Ekvatorijalna Gvineja

Uredi veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Republika Ekvatorijalna Gvineja
República de Guinea Ecuatorial  (španski)
République de Guinée équatoriale  (francuski)
República da Guiné Equatorial  (portugalski)
Krilatica: Јединство, мир, правда
(šp. Unidad, Paz, Justicia)
(franc. Unité, Paix, Justice)
(port. Unidade, Paz, Justiça)
Himna: Кренимо стазом наше велике радости
(šp. Caminemos pisando las sendas de nuestra inmensa felicidad)
(franc. Marchons en foulant le chemin de notre immense joie)
(port. Caminhemos sob a trilha de nossa imensa felicidade)
Položaj Ekvatorijalne Gvineje
Glavni gradMalabo
Službeni jezikšpanski, francuski, portugalski[1][2][3]
Vladavina
 — PredsednikTeodoro Obiang Nguema Mbasogo
 — Predsednik VladeFrancisko Paskal Obama Asu
 — Prvi potpredsednikTeodro Nguema Obiang Mange
Istorija
NezavisnostOd Španije
12. oktobar 1968.
Geografija
Površina‍
 — ukupno28.051 km2 (141)
 — voda (%)zanemarljivo
Stanovništvo‍
 — 2015.[4]¹1.772.275 (153)
 — 2001.1.222.442[5]
 — gustina63,18 st./km2
Ekonomija
ValutaCFA franak
 — stoti deo valute‍100 центи‍
 — kod valuteXAF
Ostale informacije
Vremenska zonaUTC +1
Internet domen‍.gq‍
Pozivni broj+240
¹ Zbog geografskog položaja države, neke statističke agencije često prave grešku pa umesto broja stanovnika cele države, objavljuju broj samo za jedan njen deo (najčešće za Rio Muni)

Ekvatorijalna Gvineja (šp. Guinea Ecuatorial, franc. Guinée équatoriale, port. Guiné Equatorial), zvanično Republika Ekvatorijalna Gvineja (šp. República de Guinea Ecuatorial, franc. République de Guinée équatoriale, port. República da Guiné Equatorial), je zemlja u zapadnom delu centralne Afrike,[6] i jedna je od najmanjih afričkih država. Graniči se sa Kamerunom na severu, Gabonom na istoku i jugu, i Gvinejskim zalivom na zapadu. Na zapadu izlazi na Gvinejski zaliv, deo Atlantskog okeana. Uz matično afričko kopno ova zemlja obuhvata i pet ostrva od kojih je najveće Bioko (pre se nazivalo Fernando Po) na kojem se nalazi i glavni grad Malabo. Bioko je udaljen oko 40 km od najbližeg kamerunskog kopna i oko 200 km od matice (Reka Muni). Pre je bila španska kolonija pod imenom Španska Gvineja. Državna teritorija (kontinentalni deo poznat kao Rio Muni) obuhvata i više ostrva, među kojima i veće ostrvo Bioko (bivši Fernardo Po) na kome se nalazi glavni grad Malabo. Ekvatorijalna Gvineja je jedina suverena afrička država u kojoj je španski zvanični jezik. Godine 2015. je ova zemlja imala procenjenu populaciju od 1.222.245.[7]

Ekvatorska Gvineja je, uprkos relativno maloj površini i broju stanovnika, zajednica velikog broja etničkih skupina od kojih je najzastupljeniji narod Fang. Otkriće velikih rezervi nafte u drugoj polovini devedesetih preobrazilo je privredu dotada jedne od slabije razvijenih afričkih zemalja. Ipak, većina stanovništva tek treba osetiti naglo povećanje nacionalnog bogatstva.[8][9]

Ime[uredi | uredi izvor]

Ime Gvineja potiče od Gvinejskog zaliva. Pridev ekvatorijalna u nazivu stoji iako ekvator zapravo ne prolazi kroz ovu zemlju.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Geografija Ekvatorijalne Gvineje

Ekvatorijalna Gvineja se nalazi u zapadnom delu centralne Afrike. Sastoji se iz kontinentalnog dela koji se zove Rio Muni i pet većih ostrva: Bioko, Anobon, Korsiko, Elobej Grande, Elobej Čiko i iz manjih ostrvaca. Bioko, koji se sve do 1970-ih zvao Fernando Po, je najveće ostrvo sa površinom od 2017 km² i nalazi se na 40 km od obala Kameruna. Rio Muni ima površinu od 26,003 km², reka Rio Benito ga deli na dva dela. Vulkansko ostrvo Anobon ima površinu od 18 km² i nalazi se 595 km južno od ostrva Bioko. Klima je tropska, sa teškim kišama, velikom vlažnošću, i čestim sezonskim promenama.

Predsednik Ekvatorijalne Gvineje gradi novi glavni grad Ojala, daleko od obale.[10]

Položaj[uredi | uredi izvor]

Države sa kojima se Ekvatorijalna Gvineja graniči su Kamerun i Gabon. Površina države iznosi 28.051 km².

Geologija i reljef[uredi | uredi izvor]

Vode[uredi | uredi izvor]

Flora i fauna[uredi | uredi izvor]

Klima[uredi | uredi izvor]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Istorija Ekvatorijalne Gvineje
Mapa španskog osvajanja teritorije današanje Ekvatorijalne Gvineje i regiona
Potpisivanje sporazuma o nezavisnosti zemlje, 1968.

Portugalski istraživač Fernao do Po je tražeći put za Indiju otkrio 1472. ostrvo Bioko. Nazvao ga je Formoza, ali je ubrzo dobilo ime po njemu. Ostrva Fernando Po i Anobon su kolonizovali Portugalci 1474. Portugalci su zadržali kontrolu nad njim sve do 1778. kada su ostrva i trgovačka prava u kontinentalnom delu od reke Niger do reke Ogove predate Španiji u zamenu za teritorije na Američkom kontinentu. Od 1827. do 1843. Britanija je osnovala baze na ostrvu da bi se borila protiv trgovine robljem. Kontinentalni deo, Rio Muni, je postao protektorat 1885. i kolonija 1900. Između 1926. i 1959. teritorija je ujedinjena u koloniju Španska Gvineja.

U martu 1968. pod pritiskom lokalnih nacionalista i Ujedinjenih nacija, Španija je objavila da će dati nezavisnost Ekvatorijalnoj Gvineji. Zvanično je postala nezavisna 12. oktobra 1968. Od tada zemlja je imala dva lidera, Franciska Masias Nguema, bivšeg gradonačelnika Monogoma tokom Španske kolonijalne vlasti, i njegovog bratanca Teodora Obiang Nguema Mbasogoa, koji je 1979. izvršio državni udar i pogubio svog strica.

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Većina ljudi Ekvatorske Gvineje su Bantu porekla.[11] Najveće pleme je Fang, koje je autohtono na kopnu (reka Muni), ali značajne migracije na ostrvo Bioko su rezultirale time da Fang stanovništvo premašuje broj ranijih Bantu stanovnika, plemena Bubi. Narod Fang čini 80% stanovništva Ekvatorske Gvineje[12] i sastoji se od 67 klanova. Oni u severnom delu reke Muni govore fang-ntumu, dok oni na jugu govore fang-okah. Ta dva narečja su različita, ali ipak međusobno razumljiva. Fang narečja se takođe govore u delovima susednog Kameruna (Bulu) i Gabona. Bulu Fang iz Kameruna su tradicionalni rivali Fangovaca na reci Muni. Narod Bubi, koji čini 15% stanovništva, je autohton na ostrvu Bioko. Tradicionalna crta razgraničenja između Fanga i „plemena plaže” bilo je selo Nifang (granica Fanga) u zaleđu Bate.

Osim toga, tu su i obalska plemena, koja se ponekad nazivaju Ndove ili „plaherosi” („ljudi plaže” na španskom): Kombes, Bujebas, Balengues i Bengas na kopnu i ostrvima, te Fernandinci, Krio zajednica na ostrvu Bioko. Zajedno, ove grupe čine 5% stanovništva. Neki Evropljani (uglavnom španskog ili portugalskog porekla) - među njima i oni mešani sa Afrikancima - takođe žive u državi. Većina Španaca je napustila ostrvo nakon sticanja nezavisnosti. Tu je sve veći broj stranaca iz susednog Kameruna, Nigerije i Gabona. Prema Enciklopediji naroda (2002) 7% Bioko ostrvljana su bili Igbo, etnička grupa iz jugoistočne Nigerije.[13] U Ekvatorijalnu Gvineju su se doselili Azijati i crni Afrikanci iz drugih zemalja, kao radnici na nasadima kakaoa i kafe. Ostali crni Afrikanci dolaze iz Liberije, Angole, Mozambika. Većina Azijaca su Kinezi, s malim brojem Indijaca.

Ekvatorijalna Gvineja je takođe dozvolila naseljavanje mnogim evropskim naseljenicima drugih nacionalnosti, uključujući i britanske, francuske i nemačke, koji su došli u potrazi za poslom. Tu je i grupa Izraelaca i Marokanaca. Oko 100.000 žitelja se odselilo u Kamerun, Gabon i Nigeriju zbog diktature Franciska Makiasa Ngueme. Neke zajednice Ekvatorijalne Gvineje takođe se mogu naći u Latinskoj Americi, SAD, Portugalu i Francuskoj. Iskorišćavanje nafte je doprinelo udvostručenju stanovništva u Malabu.

Jezici[uredi | uredi izvor]

Službeni jezici su španski (konkretno ekvatogvinejski španski), francuski i portugalski. Međutim, Vladina službena internetska stranica navodi da: ".. Španski je službeni upravni jezik i jezik obrazovanja, francuski je drugi službeni jezik, a gotovo sve etničke grupe govore različite jezike pod nazivom bantu"[14]

Autohtoni jezici uključuju fang, bubi, benga, pičinglis (kreolski engleski ostrva Bioko), ndove, balengve, bujeba, isio, gumu, gotovo izumrli baseke, i druge, kao i igbo[15][16] iz Nigerije, anobonski jezik (fa d'ambo) portugalski kreolski i kreolski engleski. Pored tih jezika, kao strani jezici se uče engleski i nemački. Domorodački jezici su priznati kao „sastavni delovi nacionalne kulture” (Ustavni zakon broj 1/21. januar 1998). Velika većina stanovnika Ekvatorijalne Gvineje zna španski, posebno oni koji žive u glavnom gradu Malabu. Španski je službeni jezik od 1844.

Neki mediji izvestili su da je u oktobru 2011. donesen Ustavni zakon koji menja članak četiri Ustava Ekvatorijalne Gvineje. Ovaj ustavni zakon je uspostavio treći službeni jezik Republike Ekvatorijalne Gvineje -portugalski (u to vreme su samo španski i francuski imali službeni status). To je bio deo nastojanja vlade da poboljša svoju komunikaciju, trgovina i bilateralne odnose sa zemljama iz portugalskog govornog područja. Prihvatanje portugalskog sledilo je najavu od 13. jula 2007, kojom je predsednik Obiang objavio odluku njegove vlade da portugalski postaje treći službeni jezik, kako bi se zadovoljio jedan od uslova za prijam u punopravno članstvo u Zajednicu zemalja portugalskog jezika (CPLP), dok je drugi uključivao političke reforme koje omogućuju delotvornu demokratiju i poštovanje ljudskih prava. Ova nadogradnja bi omogućila stanovnicima Ekvatorijalne Gvineje da učestvuju u nekoliko stručnih i akademskih programa razmene, i time bi se olakšavala prekogranična cirkulaciju građana. Njegov zahtev za članstvo u CPLP trenutno se procenjuje među članovima organizacije Prema nacrtu Ustavnog zakona:.. „Ovaj Ustavni zakon će stupiti na snagu dvadeset dana od objave u Narodnim Državnog novinama” Nacionalni parlament je raspravljao ovaj zakon u oktorbru 2011.[17] Do sada nema službene potvrde o odobravanju dekreta od strane parlamenta niti objave u Službenom glasniku države. Štaviše, službeni izvori Ekvatorijalne gvineje ne postupaju još sa portugalskim kao službenim jezikom.[18]

U februaru 2012. ministar spoljašnjih poslova Ekvatorijalne Gvineje je potpisao sporazum sa IILP (Instituto Internacional da LINGUA Portuguesa - Međunarodni institut za portugalski jezik) o promociji portugalskog jezika u Ekvatorijalnoj Gvineji.[19][20] Međutim, u julu 2012. CPLP je ponovno odbio zahtev Ekvatorijalne Gvineja punopravno članstvo, prvenstveno zbog upornog kršenja ljudskih prava, a manje zbog nedovoljnog napretka u širenju portugalskog jezika.[21]

Vera[uredi | uredi izvor]

Katedrala Svete Jelisavete; Većina stanovnika zemlje su rimokatolici.

Glavna religija Ekvatorijalne Gvineje je hrišćanstvo koje je vera oko 93% stanovništva. To su većinom rimokatolici (87%), dok protestanti sačinjavaju manjinu (5%). Još 5% stanovništva sledi autohtona verovanja, te oko 2% su muslimani, bahaisti i druge vere.[22]

Administrativna podela[uredi | uredi izvor]

Mapa Ekvatorijalne Gvineje

Ekvatorijalna Gvineja je podeljena u sedam provincija (u zagradama se nalaze glavni gradovi):

Privreda[uredi | uredi izvor]

Pre sticanja nezavisnosti privreda Ekvatorijalne Gvineje se oslanjala na proizvodnju kakaoa. Teritorija je imala najviši društveni proizvod po stanovniku u Africi 1959.

Godine 1996. otkrivene su velike rezerve nafte. Proizvodnja nafte je 2004. bila 360.000 barela na dan. Većina stanovništva se bavi ekstenzivnom poljoprivredom i ribarstvom.

Saobraćaj[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Government of the Republic of Equatorial Guinea. „Equatorial Guinea, member of the Community of Portuguese Language Countries”. 
  2. ^ Government of the Republic of Equatorial Guinea. „Acts continue to mark Portuguese Language and Portuguese Culture Day”. 
  3. ^ PRNewsWire. „Equatorial Guinea Adds Portuguese as the Country's Third Official Language”. Pristupljeno 18. 07. 2015. 
  4. ^ Dirección General de Estadisticas y Cuentas Nacionales, Republica de Guinea Ecuatorial
  5. ^ „2015 Census Preliminary Results” (PDF). inege.gq. Arhivirano iz originala (PDF) 15. 06. 2016. g. 
  6. ^ „United Nations Statistics Division - Standard Country and Area Codes Classifications”. Arhivirano iz originala 13. 07. 2011. g. Pristupljeno 09. 04. 2014. 
  7. ^ „Inege | Instituto nacional de estadística de guinea ecuatorial”. www.inege.gq (na jeziku: španski). Arhivirano iz originala 20. 04. 2017. g. Pristupljeno 19. 04. 2017. 
  8. ^ „GDP – per capita (PPP) – Country Comparison”. Pristupljeno 5. 5. 2013. . Indexmundi.com..
  9. ^ „GDP – per capita (PPP)”.  Arhivirano na sajtu Wayback Machine (24. april 2013), The World Factbook, Central Intelligence Agency.
  10. ^ „Ojala: Prestonica iz prašume („Večernje novosti“)”. 23. decembar 2012. Pristupljeno 17. 4. 2013. 
  11. ^ Well Oiled: Oil and Human Rights in Equatorial Guinea
  12. ^ Equatorial Guinea's "God". 12. 1. 2019.
  13. ^ Minahan, James (2002). Encyclopedia of the Stateless Nations: A-C. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-313-32109-2. str. 330.
  14. ^ Ethnic groups, cultures and languages
  15. ^ „World Directory of Minorities and Indigenous Peoples – Equatorial Guinea : Overview”. UNHCR. 20. 05. 2008. Arhivirano iz originala 13. 01. 2013. g. Pristupljeno 18. 12. 2012. 
  16. ^ Dickovick, James Tyler (2012). Africa 2012. Stryker Post. str. 180. ISBN 978-1-61048-882-2. Pristupljeno 18. 12. 2012. 
  17. ^ H.E. Obiang Nguema Mbasogo closes the Second Ordinary Plenary Session of the House of Peoples Representatives
  18. ^ „Guinea Ecuatorial - Página Web Institucional de Guinea Ecuatorial”. Arhivirano iz originala 21. 07. 2015. g. Pristupljeno 13. 01. 2019. 
  19. ^ Assinado termo de cooperação entre IILP e Guiné Equatorial
  20. ^ Cerimónia de Tomada de Posse do Secretário Executivo
  21. ^ Público (Lisbon), 2012-07-20.
  22. ^ „Equatorial Guinea. International Religious Freedom Report 2007”. U.S. Department of State. 14. 09. 2007. Pristupljeno 03. 05. 2010. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Екваторијална_Гвинеја&oldid=27785852”