Majdanpek

Koordinate: 44° 25′ 17″ S; 21° 56′ 05″ I / 44.421333° S; 21.934833° I / 44.421333; 21.934833
S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Majdanpek
Panorama Majdanpeka
Grb
Grb
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Upravni okrugBorski
OpštinaMajdanpek
Stanovništvo
 — 2022.Pad 6.326
Geografske karakteristike
Koordinate44° 25′ 17″ S; 21° 56′ 05″ I / 44.421333° S; 21.934833° I / 44.421333; 21.934833
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina498 m
Majdanpek na karti Srbije
Majdanpek
Majdanpek
Majdanpek na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj19250
Pozivni broj030
Registarska oznakaBO

Majdanpek je gradsko naselje u Srbiji u opštini Majdanpek u Borskom okrugu. Prema popisu iz 2022. godine[1] u gradskom naselju je bilo 6.326 stanovnika, a prema popisu iz 2011. godine je bilo 7699 stanovnika.

Geografija i klima[uredi | uredi izvor]

Valja Prerast ili Šuplja stena, prirodni kameni most pod zaštitom države.

Majdanpek se nalazi u severnom delu istočne Srbije, u uskoj dolini reke Mali Pek. Na severu od Majdanpeka na Dunavu, odnosno u Đerdapskoj klisuri, na udaljenosti od oko 22 kilometra smešteno je najbliže mesto Donji Milanovac. Okolina Majdanpeka je pretežno brdsko-planinska, a okružuju ga planine, Miroča na severoistoku, Deli Jovan na istoku, Stola na jugu, Malog Krša i Velikog Krša na jugozapadu, Homoljskih planina na zapadu i planinskih masiva Starice i Šomrde na severozapadu. Zapadno od grada Majdanpeka prostiru se severni obronci Homoljskih planina (923 m). Guste stoletne šume, pećine, zlatonosna reka Pek, manastir Gornjak iz 14. veka, izvor reke Mlave bogat pastrmkom. Na severu Kučaja blizu Majdanpeka nalazi se bukova prašuma „Feljišana", strogi rezervat prirode I kategorije pod zaštitom države.

Opština Majdanpek se prostire na površini od 932 km² i graniči se sa opštinama Bor, Negotin, Kladovo, Golubac, Kučevo i Žagubica. Na severu preko Dunava graniči se sa Rumunijom.

Klima je umereno kontinentalna sa prosečnom godišnjom temperaturom 9 C°. Najhladniji je januar sa prosečnom temperaturom -2,7 C°, a najtopliji juli sa prosečnom temperaturom 19,8 C°.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Lokalitet Lepenski Vir - ostaci kuća sa trapezastom osnovom i kamenim ognjištem.
Skulptura ribolikog božanstva nazvana „Vodena vila.

Nedaleko od Majdanpeka i Donjeg Milanovca, kod sela Boljetin, na dunavskoj terasi u okviru zaštićenog Nacionalnog parka Đerdap nalazi se arheološki lokalitet Lepenski Vir.[2][3] Stanište iz doba mezolita i ranog neolita staro približno 8.500 godina i prošlo je kroz četiri razvojne faze. To stanište predstavlja najstarije svedočanstvo o životu praistorijske zajednice ribara i lovaca uz Dunav, a napušteno je 4.500 godine p. n. e. Na osnovu ostataka primećeno je da je prvobitna zajednica bila lovačo-sakupljačka, nakon čega se razvila u zajednicu poljoprivrednih stočara. Arheolozi su pronašli ostatke kuća sa trapezastom osnovom i kamenim ognjištem, kao i 54 skulpture, koje su predstavljale njihova božanstva. Stanovnici Lepenskog vira pripitomili su životinje, naučivši ih da obrađuju zemlju, nakon čega su se preselili u predele koji imaju bolje mogućnosti za zemljoradnju.[4]

Mezolitski arheološki lokalitet Vlasac, koji pripada kulturi Lepenskog vira i datira se u 7. milenijum p. n. e., nalazi se tri kilometra nizvodno od Lepenskog vira. Vlasac je otkriven kasnije, a smatra se starijim od lokaliteta Lepenski vir. U kulturnom sloju istraženi su ostaci staništa (47 objekta), 87 grobova, kao i više od 35.000 predmeta.[5]

Rudna Glava arheološko je nalazište u blizini istoimenog sela nedaleko od Majdanpeka, u zaleđu gornjeg dela Đerdapske klisure. Lokalitet pripada Vinčanskoj kulturi i predstavlja središte jednog od najranijih rudnika bakra na Balkanu.[6][7][8][9] Rudna Glava prostire se sa obe strane Šaške reke, a rudnici iz ranog eneolita (5000. godina p. n. e.) otkriveni su u kopu modernog rudnika. Vađene su rude malahit i azurit, koje se tope na 700 °C i iz kojih se dobija bakar, a u 30-ak rudarskih okana postojao je znatan broj platformi, tj. jama u obliku levka.

U 2. milenijumu p. n. e, na Balkan i u ove krajeve doseljavaju se Indoevropljani, među kojima se u početku ističu Stari Grci, u doba od 13. do 12. veka p. n. e., u vremenu pre Trojanskog rata. Prisustvo Starih Grka u ove krajeve vezan je za sam naziv reke Pek, koji je grčkog porekla, i potiče od oblika pékos sa značenjem „ovčije runo“, koje su ovi stari narodi polagali u korito reke radi ispiranja zlata. Ta drevna tehnika, koju su Grci, prema Herodotu, preuzeli od Kolhiđana, zadržala se među stanovnicima doline Pek sve do danas.[10][11] Za taj period veže se i najstariji naziv za Dunav, starogrčki hidronim Istar, kojim su Argonauti plovili uzvodno iz Crnog mora upravo u potrazi za zlatnim runom. Za te rane starogrčke istraživače Istar je podrazumevao isključivo donji tok Dunava, koji se, po njihovom verovanju, završavao kod Gvozdenih vrata, odnosno Đerdapske klisure. Hesiod u svojoj Teogoniji spominje Istar kao jednu od četiri najveće reke na dotad poznatom svetu. Utemeljivač istorijske nauke, Herodot, naziva Istar „severnim Nilom", odnosno smatra da je Istar severni pandan velike egipatske reke. Prostor istočno od Velike Morave, u predrimsko doba prema antičkim piscima bio je slabo naseljen. Iz tog doba jedno od retkih plemena koja se pominju su Tračani među kojima su se svakako najviše isticali Tribali. U 4. veku p. n. e. u ove krajeve dolaze Kelti, koji će imati veoma značajnu ulogu ne samo na ovom već i na mnogo širem prostoru.

Majdanpečki „kamen“ svedoči o razvoju ljudske civilizacije od njenih početaka do danas, kao i o istoriji same naše Zemlje.

U prvim decenijama 1. veka n.e. Rimljani osvajaju ove krajeve nakon čega od mediteranske postaju kontinentalna sila. Ubrzo osnivaju graničnu pokrajinu pod nazivom Mezija koja će se kasnije podeliti na Gornju i Donju. U 4. veku rudarstvo i metalurgija doživljavaju svoj vrhunac o čemu svedoče brojna rimska okna koja su otkrili savremeni rudari, u 20. veku. Zbog građanskog rata i čestih upada varvarskih naroda na dunavskim granicama dolazi do raspada Rimskog carstva čiju će tradiciju rudarenja na ovim prostorima nastaviti Vizantija, odnosno Istočno rimsko carstvo, koja će prerasti u jedinu pravu silu sve do dolaska početkom 6. veka Slovena čije pleme, Timočani, naseljava ovu oblast. Tada dolazi do prekida rudarske tradicije koja dobija lokalni karakter sve do razvijenog srednjeg veka.

Rudarstvo na ovim prostorima pokreću sredinom 13. veka nemački rudari Sasi, koji su ove krajeve dospeli bežeći od Tatara. U to doba oni dobijaju poziv od kralja Uroša da dođu u Srbiju. O prisustvu Sasa u ovim oblastima najbolje svedoče toponimi, Šaška reka i revir Švajc. Na obalama reke Šaška koja se uliva u Porečku reku pronađene su topionice koje bi upućivale na prisustvo srednjovekovnih rudara Sasa. Nakon pada Srbije pod osmanlijsku vlast 1459. godine rudarstvo u ovim krajevima dobija lokalni karakter. Na području Majdanpeka rudarske aktivnosti obnavljaju se u vreme sultana Sulejmana Zakonodavaca oko 1560. godine i trajaće velikim intenzitetom do 1690. godine, kada nakon bitaka u okviru Velikog turskog rata, tačnije u periodu od 1688. do 1690. godine, ponovo dobija lokalni značaj jer dolazi do stradanja samog mesta u kojem je dotad postojalo više od 500 kuća i velika zanatska i trgovačka čaršija.[12] U periodu od 1560. do 1690. godine, osim rudnika Kure u Anadoliji, Majdanpek je bio najveći rudnik bakra u Osmanskom carstvu. Naziv rudnika (majdana) u to vreme sadržao je staroslovenski pridev medni, što znači bakarni Pek.[12] Ime naselja Majdanpek po poreklu je istorijska mešavina starogrčkih, staroslovenskih i arapsko-turskih izraza, čije je krajnje značenje „rudnik bakra (majdan) na zlatonosnoj reci (Pek). Iz tog doba je i naziv Đerdap koji ima koren u staropersijskoj reči girdap, koja znači vrtlog, vir. Iz osmanskog perioda je takođe naziv za obližnje majdanpečko brdo Karaoglan za koje se smatra da je dobilo ime prema bogatom zakupcu rudarskih kopova Nikoli Karaoglu (Crni) sa kraja 16. veka. Zanimljivo da je poslednji simbol i oaza Orijenta na Đerdapu postojala sve do 1970. godine kada je potopljena Ada Kale - rečno naseljeno ostrvo - sa kojeg su se stanovnici odselili u Tursku.[13] Rudarenje je nakratko obnovljeno nakon habzburških osvajanja 1719. godine. Zbog učestalih austrijsko-turskih ratova u 18. veku rudarska aktivnost dobija lokalni karakter, a obnovljena je sredinom 19. veka.

Britanska parna lokomotiva „Milan" (600 mm) iz 1882. godine izrađena u Majdanpeku. Izložena u Železničkom muzeju uzanog koloseka u Požegi na barskoj pruzi. U muzeju se čuva i austrougarska lokomotiva „Rama" (760 mm) iz 1873. godine, a smatra se da je ona dovukla prvi voz u Sarajevo.
Državna topionica gvožđa i bakra Majdanpek (1849-1859) kojom su udareni temelji teške industrije u Srbiji i na Balkanu. Crtež Feliksa Kanica iz 1861. godine.

Na poziv kneza Miloša u Srbiji su boravili 1835. godine rudarski starešina i inženjer baron Sigmund Avgust fon Herder sa saradnicima iz Saksonija, koji su vršili terenska ispitivanja za otvaranje rudnika, izgradnju livnice i rudarske železnice.[14][15] Baron Herder je u Kneževinu Srbiju doneo poklon zbirku od 500 primerka minerala koje je sakupio po različitim krajevima sveta, a potom obogatio uzorcima i iz Srbije.[16] Iz "baronove zbirke“ do danas su sačuvana 254 uzorka koja se čuvaju na propisan način u zbirci - muzeja Rudarsko - geološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu.[17] Herder je ponovo otkrio i naznačio rudna nalazišta kod reke Mali Pek, odnosno Majdanpeka. Naredne decenije, 1848. godine, iz Milanovca, u ove brdsko-planinske predele, bogate šumom i divljači, dolazi mladi rudarski inženjer Vasilije Božić, jedan od prvih državnih pitomaca koji je završio Rudarsku akademiju u Šemnicu, sa još četiri radnika gde započinju, na više mesta, sa nadljudskim naporima na raščišćavanju terena obaranjem drveća i probnim otkopima. Već, sledeće godine, 1849, mlada kneževina iz državnih sredstava započinje sa izgradnjom topionice gvožđa i bakra, koja će trajati do 1859. Izgradnja ovog preduzeća predstavljalo je jednu od najvećih investicija u zemlji, kojom je utemeljena savremena teška industrija u Srbiji i na Balkanu. Topionica je imala savremenu opremu i mašine za to doba, visoku i nisku peć na ugalj za topljenje, a 1852. ugrađuje se i parna mašina. Osim toga, izgrađeno je naselje sa kućama za rudare i članove njihovih porodica. Prvih 100 rudara su bili strani radnici koji su doseljeni iz mesta Smolnjik iz današnje Slovačke 1850. godine. Zanimljivo da je u isto vreme iz Gornje Ugarske, odnosno Slovačke pristiglo 30 radnika za rad u Staklari Avramovac. Majdanpek je na osnovu Uredbe proglašen okružnom varoši 1853. godine.[18] U to doba, knez Aleksandar Karađorđević, 1856. godine, izgradio je u obližnjoj Brestovačkoj Banji dvorac - letnjikovac, koji i danas postoji.[19][20][21] Iste godine u Majdanpeku je izgrađena škola a dve godine kasnije, 1858, završena je gradnja Crkve Sv. Petra i Pavla po projektu Uroša Kneževića (1811-1876).[22] Ostalo je zabeleženo da topionica preko zime nije radila tokom tog pionirskog perioda. Međutim, vlada nije imala dalja finansijska sredstva za proširenje radova u Majdanpeku nakon čega je donela odluku da se stranim ulagačima preda rudnik na korišćenje na obostranu korist. Ova vest o davanju rudnika pod zakup prenela se čitavom Evropom. Rudnikom su potom na osnovo ugovora upravljale naizmenično francuska, engleske i austrijska kompanija sa belgijskim kapitalom. U međuvremenu, donet je Zakon o rudnicima, 15. aprila 1866. godine, koji je regulisao ovu oblast. Za vreme engleskog vlasništva nad rudnikom u livnici i mašinskoj radionici u Majdanpeku su 1882. izrađene prve parne lokomotive i teretni vagoni u Srbiji i na Balkanu. U Majdanpeku je dve godine pre, Beograda, Novog Sada i Niša, juna 1882. godine, svečano puštena prva železnička industrijska pruga, širine koloseka 600 mm, kada je lokomotiva sa četiri vagona prešla deonicu od 15 kilometara.

Majdanpek i njegov rudarski kop sa planine Starice
Novi Majdanpek 1962. godine. Na sredini fotografije nalaze se stare rudarske kuće iz 19. veka.
Majdanpek noću sa vrha Starice. Na slici se vidi osvetljen stadion „Nikola Pasko" RFK „Majdanpek", koji se trenutno takmiči u Zoni Istok.

Novi zakupac, 1903. godine, postaje „Bezimeno društvo bakarnih rudnika Majdanpek“, čije je sedište bilo u Briselu. Jedna od prvih mera „Bezimenog društva“ ticala se transporta do Dunava, odnosno gradnja Vazdušne železnice ka Dunavu, kao i sa radom na piritu. Žičara duga 17,5 km sa kapacitetom od 30 tona na sat, prevozila je rudu i druge potrepštine iz Majdanpeka do Milanovca. Loše poslovanje, slabe plate bili su uzrok čestih sukoba radnika sa poslodavcem, što je rezultiralo štrajkovima 1907. i 1908. godine.

Rudnik Majdanpek - Severni revir.

U Majdanpeku je 1933. godine počela sa obradom ruda limonita, koja se od 1937. godine prerađivala u Sartidovoj topionici izgrađenoj u Majdanpeku. Zanimljivo da je tokom nemačke okupacije rudnik magnetita u obližnjem selu Rudna Glava bio u lično vlasništvu ministra nemačkog rajha Hermana Geringa.[23] Nakon Drugog svetskog rata, 18. avgusta 1947. godine, nacionalizovan rudnik nastavlja rad sa zastarelom tehnologijom pod novim nazivom „Rudnik Majdanpek“. Godine 1954. osnovano je preduzeće „Rudnik bakra Majdanpek – RBM“ kada se kreće sa ulaganjem u drobljenje i izgradnju flotacije. Na brdu Švajc otkriveno je ležište rude poznato kao „Južni revir“. Na svečanosti 25. juna 1961. godine, prve količine rude majdanpečkog koncentrata poslate su kamionima na dalju preradu u Bor. Tada je na osnovu rešenja RBM uključen u „Rudarsko-topioničarski basen Bor“. U jesen 1971. godine završena je nova flotacija.

Centar Majdanpeka kod Crkve noću pod snegom.
Grb RFK Majdanpek.

U međuvremenu, počeo je da se gradi potpuno nov grad na mestu starog rudarskog naselja, a 28. novembra 1970. godine puštena je svečano u rad „Zlatara Majdanpek“. Zanimljivo da je ova zlatara izradila medalje za zimske olimpijske igre „Sarajevo '84". Nakon pet godina gradnje počela je sa proizvodnjom, 1980. godine, „Fabrika bakarnih cevi Arhivirano na sajtu Wayback Machine (13. avgust 2015)“. Međutim, tokom 1970-ih i 1980-ih eksploatacija je imala snažan politički pritisak kada su se zbog javnosti jurili rekordi u proizvodnji. Kao posledicu tog vremena, bržeg dolaženja do rude, ostao je oštriji nagib površinskog kopa Južni revir nego što su domaći i strani propisi to dozvoljavali. Preuzak levak kopa je bio glavni razlog prevremenog napuštanja Južnog revira. U Majdanpeku se nalazi lovačko udruženje „Srna“ koje ima tradiciju od 1898. godine. Muzej u Majdanpeku je nastao 1998. godine osamostaljivanjem Odeljenja muzeja rudarstva i metalurgije iz Bora, koje je otvoreno u Majdanpeku 1984. godine. Rudarski-fudbalski klub „Majdanpek" osnovan je 1934, a jedan od poznatijih igrača koji je potekao iz ovog kluba bio je Dejan Petković, koji je fudbalsku slavu stekao u Brazilu.[24]

Kazandžijska radnja. Sve do sredine 20. veka proizvodi od bakra izrađivani su mahom u zanatskim radionicama, a danas su to uglavnom industrijski proizvodi. Zanimljivo da jedna od četiri klisure u Đerdapu nosi naziv Kazan.

Zbog rata u SFRJ 1991. dolazi do pada rudarske i industrijske proizvodnje i danas se grad bori da obnovi ranije industrijske uspehe. Na početku 21. veka rudnik se sastoji od dva površinska kopa: Južnog i Severnog revira, kao i flotacije bakra Majdanpek. U rudniku Majdanpek glavni resurs predstavlja ruda bakra, a u manjim količinama rude srebra i zlata. Na površinskim kopovima koriste se moćne mašine među kojima se svakako najviše ističu hidraulični bageri Komacu „PC 4000" sa motorom od 1,3 megavata i radnom kašikom zapremine 22 kubika ili 50 tona materijala.[25][26] U sastavu RTB Bor 2014. godine otvorena je nova topionica i fabrika sumporne kiseline po modernoj tehnologiji i prema najnovijim ekološkim standardima, u vrednosti od približno 250 miliona evra.[27] U proleće 2018. godine počela je rekonstrukcija železničke pruge Požarevac – Majdanpek dužine 90 kilometara, a vrednost radova, koji će trajati do jeseni, iznosiće 30 miliona evra.[28] Remont ove regionalne pruge završen je u predviđenom roku, 21. novembar 2018. godine, kada je uspostavljen teretni železnički saobraćaj dok se uspostavljenje putničkog železničkog saobraćaja očekuje 1. februar 2019. godine nakon pripreme dizel motornih vozova.[29][30] Krajem avgusta 2018. godine, nakon raspisanog tendera većinski vlasnik od 63 odsto Rudarskog-topioničarskog basena „Bor" u čijem sastavu posluju i rudnici u Majdanpeku postaje kineska rudarska kompanija „Zijin", koja se obavezala da za dokapitalizaciju investira u postojeće i nove kapacitete, kao i za rešavanje starih dugova, 1,46 milijardi dolara.[31] Od celokupne sume za rešavanje problema ekoloških zagađenja predviđeno je da se uloži 136 miliona dolara. Rudari u Majdanpeku su 7. februara 2021. godine oborili dnevni rekord izvadivši više od 140.000 tona rude i jalovine.[32]

Turizam[uredi | uredi izvor]

Donji Milanovac u suton.
Pogled na Dunav i Donji Milanovac sa vrha planine Liškovac (803 m). Ovim brdsko-planinskim područjem prekrivenim šumom gazduje javno preduzeće „Nacionalni park Đerdap". Šaška reka čiji je tok dugačak 17 km izvire ispod vrha Liškovac. Zajedno sa rekom Crnajka tvori Porečku reku, koja je desna pritoka Dunava.
Rajkova pećina. Ulazni deo bio je nastanjen u praistoriji, o čemu svedoči kameni čekić koji se čuva u arheološkoj zbirci Muzeja u Majdanpeku.

Simbol i zaštitni znak Majdanpeka predstavlja planina Starica (796 m) sa koje se pruža pogled na rudarske kopove i grad, čija glavna ulica se nalazi na 200 metara nadmorske visine. Na Starici se nalazi uređena skijaška staza Rajkovo. Udaljena je četiri kilometra od grada, na putu prema Donjem Milanovcu. Do skijališta se stiže asfaltnim pute. Skijaški centar Rajkovo poseduje skijaški lift tipa „sidro", kapaciteta 1.100 skijaša na sat. Lift savladava visinsku razliku od 200 metara i opslužuje dve skijaške staze dužina 1.000 m i 1.200 m. Osim toga, skijalište Rajkovo raspolaže i motornim sankama i ski-tabačem za uređivanje staze.

Pod Staricom, u mešovitoj šumi bukve, javora i hrasta smeštena je Rajkova pećina, na svega 3,5 kilometara od Majdanpeka, u čijoj okolini se nalazi 110 pećina i potkapina. Rajkova pećina je rečna protočna pećina kroz koju protiče Rajkova reka, i spada u jednu od najvećih turističkih pećina u Srbiji.[33][34] Pored bogatog pećinskog nakita, najveći utisak na posetioce u akustičnoj pećini ostavlja sam žubor potoka. Otvorena je za javnost, uz prisustvo 3000 ljudi, kao druga turistička pećina u Srbiji, 12. septembra 1972. godine.[34] Rajkova i Paskova reka ističu iz svojih pećina i tvore Mali Pek, od koga je nizvodno napravljena veštačka jezerska akumulacija Veliki Zaton, koja ujedno predstavlja omiljeno izletište stanovnika Majdanpeka. Na oko 12 kilometra od Majdanpeka nalazi se na istoimenoj reci Valja Prerast ili Šuplja stena, prirodni kameni most, pod zaštitom države, pruža se od jugozapada ka severoistoku na dužini od 100 m, odnosno 26 m u visini gornje ivice luka. Raspon prerasta iznosi 150 m, a širina njenog otvora pri dnu u visini rečnog korita 9,7 m.[35][36](Vidi:turistička karta opštine Majdanpek Arhivirano na sajtu Wayback Machine (26. jun 2021))

Kultura i obrazovanje[uredi | uredi izvor]

U Majdanpeku se svake godine, u organizaciji Centra za kulturu, održavaju međunarodne manifestacije iz oblasti likovnih umetnosti: MajdanArt i Žene slikari.

Mladi muzičari iz Majdanpeka stiču svoje prvo muzičko obrazovanje u Muzičkoj školi „Ranko Krivić“.

Demografija[uredi | uredi izvor]

U naselju Majdanpek prema popisu 2022. godine živi 5314 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 44,42 godina (42,69 kod muškaraca i 46,05 kod žena). Prema podacima popisa iz 2022. u naselju ima 3025 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,09.[37] a prema po popisu iz 2022. ima 3933 stana od kojih je 997 naseljenih.

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2022. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Demografija[38]
Godina Stanovnika
1948. 1.919
1953. 2.244
1961. 3.746
1971. 8.065
1981. 9.489
1991. 11.760 11.726
2002. 10.071 10.350
2011. 7.699
2022. 6.326
Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍[39]
Srbi
  
 8.631 85,70%
Vlasi
  
 386 3,83%
Crnogorci
  
 139 1,38%
Hrvati
  
 39 0,38%
Jugosloveni
  
 39 0,38%
Makedonci
  
 31 0,30%
Muslimani
  
 19 0,18%
Rumuni
  
 17 0,16%
Bugari
  
 12 0,11%
Goranci
  
 11 0,10%
Bošnjaci
  
 5 0,04%
Slovenci
  
 4 0,03%
Rusi
  
 3 0,02%
Mađari
  
 3 0,02%
Albanci
  
 3 0,02%
Česi
  
 1 0,00%
Rusini
  
 1 0,00%
Romi
  
 1 0,00%
Bunjevci
  
 1 0,00%
nepoznato
  
 309 3,06%


Stanovništvo prema polu i starosti[40]
m
ž
? 44
  
  
 41
80+ 11
  
  
 22
75—79 38
  
  
 80
70—74 106
  
  
 125
65—69 172
  
  
 186
60—64 182
  
  
 200
55—59 271
  
  
 269
50—54 436
  
  
 426
45—49 488
  
  
 547
40—44 434
  
  
 468
35—39 347
  
  
 428
30—34 347
  
  
 345
25—29 346
  
  
 335
20—24 398
  
  
 350
15—19 434
  
  
 463
10—14 350
  
  
 352
5—9 312
  
  
 270
0—4 246
  
  
 202
Prosek : 35,0 36,5
Domaćinstva
Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 490 651 1.116 3.127 3.046 3.917 3.631
Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek
Broj domaćinstava 725 887 818 944 214 33 9 1 0 0 2,77
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol Ukupno Neoženjen/Neudata Oženjen/Udata Udovac/Udovica Razveden/Razvedena Nepoznato
Muški 4.054 1.433 2.292 101 198 30
Ženski 4.285 1.116 2.323 450 360 36
UKUPNO 8.339 2.549 4.615 551 558 66
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja
Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija
Muški 2.227 17 0 1.189 435
Ženski 1.971 11 0 393 569
UKUPNO 4.198 28 0 1.582 1.004
Pol Proizvodnja i snabdevanje Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški 70 52 60 26 32
Ženski 42 26 188 113 18
UKUPNO 112 78 248 139 50
Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad
Muški 16 23 97 40 54
Ženski 44 15 107 100 226
UKUPNO 60 38 204 140 280
Pol Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato
Muški 50 0 0 66
Ženski 63 0 0 56
UKUPNO 113 0 0 122

Galerija[uredi | uredi izvor]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2022. godine, STAROST I POL Podaci po naseljima. Beograd: Republički zavod za statistiku. 2023. str. 458. ISBN 978-86-6161-230-5. 
  2. ^ „Muzej Lepenski Vir”. Arhivirano iz originala 06. 01. 2015. g. Pristupljeno 03. 01. 2015. 
  3. ^ „Lepenski Vir - Nacionalni park Đerdap”. Arhivirano iz originala 10. 11. 2014. g. Pristupljeno 03. 01. 2015. 
  4. ^ Novo otkriće o praistoriji Evrope nađeno u Srbiji, Politika, Nenad Vučetić, 5. septembar 2016.
  5. ^ The Iron Gates in prehistory: New perspectives, ur. Clive Bonsall, Vasile Boroneant i Ivana Radovanović, BAR International series 1983, 2008.
  6. ^ U Srbiji vađena prva ruda na svetu, V. novosti, Boris Subašić, novembra 2014.
  7. ^ Enciklopedija za radoznale, RTS, 2011
  8. ^ „Spomenici kulture”. Arhivirano iz originala 01. 01. 2015. g. Pristupljeno 01. 01. 2015. 
  9. ^ Galerija slika lokaliteta Rudna Glava
  10. ^ Zlato iz Kučeva - dnevnica za ispirače, atrakcija za turiste (RTS, 8. avgust 2016.)
  11. ^ Reka Pek, Turistička organizacija Kučevo
  12. ^ a b Dva izveštaja o poslovanju rudnika Majdanpek iz 1566/67. i 1567/68. godine Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. januar 2015), Srđan Katić, 2006.
  13. ^ Ada Kale - ostrvo iz duše, Momir Turudić, Vreme, 2013.
  14. ^ Rudarsko putovanje po Srbiji 1835. godine, Službeni glasnik, 2014.
  15. ^ Poseta barona Herdera i prvi plan za izgradnju železnice, Mr Momir Samardžić, Istraživanja, 18 (2007), 135–144.
  16. ^ „Prva minerološka zbirka” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 24. 09. 2015. g. Pristupljeno 11. 09. 2018. 
  17. ^ I kriptonit u vitrinama (Danas, Jelena Tasić, 10. maj 2011.)
  18. ^ Iz prošlosti našeg kraja: Proglašenje Majdanpeka okružnom varoši
  19. ^ „Klub Hotel RTB Bor Brestovačka Banja”. Arhivirano iz originala 06. 01. 2015. g. Pristupljeno 06. 01. 2015. 
  20. ^ U dvorcu svojih predaka – princeza Katarina posetila Bor Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. januar 2015), RTB Bor, 2013
  21. ^ Dani Brestovačke banje - Centar za kulturu opštine Bor
  22. ^ „Crkva Sv. Petra i Pavla”. Arhivirano iz originala 31. 12. 2014. g. Pristupljeno 31. 12. 2014. 
  23. ^ „Arhiv Muzeja Majdanpek”. Arhivirano iz originala 23. 08. 2018. g. Pristupljeno 07. 07. 2020. 
  24. ^ O, Gringo, RTS.
  25. ^ „U Rudniku bakra Majdanpek na Južnom reviru (RTB Bor, 18. oktobar 2012.)”. Arhivirano iz originala 09. 12. 2018. g. Pristupljeno 07. 12. 2018. 
  26. ^ „Još jedan Komacu bager u RBM-u (RTB Bor, 14. septembar 2012.)”. Arhivirano iz originala 09. 12. 2018. g. Pristupljeno 07. 12. 2018. 
  27. ^ Završena izgradnja nove topionice (RTV, 23. decembar 2014)
  28. ^ Rekonstrukcija pruge Požarevac - Majdanpek gotova do 21. novembra (RTV, 2. jun 2018)
  29. ^ Završena rekonstrukcija pruge Požarevac - Majdanpek (RTS, 22. novembar 2018.)
  30. ^ Završena rekonstrukcija pruge Požarevac - Majdanpek (Infrastruktura železnice Srbije - Zvanični kanal)
  31. ^ Bor na putu svile (Politika, Anica Telesković 31. avgust 2018.)
  32. ^ U Majdanpeku oboren dnevni rekord - iskopano 140.000 tona rude i jalovine (Politika, 9. februar 2021.
  33. ^ Rajkova pećina čeka goste, V. novosti, S. M. Jovanović, 27. avgust 2014.
  34. ^ a b Turističke pećine Srbije Arhivirano na sajtu Wayback Machine (3. januar 2015), Milorad Kličković, Visoka turistička škola, Beograd, 2010.
  35. ^ Kapije tajni Klub aktivnih uživalaca prirode, Gordana Atanasijević , 2012
  36. ^ „Šuplja stena”. Arhivirano iz originala 24. 09. 2015. g. Pristupljeno 05. 01. 2015. 
  37. ^ Domaćinstva prema broju članova - Popis stanovništva, podaci po naseljima, Pristupljeno 5.8.2023. Beograd: Republički zavod za statistiku. 2023. str. 121. ISBN 978-86-6161-232-9. 
  38. ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9. 
  39. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  40. ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Мајданпек&oldid=27718475”