Nemačka intervencija u španskom građanskom ratu

Nemačka intervencija u španskom građanskom ratu počela je već krajem jula 1936 (druge nedelje rata) i trajala je sve do pada Republike,

Pozadina

Mapa Španije krajem jula 1936. Oblasti pod kontrolom nacionalista obojene su ružičasto.

Nakon fašističke pobune 17. jula i početka građanskog rata u Španiji, do kraja jula oko pola teritorije Španije bilo je u rukama pobunjenika. Pobunjenici su uspeli da zauzmu gradove Burgos, Saragosu, Pamplonu, Valjadolid i Sevilju. Držali su deo Andaluzije, Galisiju, provincije Leon, Staru Kastilju i Navaru, zapadni deo Aragona, sa gradovima Ueskom, Saragosom i Teruelom. Pobunjenici su imali izlaz na more jedino u Kadizu, na jugu, i u La Korunji i Vigu, na severu, a na Mediteranu nisu imali ni jednu luku. Republikansa teritorija obuhvatala je mediteransku obalu Španije, od Pirineja do južno od Malage, zatim deo Aragona, Mursiju, najveći deo Andaluzije, Baskiju, Santander i Asturiju, najveći deo La Manče i Nove Kastilje, i deo Ekstremadure. Glavni prelazi preko francuske granice, Irun (na Atlantiku) i Port-Bou (na Mediteranu), bili su u početku rata u rukama republikanaca, pa je jedina važnija veza pobunjenika sa spoljnim svetom išla preko provincije Badahos za Portugaliju.

U Španiji pobunjenicima su u početku rata prišli garnizoni, jačine divizija, u Sevilji, Saragosi, Valjadolidu, Burgosu i La Korunji, zatim 3 artiljerijska puka u Andaluziji, pomorske baze u u Kadizu i Ferolu, garnizoni na Balearskim ostrvima (osim na Menorci), garnizon na Kanarskim ostrvima i čitava vojska u španskom Maroku. Pored ovih trupa, pobunjenicima su pripadale falangističke centurije i karlističke (monarhističke) dobrovoljačke jedinice iz Navare, koje su se još od 1934. uvežbavale kao paravojne formacije. Pridružili su im se aerodromi u Sevilji, Leonu i Logronju. Najveći deo flote prešao je 21. jula na stranu Republike. Na strani pobunjenika ostao je samo bojni brod Espanja, krstarice Baleares i Kanarias i jedna podmornica. Na svim ostalim brodovima i plovnim jedinicama flote mornari i podoficiri likvidirali su pobunu oficira i preuzeli komandu.

Strana intervencija

Nakon zauzimanja španskog Maroka i severozapadnih oblasti Španije, za pobunjenike je bilo najvažnije da što hitnije prebace u Španiju trupe iz Maroka. Pošto je većina pomorskih snaga ostala verna legalnoj vladi, pobunjenici nisu bili u stanju da prebacivanje izvedu sopstvenim snagama, već je ono izvedeno neposrednim učešćem nemačkih i italijanskih pomorskih i vazduhoplovnih snaga. Time je počela i neposredna strana vojna intervencija u španskom građanskom ratu. Između 3. i 5. avgusta prebačeno je brodovima iz Seute u Alhesiras i Tarifu preko 20.000 ljudi. Sem toga, nemačkim avionima prebačeno je iz Maroka u Sevilju još oko 6.000 ljudi. Pobunjeničke snage na jugu Španije stavljene su pod komandu generala Franka (general Sanhurho, glavni vođa pobunjenika, poginuo je 19. jula u avionskom udesu kad se prebacivao iz Portugalije u Španiju). Komandant pobunjeničkih snaga na severu zemlje bio je general Mola: on je okupio sve vojne i falangističke snage iz Aragona, Navare, Stare Kastilje, Leona i Galisije.

Već krajem jula pobunjenici su dobili prve avione iz Nemačke i Italije: ubrzo potom u Nemačkoj je za pomoć pobunjenicima počelo formiranje vazduholovne grupe nazvane Legija Kondor, a u Italiji Legionarske avijacije. Prebaziranje prvih jedinica ovih grupa u Maroko počelo je u avgustu 1936. U provinciji Caseres organizovani su centri vojne avijacije, u kojima su pretežno bili lovci Hajnkel 52, Arado 68, Fijat C.R. 32, bombarderi Junkers 52 i Savoja Marčeti S. 81. Pobunjenici su tada primili i veći broj tenkova, a počele su da stižu i prve italijanske i nemačke kopnene vojne jedinice.