Mladen Milovanović
| Mladen Milovanović | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Mladen Milovanović (ulje na platnu Uroša Kneževića, 1852) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Lični podaci | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Datum rođenja | oko 1760. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Mesto rođenja | Botunje kod Kragujevca, Osmansko carstvo | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Datum smrti | 1823. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Mesto smrti | Očka gora, Zlatibor, Kneževina Srbija | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Narodnost | Srbin | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Religija | pravoslavac | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Profesija | vojvoda, političar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Politička karijera | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Politička stranka | nestranačka ličnost | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Mladen Milovanović (Botunje kod Kragujevca, oko 1760 — Očka gora na Zlatiboru, 1823) je bio vojvoda iz Prvog srpskog ustanka, Karađorđev saradnik i vođa njegove stranke; član (od 1805) i predsednik 1808 — 1809. Praviteljstvujuščeg sovjeta serbskog, vojni popečitelj i zamenik predsednika Praviteljstvujuščeg sovjeta 1811 — 1813. godine.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Poreklom je iz Drobnjaka. Mladen Milovanović je pre ustanka 1804. godine bio bogat stočni trgovac i kao jedan od retkih pismenih u to doba bio je čuven ne samo po bogatstvu, već po razboritosti i govorništvu. Zbog toga je tokom seče knezova bio utamničen, ali se kragujevački muselim bojao da odmah izvrši smrtnu kaznu.
Čim je počeo ustanak, Karađorđe čuvši za Mladenovu sudbinu poslao je poruku muselimu da pusti Mladena, a zauzvrat će on pustiti zarobljene Turke. Našavši se na slobodi, Mladen se odmah pridružio ustanicima. Kao uvažavan čovek, Mladen je odmah počeo zauzimati visoke položaje u ustaničkoj Srbiji, tako da je bio i vojvoda, savetnik, ministar vojni i predsednik vlade. Takođe, on je uvećao svoje imanje, tako da je postao najbogatiji čovek u Srbiji. To mu je s jedne strane donelo uvažavanje, a sa druge izazivalo ljude na otpor. U unutrašnjim razmiricama nijedan veći starešina nije imao toliko neprijatelja, kao on, ali ipak se uspeo održati do propasti ustanka. Kao vojvoda, zaslužan je za oslobođenje Kruševca 1806. godine.
S druge strane, neki mu pripisuju krivicu za poraz srpske istočne vojske 1809. godine, kao i da je promenom ratnog plana doprineo propasti ustanka 1813. godine. Po propasti Srbije 1813. godine, otišao je u Srem, a odatle sproveden u Bruk na Muri. Potom se nastanio 1814. godine u Hotinu u Besarabiji, gde je ostao do 1821. godine.
Juna 1815. godine je kao poverenik srpskih emigranata iz Besarabije, preko Beča išao za Pariz, a nakon oslobođenja, već stari Gospodar Mladen je 1822. godine prešao u Šumadiju. Mladen je to vreme boravio na dvoru kneza Miloša u Kragujevcu. Kada je Mladen saznao da turski vezir Marašli Ali-paša traži da se on uhapsi pokušao je tajno preko Zlatibora da se prebaci u Crnu Goru.[2]
Smrt[uredi | uredi izvor]
Ubijen je aprila 1823. godine, na Zlatiboru, i to kao gost rujanskog serdara Jovana Mićića. Knez Miloš je u Kragujevcu predao Mladena Milovanovića serdaru Mićiću da ga doprati do Lima i prebaci u Crnu Goru.[3] Međutim, Mićićevi momci Leko i Simo Kovač ubili su ga u Očkoj gori na Zlatiboru pri navodnom pokušaju bekstva, a njegov leš bacili u obližnju pećinu Zvekaru; telo je zatim spaljeno.[4]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ ZBIRKA PEČATA Arhivirano na sajtu Wayback Machine (24. septembar 2015), Istorijski muzej Srbije
- ^ Andra Gavrilović, Znameniti Srbi 19. veka, Zagreb, 1904. god.
- ^ Novosti, 12.6.2013, Nićifor Ninković, Nevolja stvar golema, feljton
- ^ "Vreme", 18. jul 1937
