Etiopsko carstvo
| Etiopsko carstvo የኢትዮጵያ ንጉሠ ነገሥት መንግሥተ Mängəstä Ityop'p'ya | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| Geografija | |||
| Kontinent | Afrika | ||
| Prestonica | Adis Abeba | ||
| Društvo | |||
| Službeni jezik | amharski | ||
| Oblik države | apsolutna monarhija (do 1931) ustavna monarhija | ||
| Istorija | |||
| Postojanje | |||
| — Osnivanje | 1137. | ||
| — Ukidanje | 1974. | ||
| Geografske i druge karakteristike | |||
| Valuta | Etiopski bir | ||
| Zemlje prethodnice i naslednice Etiopije | |||
| Prethodnice: | Naslednice: | ||
.svg){kind=small}
| |||
.svg)
Etiopsko carstvo, znano i pod imenom Abisinija, obuhvatalo je teritoriju današnjih država Etiopije i Eritreje. Na vrhuncu svoje moći obuhvatalo je delove južnog Egipta, istočnog Sudana, Jemena i zapad Saudijske Arabije.
To carstvo trajalo je od 1137. godine (ako se početak računa od prvih vladara iz dinastije Zagaj) sve do 1974, kad je svrgnut poslednji car Hajle Selasije u vojnom udaru.
Svojevremeno je slovilo za najstarije carstvo na svetu, i bilo je jedina izvorna afrička politička tvorevina koja je odolela udarcima kolonijalizma u 19. veku.
Rana istorija Etiopskog carstva[uredi | uredi izvor]
Staro područje Etiopije, zajedno s Eritrejom i jugoistočnom obalom Sudana na Crvenom moru činilo je ono što su drevni Egipćani zvali Punt, o čemu prvi zapisi sežu do 25. veka p. n. e.
Osnivanje prve države na tlu Etiopije seže do 980. p. n. e. i vreme cara Menelika I.
Vreme Aksuma[uredi | uredi izvor]
Oko 400. p. n. e., ustanovljeno je Kraljevstvo Aksum koje je kontrolisalo obalni pomorski promet mirodijama za Indiju. Aksum je razvio žive trgovačke veze s Egiptom i Rimom.
Negde oko 300. godine, Kraljevstvo Aksum prihvatilo je hrišćanstvo i zauzelo susedno Kraljevstvo Kuš u susednom Sudanu. Tada se počelo upotrebljavati prvi put i ime Etiopija. Aksum se proširio i na zapadnu obalu Arapskog poluostrva. To je bio vrhunac moći otg kraljevstva, kada je cvetala trgovina s Vizantijom. Nakon što su muslimani zauzeli Egipat, otpočela je propast Aksumskog kraljevstva i beg sa obala Crvenog mora na sigurniju Etiopsku visoravan u unutrašnjosti zemlje. Poslednjeg Aksumskog kralja ubila je misteriozna kraljica Gudit oko 960. godine.[1]
Etiopsko mračno doba[uredi | uredi izvor]
Od kraljice Gudit (ili Jodit), počinje mračno doba Etiopije.[1] Po etiopskim legendama ona je vladala nad ostacima Kraljevstva Aksum preko 40 godina. Potom su vladali njeni naslednici nad sve bednijim ostacima nekad moćnog Aksuma.[1]
Dinastija Zagaj[uredi | uredi izvor]
Vlast naslednika kraljice Gudit dokinuo je Mara Takla Hajmanot, osnivač Dinastije Zagaj 1137. godine.[1] Sedište njihova carstva bio je grad Adafa, pored Lalibele u planinama Lasta.[2] Vladari Dinastije Zagaj nastavili su sa hrišćanskim tradicijama Kraljevstva Aksum i podigli brojne veličanstvene crkve poput onih u Lalibeli.
Solomonska dinastija[uredi | uredi izvor]
Dinastiju Zagaj su s vlasti zbacili vladari Solomonske dinastije 1270. godine.[2] Oni su vladali Etiopijom uz mali prekid od 1270. sve do 1974. godine. Uz njihovu vladavinu veže se savremena istorija Etiopije i Eritreje. Oni su se uspešno nosili sa brojnim napadima na svoje carstvo koje su na njih vršili Arapi i Osmansko carstvo, pa su ostali praktično izolovana oaza u islamskom svetu.
Doba prinčeva[uredi | uredi izvor]
Od 1769, pa sve do 1855. godine, Etiopija je bila u dobu kojeg istoričari zovu Doba prinčeva (Zemene Mesafint). Taj period Etiopskog carstva obeležili su brojni međusobni sukobi još brojnijih mesnih moćnika. Carstvo je svedeno na grad Gondar i njegovu neposrednu okolicu. To je bilo doba velike stagnacije i osiromašenja društva u celosti. To doba okončao je car Tevodros II, za čije vladavine je okončana vlast mesnih neguša.
Kolonijalizam i modernizacija[uredi | uredi izvor]
Od 1880. godine započelo je doba evropske borbe za kolonije po Africi i istovremeni proces modernizacije Etiopskog carstva. Za Prvog italijansko-abisinskog rata, svet je šokirao rezultat Bitke kod Adve iz 1896. godine, kad je vojska cara Menelika II pobedila nadmoćnu vojsku Kraljevine Italije i tako očuvala nezavisnost Etiopije.
Za vreme svoje vladavine, Menelik II je uspeo ponovno proširiti svoje carstvo, što se otprilike podudara s granicama današnje Etiopije.
Italijanska okupacija i Drugi svetski rat[uredi | uredi izvor]
Drugi italijanski napad na Etiopiju 3. oktobra 1935, pod zapovedništvom generala Emilija De Bona iz Eritreje označio je početak Drugog italijansko-abisinskog rata. Rat je trajao sedam meseci, nakon čega je Italija utemeljila svoju kolonijalnu tvorevinu Italijansku istočnu Afriku, a car Hajle Selasije otišao je u progonstvo. I pored svih rezolucija i izglasanih sankcija Lige naroda, Italija je ostala vladati Etiopijom sve do kraja Drugog svetskog rata u Istočnoj Africi (kraj 1941. godine).
Nakon rata obnovljeno je Etiopsko carstvo, a 1950-ih ponovno vraćena i Eritreja u sastav carstva.
Pad carstva[uredi | uredi izvor]
Nakon učestalih nemira u zemlji jedna radikalna grupa marksističkih mladih oficira (Derg) na čelu s pukovnikom Mengistu Hajle Marijamom, izvela je vojni udar i svrgnula poslednjeg etiopskog cara Hajle Selasija 1974. godine. Taj događaj bio je i zvanični kraj Etiopskog carstva.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g Adekumobi, Saheed A. (2007). The History of Ethiopia. Greenwood Publishing Group. str. 10. ISBN 978-0-313-32273-0.
- ^ a b Pankhurst, Richard (2001). The Ethiopians: A History. Blackwell Publishing. str. 45. ISBN 978-0-631-22493-8.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Pankhurst, Richard (2001). The Ethiopians: A History. Blackwell Publishing. str. 45. ISBN 978-0-631-22493-8.
- Adekumobi, Saheed A. (2007). The History of Ethiopia. Greenwood Publishing Group. str. 10. ISBN 978-0-313-32273-0.
