Zločini nad Srbima na Kosovu i Metohiji (1998—1999)
Zločini nad Srbima na Kosovu i Metohiji predstavljaju ratne zločine i zločine protiv čovečnosti, koji su počinjeni nad srpskim stanovništvom od strane pripadnika Oslobodilačke vojske Kosova tokom rata na Kosovu i Metohiji 1998. i 1999. godine.
Prema podacima Udruženja kidnapovanih i nestalih lica na Kosovu i Metohiji iz 2018. godine, 572 lica se i dalje vodi kao nestalo.[1]
Kidnapovanja i ubistva[uredi | uredi izvor]
Prema podacima Hjuman rajts voča, tokom 1998. godine je kidnapovano 97 Srba na Kosovu i Metohiji.[2]
Rudar Žarko Spasić je otet 14. maja 1998. godine od strane pripadnika OVK. Mesec dana kasnije je telefonirao bratu i saopštio mu da ga drže kao taoca radi razmene za zarobljene pripadnike OVK iz Drenice. Nakon toga, porodica više nikada nije stupila sa njim u kontakt i njegova sudbina je ostala nepoznata do danas. Spasić je prvi oteti srpski civil na Kosovu i Metohiji.[3]
Stradanja sveštenika Srpske pravoslavne crkve[uredi | uredi izvor]
Sveti mučenik Hariton Arhangelski[uredi | uredi izvor]
Monah Hariton iz manastira Svetih Arhangela kod Prizrena, otet je 15. juna 1999. godine na očigled pripadnika KFOR-a.[4] Njegovo obezglavljeno telo u monaškoj mantiji je pronađeno tek 8. avgusta 2000. godine u neobeleženom grobu u selu Tusus kod Prizrena. Obdukcija je utvrdila da je prethodno mučen: rasporeni su mu grudni koš i stomak, polomljena mu je kičma, nekoliko rebara i kosti leve ruke. Glava je verovatno odsečena nakon smrti.
Jeromonah Stefan Purić[uredi | uredi izvor]
U nameri da kupi hleb i nešto hrane za narod koji se sklonio u manastir Budisavci kod Peći, jeromonah Stefan Purić je 19. juna 1999. godine izašao iz manastira i krenuo do prodavnice. Zajedno sa njim, pošao je i lokalni učitelj Vujadin Vujić, kako bi mu pravio društvo.[5]
Nedaleko od manastira, presrela ih je i otela grupa pripadnika OVK. Njihova sudbina je do danas ostala nepoznata.
Masakri nad civilima[uredi | uredi izvor]
Masakr u Klečki[uredi | uredi izvor]
Pripadnici OVK su 11. jula 1998. godine, oteli Jugoslava Krstića na njegovom radnom mestu u okolini Orahovca. Tokom napada na Orahovac od 17. do 20. jula 1998. godine, kao i napadima u odstupanju na Retimlje, Opterušu, Zočište i Veliku Hoču, pripadnici OVK su oteli preko 110 civila srpske nacionalnosti.[6]
Pošto su nakon intervencije Crvenog krsta pušteni žene i deca, ostalo je 45 otetih. Oni su prebačeni u Mališevo, rodno mesto braće Ljuana i Bekima Mazrekua (vinovnika ovog masakra), a potom u selo Klečka kod Lipljana. Tamo su najpre streljani, pojedinačno ili grupno, a potom spaljeni u peći za kreč.[7] Pripadnici MUP-a Srbije su 27. avgusta 1998. godine pronašli krematorijum sa nekoliko delimično spaljenih leševa.
Kristofer Hil, specijalni izaslanik predsednika SAD za SR Jugoslaviju, osudio je ovaj zločin.
Suđenje[uredi | uredi izvor]
Na suđenu pred Okružnim sudom u Prištini, Bekim Mazreku je izjavio da je masakr naredio Fatmir Limaj, koji je sa svojim paravojnicima silovao tri devojke.
Masakr na Radonjićkom jezeru[uredi | uredi izvor]
Nakon što je Vojska Jugoslavije u selima Prilep, Rznić i Glođane, u okolini Radonjićkog jezera, zarobila i ubila nekoliko desetina pripadnika OVK, došlo je do odmazde 9. septembra 1998. godine. Tada su pripadnici OVK masakrirali 37 civila, od kojih je svega 22 identifikovano. Među identifikovanima je 6 Srba i 4 Srpkinje, 5 Albanaca i 3 Albanke, dvoje Aškalija i jedan Egipćanin. Najmlađa žrtva je imala 11 godina.[8]
Napad na kafić u Peći[uredi | uredi izvor]
Ubistvo srpskih žetelaca[uredi | uredi izvor]
Dana 23. jula 1999. godine, grupa žetelaca srpske nacionalnosti iz Starog Grackog pošli u selo Bujance, radi žetve.[9] Prethodno su zatražili zaštitu KFOR-a za vreme rada u poljima, ali su odbijeni.[10]
Žeteoci su opkoljeni i ubijeni iz zasede, a nisu pružili nikakav otpor.[11] Pojedina tela, koja su verovatno još davala znake života, unakažena su tupim predmetima.ma.[12]
Ubijeni su Milovan Jovanović, Jovica i Rade Živić, Andrija Odalović, Slobodan, Mile, Novica i Momir Janićijević, Stanimir i Bosko Dekić, Saša i Ljubiša Cvejić, Nikola Stojanović i Miodrag Tepsić.[13] Najmlađi je imao 18 godina.
Šef UNMIK-a Bernar Kušner je obećao da će zločinci biti pronađeni i javno ponudio milion nemačkih maraka kao nagradu onome ko otkrije učinioce. Glavni tužilac Haškog tribunala Luiz Arbar je najavila istragu. Oktobra 2007. godine, uhapšen je Mazljum Bitići, pod optužbom da je učestvovao u ovom zločinu. Pušten je nakon dva meseca, tako da za ovaj zločin niko nije odgovarao.
Gnjilanska grupa[uredi | uredi izvor]
Masovne grobnice[uredi | uredi izvor]
Volujak (29) i Mališevo (13).
Etničko čišćenje[uredi | uredi izvor]
Procenjuje se da je Kosovo i Metohiju napustilo 187.129 lica srpske i nealbanske nacionalnosti.
Tabelarni prikaz[uredi | uredi izvor]
| Mesto | 1981 | 2011 |
|---|---|---|
| Vučitrn | 1.046 | 384 |
| Đakovica | 1.731 | 17 |
| Klina | 6.829 | 98 |
| Lipljan | 3.154 | 452 |
| Obilić | 2.828 | 0 |
| Peć | 7.995 | 332 |
| Prizren | 10.950 | 237 |
| Priština | 16.898 | 430 |
Koncentracioni logori[uredi | uredi izvor]
Trgovina organima[uredi | uredi izvor]
Uništavanje kulturne baštine[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Oteta istina (PDF). Beograd: Udruženje porodica kidnapovanih i nestalih lica na Kosovu i Metohiji. 2018. str. 122. ISBN 978-86-919035-2-7. Arhivirano iz originala (PDF) 19. 09. 2020. g. Pristupljeno 24. 09. 2020.
- ^ „Under Orders: War Crimes in Kosovo”. Human Rights Watch. Arhivirano iz originala 13. 10. 2017. g.
- ^ „Žarko je bio rudar, suprug, otac, i prvi oteti Srbin na KiM: Troje dece ga čeka i posle 22 godine”. 14. 5. 2020.
- ^ „Sveti mučenik Hariton Arhangelski”. Manastir Svetih Arhangela kod Prizrena. Arhivirano iz originala 16. 4. 2021. g. Pristupljeno 24. 9. 2020.
- ^ „Jeromonah Stefan Purić (1964 – 1999)”. Eparhija raško-prizrenska i kosovsko-metohijska.
- ^ „Zločinci iz Klečke „nisu na Kosovu””. Politika. 2. 9. 2010.
- ^ Weller 1999, str. 184
- ^ Human Rights Watch report
- ^ (PDF) Bojan Djokić, Ubistvo žetelaca iz Starog Gracka i okoline | Bojan Djokic - Academia.edu
- ^ Sremac, Danielle S. (1999). War of Words: Washington Tackles the Yugoslav Conflict. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-96609-6.
- ^ „Serb farmers gunned down” Bi-Bi-Si, 24. jul 1999.
- ^ „Slaying of Serbs Sets Back Effort for Kosovo Peace” Njujork Tajms, 25. jul 1999.
- ^ „Sutra 14 godina od ubistva 14 Srba u Starom Grackom” Politika, 22. jul 2013.