Mladenovac

Mladenovac
Mladenovac;
	Spomenik palim ratnicima 1912—1918. u Mladenovcu
	Zastava Grb
Administrativni podaci
Država	Srbija
Grad	Beograd
Gradska opština	Mladenovac
Osnovan	2. avgust 1893. g.; pre 130 godina
Stanovništvo
— 2022.	22.346
Geografske karakteristike
Koordinate	44° 26′ 11″ S; 20° 41′ 34″ I / 44.4365° S; 20.692833° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
	Mladenovac Mladenovac na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	11400; 11401; 11410
Pozivni broj	011
Registarska oznaka	BG

Mladenovac je gradsko naselje u gradskoj opštini Mladenovac u gradu Beogradu. Prema popisu iz 2022. ima 22.346 stanovnika (prema popisu iz 2011. bilo je 23.609 stanovnika).^[1] Gradska naselja Mladenovca su Centar, 25. maj, Dedinje, Drapšin, Selters banja, i Bataševo.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Varošica leži u dolini Velikog Luga, na glavnoj pruzi Beograd-Lapovo-Niš i na drumu Beograd-Topola-Kragujevac. Na mestu na kome je varošica, do 1882. godine nije bilo ni jedne kuće, već samo nekoliko koliba sela Mladenovca. Te je godine, na drumu, podignuta kafana zvana „Kosmaj“. Kad je proradila pruga Beograd-Niš počeli su se pojedinci naseljavati i sebi podizati stanove, zatim dućane, kafane i radionice itd. Među prvim doseljenicima, koji su došli u Mladenovac bili su; Stojan Đorđević iz Velike Krsne, Cvetko Đorđević iz Međulužja, Naum Anastasijević iz Tetova i Nikola Đorđević iz Kovačice. Kao i većina mlađih varošica i Mladenovac je naseljen mahom stanovništvom iz susednih sela i iz sela susednih oblasti. Najveći deo došao iz sela sreza kosmajskog. (podaci krajem 1921. godine).^[2]^[3]

Dan Opštine je 2. avgust, dan kada je Mladenovac 1893. proglašen za varoš.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Mladenovac ima povoljan geografski položaj jer se nalazi na glavnim saobraćajnim pravcima Srbije. Kroz njega prolazi moravsko-vardarsko-nišavska železnička pruga, Beograd-Niš-Sofija, što omogućava izvanredne železničke komunikacije. Teritorijom opštine prolazi i auto-put Beograd-Niš, od kojeg se u Malom Požarevcu odvaja magistralni put za Mladenovac, tako da grad ima kratku vezu sa ovom najvažnijom srpskom saobraćajnicom. U Mladenovcu se od magistralnog puta za Kragujevac odvajaju regionalni putevi za Smederevo i Smederevsku Palanku, tako da je opština odlično povezana sa okolnim gradovima. Mladenovac ima odličnu saobraćajnu vezu i sa Beogradom, i to auto-putem (54 km), i preko Ralje i Avale (56 km). Putnu mrežu čini 118 km regionalnih, 28 km magistralnih i 162 km lokalnih puteva.

Kroz Mladenovac prolazi i magistralni gasovod i u značajnoj meri je sprovedena gasifikacija industrije i stambenih objekata, dok je toplovod prošao kroz gotovo celo gradsko naselje.

Klima[uredi | uredi izvor]

Područje Mladenovca ima karakteristike umereno-kontinentalne klime, sa prosečnom godišnjom temperaturom od 10,7 °C i sa prosekom padavina od 649 mm.

Kultura[uredi | uredi izvor]

I pored toga što je u blizini Beograda kao velikog kulturnog središta, Mladenovac ima i svoje autentične kulturne manifestacije i ustanove kulture.

Biblioteka „Despot Stefan Lazarević” sadrži preko 60.000 knjiga. Osnovana je 1968. godine i sadrži dva odeljenja: odeljenje odraslih i dečje odeljenje. Od 1987. godine u biblioteci se održava književni festival Šumadijske metafore. U okviru biblioteke, početkom 2005. počela je sa radom Dramska radionica sa tendencijom da vremenom preraste u pozorište.

Centar za kulturu i turizam je kulturna ustanova u centru Mladenovca sa savremenom bioskopskom salom od 332 mesta, velikom pozornicom i galerijom u kojoj se održavaju koncerti, pozorišne predstave, projekcije filmova, izložbe slika, radionice i drugo. Osnovan je 1953. godine.^[4] Organizator je mnogobrojnih kulturnih dešavanja među kojima se izdvajaju Likovna kolonija, pozorišni festival Teatar u jednom dejstvu i filmski festival Valter fest.

U Muzeju Mladenovca se mogu naći razne stalne i povremene postavke i arheološka, etnografska, istorijska i umetnička zbirka u kojoj se čuva kulturno-istorijsko bogatstvo Mladenovca. Muzej je nakon deset godina, kada je bio u kritičnom stanju i van funkcije, rekonstruisan i svečano otvoren na dan opštine, 2. avgusta 2018.^[5]

U Mladenovcu se održava i manifestacija „Vazduhom hlađena strast” koja predstavlja izložbu automobila sa vazdušnim hlađenjem motora.

U Mladenovcu se nalaze Crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Mladenovcu, Spomenik palim ratnicima 1912—1918 i Železnička stanica Mladenovac, kao i Zapis Stevančevića hrast i Zapis platan kod crkve. Dana 29. decembra 2019. otkriven je spomenik despotu Stefanu Lazareviću u mladenovačkom parku.^[6]

Obrazovanje[uredi | uredi izvor]

Na teritoriji Mladenovca nalazi se tri osnovne škole OŠ „Kosta Đukić”, OŠ „Sveti Sava” i OŠ „Momčilo Živojinović”.

Gimnazija Mladenovac je osnovana 1950. kao viša gimnazija. Od 1960. učenici gimnazije su svršeni učenici osmogodišnje škole umesto ranije niže gimnazije, što je trajalo do ukidanja gimnazije 1980. zbog uvođenja takozvanog usmerenog obrazovanja. Školske 1966/67. gimnazija dobija svoju novu zgradu. Od školske 1990/91. Mladenovac je ponovo dobio gimnaziju. Postoje četiri smera: prirodno-matematički, društveno-jezički, opšti i smer za učenike sa posebnim sposobnostima za računarstvo i informatiku.

Tehnička škola u Mladenovcu postoji od 1907. i najveći je regionalni centar srednjoškolskog obrazovanja učenika u oblasti tehničko-zanatskih zanimanja. Ima preko 50 verifikovanih obrazovnih profila u tri obrazovna smera: elektrotehnika, mašinstvo i tekstil. Poseduje 6 modernih radionica mašinske struke, 3 radionice za zanimanja elektrotehničke struke i 2 tekstilne radionice.

Takođe, u Mladenovcu se nalaze i Škola za osnovno obrazovanje odraslih „Mladenovac” i Osnovna muzička škola „Stevan Hristić” u kojoj se održava turnir muzičkih škola Memorijal Aca Panić.

Sport[uredi | uredi izvor]

Među najpopularnijim sportovima u Mladenovcu su fudbal, odbojka i karate i sportisti iz tih sportova beleže i najzapaženije rezultate. Postoje i mnogi drugi aktuelni sportovi u Mladenovcu koji su svi zajedno koordinirani od strane Sportskog saveza Mladenovca koji organizuje razne akcije za decu i odrasle kao što su Dani izazova, Ulična trka, Bazar sporta i drugi.

Pored brojnih sportskih terena na otvorenom, tu je i sportsko-rekreativni centar „Ljubomir Ivanović Gedža” za organizovanje takmičenja.

Demografija[uredi | uredi izvor]

U naselju Mladenovac (varoš) živi 17758 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,4 godina (37,9 kod muškaraca i 40,8 kod žena). U naselju ima 7434 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,94.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Demografija^[7]
Godina	Stanovnika
1948.	4.833
1953.	6.231
1961.	10.943
1971.	15.858
1981.	21.016
1991.	23.299	22.576
2002.	22.114	23.191
2011.	23.609
2022.	22.346

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[8]

Srbi	20.746	93,81%
Romi	558	2,52%
Crnogorci	103	0,46%
Jugosloveni	86	0,38%
Makedonci	63	0,28%
Hrvati	54	0,24%
Bugari	16	0,07%
Goranci	14	0,06%
Mađari	13	0,05%
Albanci	12	0,05%
Muslimani	8	0,03%
Slovenci	7	0,03%
Rumuni	7	0,03%
Rusi	6	0,02%
Ukrajinci	5	0,02%
Slovaci	3	0,01%
Bošnjaci	2	0,00%
Rusini	1	0,00%
Bunjevci	1	0,00%
nepoznato	207	0,93%

Stanovništvo prema polu i starosti^[9]


	m	ž
?	93	86
80+	90	225
75—79	196	394
70—74	401	615
65—69	587	715
60—64	528	687
55—59	537	603
50—54	882	1.032
45—49	862	1.032
40—44	769	863
35—39	664	711
30—34	674	699
25—29	751	836
20—24	811	787
15—19	764	761
10—14	715	663
5—9	569	555
0—4	455	502
Prosek :	37,9	40,8

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	1.729	2.085	3.590	5.086	6.554	7.266	7.434

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	1.493	1.716	1.584	1.650	604	273	64	23	10	17	2,94

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	8.609	2.671	5.217	334	338	49
Ženski	10.046	2.262	5.328	1.666	751	39
UKUPNO	18.655	4.933	10.545	2.000	1.089	88

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	3.933	71	0	16	1.641
Ženski	3.405	35	1	7	1.183
UKUPNO	7.338	106	1	23	2.824
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	175	141	449	99	344
Ženski	42	20	467	117	104
UKUPNO	217	161	916	216	448
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	28	164	304	144	206
Ženski	49	136	172	294	689
UKUPNO	77	300	476	438	895
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	108	0	0	43
Ženski	69	4	0	16
UKUPNO	177	4	0	59

Galerija[uredi | uredi izvor]

Hram Uspenja Presvete Bogorodice u Mladenovcu
Memorijalni park dr Elze Inglis i škotskih žena
Mladenovački trg
Zapadni ulaz u Mladenovac, tzv. Samački hotel

Poznate ličnosti[uredi | uredi izvor]

Milovan Janković, ministar finansija Srbije
Čedomir Dunjić, artiljerijski oficir
Milorad M. Petrović, pesnik
Danica Obrenić, pevačica starogradske muzike
Branislav Ciga Milenković, glumac
Ljubomir Ivanović Gedža, rvač
Aleksandar Stojković, glumac
Ljubiša Đorđević, fudbaler
Velimir Bata Živojinović, glumac
Predrag Bajčetić, režiser
Aleksandar Sanja Ilić, kompozitor
Irena Spasić, voditeljka
Goran Jevtić, glumac
Milan Radonjić, TV ličnost
Luka Maksimović, medijska ličnost
Aleksa Terzić, fudbaler

Reference[uredi | uredi izvor]

^ „Popis u Srbiji prema polu i starosti po naseljima” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 21. 1. 2024.
^ Podaci su uzeti iz: „Naselja“ knj.26. dr. B. M. Drobnjaković Kosmaj ) i iz „Letopisa“ opštine Mladenovac varoš.
^ Literatura „Letopis Podunavskih mesta“(Beč 1998) period 1812 — 1935 g. Letopisa, po predanju, Podunavskih mesta i običaji nastanak sela ko su bili doseljenici čime se bavili meštani
^ „O nama”. Centar za kulturu i turizam Mladenovac (na jeziku: srpski). Arhivirano iz originala 24. 10. 2019. g. Pristupljeno 16. 02. 2020.
^ „Otvoren renovirani Muzej Mladenovca: Posle 10 godina mogu ponovo da vide kulturno blago (FOTO)”. Telegraf.rs (na jeziku: srpski). 2. 8. 2018.
^ „Otkriven spomenik despotu Stefanu Lazareviću u Mladenovcu/video/”. Info M (na jeziku: srpski).
^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Izvor Monografija Podunavske oblasti 1812—1927 objavljeno (1927)„Napredak Pančevo,,
„Letopis“: Podunavska mesta i običaji Marina (Beč 1999 g.). Letopis period 1812 – 2009 g. Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju mesta u Južnoj Srbiji, mesta i običaji nastanak sela ko su bili Doseljenici čime se bavili meštani

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[1] „Popis u Srbiji prema polu i starosti po naseljima” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 21. 1. 2024.

[2] Podaci su uzeti iz: „Naselja“ knj.26. dr. B. M. Drobnjaković Kosmaj ) i iz „Letopisa“ opštine Mladenovac varoš.

[3] Literatura „Letopis Podunavskih mesta“(Beč 1998) period 1812 — 1935 g. Letopisa, po predanju, Podunavskih mesta i običaji nastanak sela ko su bili doseljenici čime se bavili meštani

[4] „O nama”. Centar za kulturu i turizam Mladenovac (na jeziku: srpski). Arhivirano iz originala 24. 10. 2019. g. Pristupljeno 16. 02. 2020.

[5] „Otvoren renovirani Muzej Mladenovca: Posle 10 godina mogu ponovo da vide kulturno blago (FOTO)”. Telegraf.rs (na jeziku: srpski). 2. 8. 2018.

[6] „Otkriven spomenik despotu Stefanu Lazareviću u Mladenovcu/video/”. Info M (na jeziku: srpski).

[7] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[8] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[9] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

p r u Gradska opština Mladenovac
Naselja Mladenovca	Amerić Beluće Beljevac Velika Ivanča Velika Krsna Vlaška Granice Dubona • Jagnjilo Kovačevac Koraćica Mala Vrbica Markovac Međulužje Mladenovac Mladenovac (selo) Pružatovac Rabrovac Rajkovac Senaja Crkvine Šepšin Selters Banja
Verska zdanja	Crkva Uspenja Presvete Bogorodice Crkva Svetih apostola Petra i Pavla Manastir Pavlovac
Znamenitosti i kulturna dobra Mladenovca	Kusadačko jezero Kuća porodice Badžak Markovačko jezero Rabrovačko jezero Spomen obeležje Varovnice Spomen česma „Crkvenac“ Spomenik despotu Stefanu Lazareviću (Crkvine) Spomenik despotu Stefanu Lazareviću (Mladenovac) Spomenik i groblje oslobodilaca Beograda 1806. godine Spomenik palim ratnicima 1912—1918.
Sport u Mladenovcu	FK Šumadija Jagnjilo FK Kovačevac OFK Mladenovac
Saobraćaj u Mladenovcu	Železnička stanica Vlaško Polje Železnička stanica Mladenovac Železnička stanica Kovačevac Gradsko saobraćajno preduzeće Beograd Beograd - Integrisani tarifni sistem 2
Grb Mladenovca * Gradska opština Mladenovac