, podaci po naseljima (PDF). publikacije.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. 2023. ISBN 978-86-6161-230-5.
- ^ Rajković, Ljubiša Koželjac (1975). Crna Reka antropogeografska građa iz zaostavštine Marinka Stanojevića,. Zaječar: Razvitak.
- ^ Đorđević, Tihomir (1926). Arhivska građa za naselja u Srbiji za vreme prve vlade kneza Miloša (1815—1839), skupio i priredio Tihomir Đorđević, Srpska Kraljevska Akademija, 1926, Beograd, uredio Jovan Cvijić. Beograd: Srpska Kraljevska Akademija. str. 446.
- ^ „Spomen pojate "Partizanski bivak" u Prevodskom potoku.”. Arhivirano iz originala 22. 01. 2022. g. Pristupljeno 17. 02. 2022.
- ^ Domaćinstva prema broju članova - Popis stanovništva, podaci po naseljima, Pristupljeno 2.8.2023. Beograd: Republički zavod za statistiku. 2023. str. 118. ISBN 978-86-6161-232-9.
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
