Karl Andre

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Karl Andre
Lični podaci
Datum rođenja(1935-09-16)16. septembar 1935.
Mesto rođenjaKvinsi, Masačusets, SAD
Datum smrti24. januar 2024.(2024-01-24) (88 god.)
Mesto smrtiNjujork, SAD
Umetnički rad
Poljeapstraktna umetnost
Uticaji odminimalističke umetnosti

Karl Andre (engl. Carl Andre; Kvinsi, 16. septembar 1935 — Njujork, 24. januar 2024) bio je američki vajar zagovornik minimalističke umetnosti (1960 — 1975), umetničkog pokreta koji odbacuje komentarisanje društva, lični izraz umetnika, narativne elemente ili aluzije na istoriju, politiku ili religiju.[1]

Andre je poznat po apstraktnim radovima napravljenim od blokova, cigli i metalnih ploča raspoređenih direktno na podu. Kao i drugi minimalisti njegove generacije, Andre je konstruisao svoja dela od industrijskih materijala koji su skrenuli pažnju na inherentnu fizičku strukturu dela i na arhitekturu okolnog prostora.[2] Izbegavajući metaforu i simbolizam, Andreovo delo funkcioniše kao skup čisto fizičkih i perceptivnih briga.[3]

Ostaće poznat po jednoj od njegovih skulptura, pod nazivom Ekvivalent 8., koja je izazvala je mnogo kontroverzi i burno reagovanje građana kada je bila izložena u britanskoj galeriji Tejt, zbog tvrdnji građana da se novac poreskih obveznika rasipa na izlaganje gomile cigala. Skulpturu su u znak protesta poreski obveznici vandalizovali 1976. godine.

Život i karijera[uredi | uredi izvor]

Rođen je u Kvinsiju (Masačusets), 1935. godine. Nakon završteka osnovnog školovanja studirao je na Phillips Academy u Andoveru , Masačusets, od 1951. do 1953. godine Nakon što je godinu dana služio u vojsci, 1957. godine preselio se u Njujork. U Njojorku sa povezao se sa Frenkom Stilom 1958. godine i radio u Stelovom studiju dok je gradio sopstveni stil u crtanju i skulptur . Stelove apstraktne slike tog perioda imale su važan uticaj na Andreov razvoj estetike.[3]

Brojna iskustva—uključujući četiri godine rada u železnici ranih 1960-ih i putovanje na praistorijsko arheološko nalazište Stounhendž u Engleskoj — učvrstila su Andreovu odlučnost da radi sa modularnim jedinicama.[3]

Svoju skulpturalnu praksu rezbarenjem u drvetu Andre je započeo da razvija postao više zainteresovan za korišćenje samih drvenih dasaka kao strukturalnih delova.

Godine 1965. prešao je sa naslaganih komada drveta na komercijalno prefabrikovane materijale - blokove i cigle - sa namerom da demistifikuje ulogu umetnikove ruke. Zatim se zainteresovao za slaganje kvadratnih metalnih pločica na veće kvadrate, po kojima je pozivao gledaoce da šetaju. Za posetioce muzeja ili galerija, koji su bili navikli da drže distancu od umetničkih dela i posmatraju skulpture na postoljima, efekat hodanja po umetničkom delu bila je posbna vrsta izazova.[3]

U Njojorku je Andre upoznao i kasnije oženio umetnicu kubanskog porekla Anu Mendietu, i sa njom živeo u bračnoj vezi sve do 1985. godine kada se njihov brak okončao tragedijom supruge Ane koja je pala kroz prozor njihovog stana na 34. spratu njujorškog nebodera.[4][5] S obzirom da se Anina smrt dogodilo ubrzo nakon jedne od bračnih svađa, Andre je optužen za ubistvo. Nakon višegodišnjeg suđenja 1988. godine oslobođen svih optužbi i svaka moguće krivice.[6] Ovaj događaj narušio je njegovu reputaciju i on se povukao iz javnog života.

I pored sudske presude koja ga je oslobodila svaka moguće krivice, Andre je i dalje ostao kontroverzna ličnost, a muzeji koji su izlagali njegova dela imali su probleme od strane Mendietinih pristalica.[3]

Nakon skoro 30 godina 2014. godine odrđana je njegova retrospektivna izložba koja je naišla na dobar prijem od strane kritičara, ali je naišla na proteste javnosti, koja je isticala njegovu sumnjivu prošlost. Slična situacija desila se i 2017. godine na njegovoj izložbi u Museum of Contemporary Art u Los Anđelesu, kada je grupa njegovih protivnika delila razglednice na kojima je pisalo „Carl Andre is at MOCA Geffen. ¿Dónde está Ana Mendieta? (u prevod sa španskog „Gde je Ana Mendieta?“).[7][8][9]

Delo[uredi | uredi izvor]

Karl Andr, skulptura 43 Roaring forty (1968)
Karl Andre 74 Weathering Way, 2001

Najupečatljivija karakteristika Andreovog dela je rušenje osnovne karakteristike skulpture, vertikalnosti. Andreova skulptura prestaje da bude autonomna forma, već ansambl „forma-skulptura-mesto”. U stvaranju njegovih dela on koristi pejzaž koji učestvuje u njegovoj intervenciji in situ i tako prostor postaje suštinski element — sav prostor, do nebeskog svoda . Skulptura postaje sastavni deo mesta: mesto u sebi i mestu koje je sadrži. Andre dovodi u pitanje klasično poštovanje koje nameću dela, jer nas primorava da hodamo po umetničkom delu koje ne nameće privilegovanu tačku gledišta, nikakvu osovinu, nikakvu hijerarhiju.[10]

On skulpturi dodaje novu dimenzije koju naziva „klastičnom“ (za razliku od „plastične“ umetnosti), da bi opisao šta se može „sastaviti iz sastavnih elemenata“ ili „rastaviti na sastavne elemente“. Ovom rečju objašnjava se njegov umetnički stav, koji se nalazi u poređanom u nizu i na podu industrijski proizvedenih elemenata, koji favorizuju horizontalni raspored skulpture u kojoj su svi delovi mehanizma modularni.[11]

Andre kaže da stvara za prezentacije za prostore. Andreov minimalistički rad se manifestuje u velikoj jednostavnosti njegove upotrebe sirovina. On ne izmišlja posebnu tehniku ili knov-hov koji tradicionalno prebacuje u prošlost skulpture. Gest je stoga odbijen i pažnja gledaoca je usmerena na sam materijal. Tako skulptura odbija da jednostavno zauzme prostor: ona ga osvaja.

Krajem 1959. napravio je svoju prvu seriju skulptura Piramida u studiju Holisa Fremptona . One su suštinski korak u njegovom pristupu: to su prva konstruisana, a ne izvajana dela, sastavljena od drvenih elemenata čiji konačni oblik odražava piramidu i pod uticajem je Brankuzijeve Beskrajne kolone i Crnih slika Frenka Stele .

Kamen je jedan od tri glavna materijala koje Andre koristi.Ostala dva su drvo (posebno kedar) i metal.

Tri glavna materijala koje Andre koristi su drvo, posebno kedar, kamen i metal. Umetnik isključuje svaku mešavinu materijala, ponekad može da koristi nekoliko kombinacija metala, ali za Andrea svaki materijal ima svoje kvalitete na taktilnom, hromatskom ili zvučnom nivou. Drvo je za njega „majka materijala“. Njegov izbor materijala je definisan njegovom okolinom i resursima koji su mu na raspolaganju. On tvrdi da su njegovi elementi „ekonomski pokazatelji“.

On automatski koristi svoje materijale u obliku modula standardizovanih dimenzija koje imenuje, kontinuirano se zasnivajući na periodnom sistemu, „elementima“ ili „česticama“. Da bi sastavio ove čestice, Andre koristi brojeve da bi dao sažete forme svojim skulpturama. Njegove konfiguracije ne dolaze slučajno, matematika u njegov rad unosi meru, ritam i proporciju.

Od ranih 1970 -ih, industrijske metalne ploče postavljene na pod bile su najpoznatiji aspekt Andreovog rada. Umetnik tako stvara komade u kojima je ravnost tla u savršenom skladu sa ravnim aspektom materijala. „Horizontalizacijom“ svoje skulpture, umetnik je definiše kao mesto koje je posmatrač pozvan da istražuje hodajući po njoj (ovo je jedna od eksperimentalnih tačaka gledišta dela).

„Sve što radim, kaže on, je da postavim Brankuzijevu beskrajnu kolonu na zemlju, umesto da je podižem ka nebu 2  ”. Andre je govorio da je ideal za njega put sastavljen od jednostavnog suprotstavljanja standardnih jedinica industrijskih ploča postavljenih na zemlju jednu za drugom.

Mnogi njegovi pravolinijski radovi na podu vode posetioce iz jedne sobe u drugu na njegovim izložbama. Ali neka od ovih dela, kao što je 7 Cu Slant 30 (Diseldorf, 1990), prelaze prostor, dele ga i traže svoja ukrštanja kao da žele da nastave izložbu. Dakle, više nije materijal taj koji se izvaja, već prostor koji je urezan.

Njegova estetika je takođe izražena materijalom i teži da spoji cilj i sredstva. Nema romantizma u gestu zanatlije upregnutog u suočavanje sa materijalom. Njegove skulpture nisu rezultat vajarskog čina utisnutog u materijal da bi se on inflekirao, već postoji način otkrivanja materijala kroz estetske kvalitete koji su mu specifični. Ako se materijal koristi mašinski u najneutralnijem mogućem obliku, to je zato što umetnik poštuje pojam mase, gravitacije, gustine, svih karakteristika koje gledalac mora moći da oseti prirodno pred svojim delima.

Konačno, prostor koji ga dočekuje ostavljen je takav kakav jeste i vrlo često određuje realizaciju skulpture sa kojom se ona spaja da bi konstituisala celokupno delo: Andre je u modernoj skulpturi zamislio delo koliko obično toliko i drastično; njegov rad nikada nije odstupio od prvobitnih osnova, on ih je produbio, ostajući marljiv u radnoj etici koju je 1970. izrazio na sledeći način: „[...] Smatram da je moja najveća teškoća, najbolniji i najteži deo mog rada, jeste da ispraznim svoj um, da ga oslobodim svega ovog tereta značenja koje sam upio, zbog okolne kulture, svih ovih stvari koje izgledaju kao da imaju veze sa umetnošću kada je, upravo, sasvim suprotno. To je jedini aspekt pojma „minimalna umetnost“ koji je za mene uvek bio u prvom planu i zbog kojeg sam sebe uvek smatrao minimalističkim umetnikom. Apsolutno je neophodno osloboditi se sigurnosnih mreža, sigurnosti, unapred stvorene ideje, da se uđe u nešto bliže, što izgleda kao neka praznina. Da bi se zatim obnovio iz ove smanjene situacije. Možda je to još jedan način traženja loše umetnosti, morate osiromašiti sopstveni duh […]” .[12]

Nagrade[uredi | uredi izvor]

Andre je 2011. godine osvojio Haftmanovu nagradu , najbogatiju umetničku nagradu u Evropi (150.000  švajcarskih franaka , ili 120.000 evra), koju dodeljuje Roswitha Haftmann Foundation, švajcarska fondacija, „živom umetniku koji je stvorio delo od vrhunskog značaj".

Izvori[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Carl Andre: The artist who outraged Britain and was accused of murder” (na jeziku: engleski). 2024-01-27. Pristupljeno 2024-02-03. 
  2. ^ Ludel, Wallace (2024-01-25). „Artist Carl Andre, known for minimalist sculptures and a murder trial, dies at 88”. CNN (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-02-03. 
  3. ^ a b v g d „Carl Andre | Biography, Art, Sculptures, Minimalism, Wife, & Facts | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-08-13. 
  4. ^ O'Hagan, Sean (2013-09-21). „Ana Mendieta: death of an artist foretold in blood”. The Observer (na jeziku: engleski). ISSN 0029-7712. Pristupljeno 2019-05-22. 
  5. ^ „The History of New York Scandals - Carl Andre's Murder Trial”. New York Magazine (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2020-01-22. 
  6. ^ Sullivan, Ronald (12. 2. 1988). „Greenwich Village Sculptor Acquitted of Pushing Wife to Her Death”. The New York Times. Pristupljeno 28. 4. 2010. 
  7. ^ Miranda, Carolina. „"Why protesters at MOCA’s Carl Andre show won’t let the art world forget about Ana Mendieta"”. Pristupljeno 20. 8. 2019. [mrtva veza], The Guardian, London, 27 October 2005..
  8. ^ „Actress Ellen Barkin Reveals She Was Assaulted by Carl Andre in the Late '70s”. Hyperallergic (na jeziku: engleski). 2020-01-21. Pristupljeno 2020-01-22. 
  9. ^ „Why protesters at MOCA's Carl Andre show won't let the art world forget about Ana Mendieta”. Los Angeles Times (na jeziku: engleski). 2017-04-06. Pristupljeno 2020-03-26. 
  10. ^ À propos de ses sculptures, Car Andre a déclaré dans un entretien « I don't think of them as being flat at all. I think, in a sense, that each piece supports a column of air that extends to the top of the atmosphere. They're zones. I hardly think of them as flat, any more than one would consider a country flat, because if you look at it on a map it appears flat », in Phyllis Tuchman, "An Interview with Carl Andre", Artforum no 10, juin 1970, p. 60-61
  11. ^ Jonze, Tim (2024-01-25). „‘Pile of bricks’ artist Carl Andre dies at 88”. The Guardian (na jeziku: engleski). ISSN 0261-3077. Pristupljeno 2024-02-03. 
  12. ^ Phyllis Tuchmann, « Entretien avec Carl Andre », in Artforum, vol. 8, no 6, juin 1970, p. 51-61.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Карл_Андре&oldid=27812693”