Kibuc

Kibuc Šluhot u severnom Izraelu.

Kibuc (jevr. קיבוץ, sastanak, skup) je društvena, često zemljoradnička komuna u Izraelu sa zajedničkim imanjem i demokratskim strukturama. Kibuci su imali važnu ulogu u stvaranju Izraela i u cionističkom pokretu, a u početku su bili pod snažnim uticajem socijalističkih ideja. Danas je zemljoradnička proizvodnja u kibucima dopunjena drugim ekonomskim granama od industrijskih zasada do visoko-tehnološke proizvodnje. Manje od pet procenata Izraelaca živi u kibucima.

Kibuci po razlozima svog postanka i načinu života unutar zajednice liče na srpske zadruge.

Generalno

Danas postoje oko 270 kibuc „sela” sa većinom do 1700 žitelja. Novih osnivanja de fakto više nema. Za vreme stvaranja države Izrael u kibucima je živelo oko 8 % Izraelaca, danas je nešto manje od 3 %. Bilo je i iseljavanja iz kibuca, posebno mladih, to se ali opet uhvatilo doseljavanjem najpre iz SAD. Slične kibucima su komune tipa mošavim (oko 400 sela), koje za razliku od kibuca imaju jače izraženu privatnu svojinu. Treći tip zemljoradničkih komuna su mošavot (oko 100 sela) koje imaju evropski karakter.

Član kibuca zove se haver (u pluralu haverim) ili kibucnik (u pluralu kibucniks)

Istorija

Prvi kibuc osnovan je 1910. od jedne cionističke grupe poreklom iz Belorusije na jugu Galilejskog jezera. Pojam kibuc potiče od Jehuda Jari, jevrejskog pesnika poreklom iz današnje Ukrajine

Kibuci su imali vitalnu ulogu u jevrejskom naseljavanju Izraela. Prednost kibuca u njihovom početku bila je u lakom osnivanju i eventualnoj odbrani (npr. od Arapa) u dotad slabo naseljenim i razvijenim regionima. Zemlja na kojoj je osnovan kibuc je obično pripadala takozvanom jevrejskom nacionalnom fondu.

Za vreme stvaranja države Izrael 1948. nastao je talas novih osnovanih kibuca, istovremenom kibuci su izgubili neke uloge ranijeg vremena, pre svega u naseljavanjem i u odbrani koje su prešle na državu Izrael.

Danas su kibuci izgubili dosta od ranijeg vremena, naselja pate od nedostatka mlađih generacija koja se seli u gradove. Mnogi kibuci su pokušavali da idu sa vremenom, učinjene su reforme u privatnim svojinama do toga da u nekim kibucima više nema zajedničkog imanja, dok članovi dobijaju običnu platu. Kibuci se sve jače razvijaju u „normalno selo” da se više i ne može govoriti o socijalističkim komunama ranijeg vremena. Nestanak kibuca u budućnosti je zato jako moguće. Protivni pokret takvoj budućnosti su pokušaji da se ideja kibuca prenese u gradove (gradski kibuci).