Еквити

Rekonstrukcija: rimski legionar na konju (obratiti pažnju na nedostatak uzengija).

Еквити je bio naziv za konjicu u vreme antičkog Rima. Rimski konjanici pripadali su nižoj od dve aristokratske klase, iznad njih bili su senatori. Reč eques (equites je množina) je na latinskim jeziku označavala bilo kojeg jahača na konju (equs- konj), ali u kontekstu o kojem ovde govorimo ova reč je značila „vitez“. Konjica je prvobitno bila prestižna jedinica u kojoj su rimski mladići mogli da pokažu i dokažu svoje veštine i snagu i možda tako da otvore sebi put za eventualnu političku karijeru. Svaki konjanik je nabavljao svoju opremu, i to: okrugli štit, šlem, oklop, mač i jedno ili više kopalja. U legiji nije bilo mnogo konjanika. U prvim legijama koje su ukupno brojale oko 3.000 ratnika (4.200 ako uračunamo i laku pešadiju, velites) konjanika je bilo samo oko 300, podeljenih u 10 jedinica od po 30 ljudi.

Pored teške konjice, bila je tu i laka konjica koju su činili siromašniji građani i bogati momci koji nisu bili dovoljno stari da bi bili hastati ili equites. Njihova uloga u borbi bila je ometanje, razbijanje i obilaženje neprijateljskih jedinica pešadije kao i borba protiv protivničke konjice. U nastavku borbe često su silazili s konja i nastavljali borbu na nogama, na prvi pogled čudan izbor, ali sasvim logičan, jer pre nego što su izumljene uzengije nije bilo lako održavati ravnotežu u borbi na konju.

Istorija

Kako izgleda, tokom Rimskog kraljevstva i prvog veka Republike, konjički legionari su bili regrutovani isključivo iz redova patricija, od kojih se očekivalo da obezbede 6 centurija konjice (300 konja za svaku konzularnu legiju). U jednom trenutku tokom ere kraljevstva, patricijskim regrutima za konjicu je bilo oebzbeđeno pravo na konja o javnom trošku (equus publicus). Do približno 400. p. n. e., su dakle, konjanici bili sinonim za patricije. U jednom trenutku, ipak, najverovatnije oko 400. p. n. e., još 12 centurija konjice je ustanovljeno, verovatno zato što klasa patricija nije više bila dovoljno brojna da ispunila regrutne kvote. Tih 12 su prihvatale i ne patricije (plebejce), najverovatnije na osnovu najmanjeg neophodnog bogatstva, čiji iznos danas nije sasvim jasan. Oni su takođe imali patricijsko pravo na javnog konja. Od tada, konjički red nije bio ograničen na patricije, iako su oni ostali jasna elita sa posebnim povlasticama i, verovatno, svojim centurijama (prvobitnih 6 kraljevskih).

Oko 300. p. n. e. Samnitski ratovi su naterali Rim da udvostruči svoju uobičajenu godišnju vojnu regrutaciju sa 2 na 4 legije, i zato udvostruči i konjičku regrutaciju na 1200 konja/nika. Verovatno je u to doba legionarska konjica počela da regrutuje bogatije građane izvan 18 centurija, jer one nisu bile dovoljno brojne da ispune regrutne zahteve. Ali, ti novi regruti (iz prve klase običnih građana u centurijskoj organizaciji), nikad nisu primljeni u 18 centurija konjanika equo publico niti su im date njihove povlastice. Od tog trenutka dakle, equites (vitezovi) više nisu bili potpuni sinonim sa equites (konjanicima). Na kraju, do vremena Drugog punskog rata (218.- -01. p. n. e.), svi pripadnici prve klase građana su bili u obavezi da služe kao konjanici. Prisutnost vitezova u rimskoj konjici je stalno opadalo tokom 200 -88. p. n. e.. To je zato što su samo vitezovi mogli da služe kao viši vojni oficiri, i kako je broj legija rastao, bilo je sve manje raspoloživih za običnu konjičku službu. Posle približno 88. p. n. e., vitezovi se više nisu regrutovali u konjicu legije, iako su pravno gledano ostali odgovorni da je služe tokom ere Principata (do 284 NE). Oni su nastavili da daju više oficire vojske kroz principat.

Sa izuzetkom čito naslednih patricija, equites (konjanici) su bili izvorno određivani preko imovinkog cenzusa. Iako je čin, jednom postignut, bio prenošen sa oca na sina, članove reda koji na redovnom petogodišnjnim popisima (quinquennial census), nisu više ispunjavali imovinski cenzus, su obično rimski cenzori uklanjali sa svitaka reda. Tokom kasne Republike, imovinski cenzus je bio 50.000 denarijusa, i udvostručio ga je na 100.000 imperator Avgust (valadao od 30. p. n. e. do 14. n. e.) - približno iznos godišnjih plata 450 tadašnjih legionara.

U kasnijem dobu Republike, rimski senatori i njihovo potomstvo su postali nezvanična elita u konjičkom staležu. Kako je senatorsko pravo da se uključi u trgovinu bilo strogo ograničeno zakonom, većina ne poljoprivrednih delatnosti su bile u rukama ne senatorskih vitezova. Osim što su imali velike zemljišne posede, vitezovi su uspeli i da kontrolišu rudarstvo, transport i proizvodnju. Posebno poreske kompanije (publicani) su bile skoro sve u rukama vitezova.

Pod Avgustom, senatorskoj eliti je dat zvaničan status (kao ordo senatorius) sa višim imovinskim cenzusom (250.000 denara, to jest plata 1.100 legionara) i viši čin i povlastice od običnih vitezova. Senatorska elita ipak nije nikada postigla postojanje nezavisno od viteškog reda, nego je ostala njihov podskup.

Tokom principata vitezovi su zauzimali visoka administrativna i vojna mesta imperijalnog državnog aparata. Postojala je jasna razlika između zaposlenja isključivo za senatore (najviša) i onih rezervisanih za ne senatorske vitezove. Struktura napredovanja (karijere) je ipak bila u glavim crtama prilično slična: period na nižim administrativnim položajima u Rimu ili Italiji, potom period (normalno decenija) vojne službe kao viši oficir, praćen sa visokom administrativnom ili vojnom službom u provinciji. Sve skupa gledano, senatori i vitezovi su činili majušnu elitu sa manje od 10.000 članova koja je monopolisala političku, vojnu i ekonomsku moć u carstvu sa oko 60 miliona stanovnika.

Tokom trećeg veka, moć se preselila iz ruku Italijanske aristokratije ka klasi vitezova koji su zaslužili svoje članstvo izvrsnom vojnom službom, često se dižući van staleža: uspešni vojni oficiri iz provincija (posebno Balkanskih provincija) koji su zamenili Italijane na vrhovnim vojnim mestima, i pod Dioklecijanom (vladao 248 -305) i sa vrhovnih civilnih pozicija takođe. To je praktično svelo Italijansku aristokratiju na tavoreću, ali nepojmljivo bogatu grupu zemnjišnih veleposednika. Tokom 4. veka, status viteza je sveden na nevažan preteranim (inflatornim) dodeljivanjem čina. U isto vreme red senatora se naduvao na preko 4000 ustanovljenjem drugog senata u Konstantionopolju i utrostručenjem članstva oba senata. Tako da je senatorski red 4-og veka odgovarao viteškom (equestrian) redu principata.