Nikolaj Gamaleja

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Nikolaj Gamaleja
Gamaleja 1940-ih
Lični podaci
Puno imeNikolaj Fjodorovič Gamaleja
Datum rođenja(1859-02-17)17. februar 1859.
Mesto rođenjaOdesa, Ruska Imperija
Datum smrti29. mart 1949.(1949-03-29) (90 god.)
Mesto smrtiMoskva, Ruska SSR, Sovjetski Savez
DržavljanstvoRuska Imperija
SSSR
ObrazovanjeNovorusijski univerzitet u Odesi
Petrogradska vojno-medicinska akademija
Naučni rad
Poljemikrobiologija, etiologija, epidemiologija
InstitucijaSvezavezno društvo mikrobiologa, epidemiologa i infektologa
AkademijaAkademija nauka SSSR
Sovjetska akademija medicisnkih nauka
Poznat porazvoju cepiva
NagradeOrden Lenjina (2)
Orden Crvene radničke zastave
Državna nagrada „Staljin”

Nikolaj Fjodorovič Gamaleja (rus. Никола́й Фёдорович Гамале́я, ukr. Мико́ла Фе́дорович Гамалі́я; 17. februar 1859 — 29. mart 1949) bio je sovjetski lekar, naučnik i pionir u mikrobiologiji i istraživanju cepiva.

Školovanje[uredi | uredi izvor]

Gamaleja je rođen u Odesi, u Ruskoj Imperiji (današnja Ukrajina). Diplomirao je na Novorusijskom univerzitetu u Odesi (danas Univerzitet u Odesi) 1880. godine i na Petrogradskoj vojno-medicinskoj akademiji 1883. godine. Kasnije je postao ugledni lokalni odeski lekar.

Doprinosi nauci i javnome zdravlju[uredi | uredi izvor]

Radio je u laboratoriji Luja Pastera u Francuskoj 1886. godine. Kada se vratio u Odesu, pratio je Pasterov model kada pridružio Ilji Mečnikovu u organizaciji bakteriološke stanice u Odesi za studije cepljenja protiv besnila i naučnih istraživanja za borbu protiv kuge i kolere kod goveda, dijagnostikovanju ispljuvaka za jektike i pripremanju vakcina protiv antraksa.[1] Odeski bakteriološki institut je postao prva bakteriološka posmatračka stranica u celoj Imperiji.

Uprkos lošoj infrastrukturi i malom broju osoblja, naučnici su uspeli da shvate uslove pod kojima bi vakcinacija protiv besnila bila najefikasnija.[1] Gamalejin predlog za korišćenje ubijenih bacila u vakcinama protiv kolere je kasnije uspešno primenjivan u širom obimu cepljenja.[1] Slične istraživačke stancice su ubrzo osnovane u Kijevu (1886), Dnjepru (1897) i Černigovu (1897).[2]

Posle odbrane disertacije o etiologiji kolere 1892. godine (objavljena je godinu dana docnije), Gamaleja je bio direktor Odeskoga bakteriološkog instituta (1896-1908). Posle proučavanja lizije bakterije Bacillus anthracis, Gamaleja je 1898. godine otkrio antitela koja uništavaju bakterija koja su danas poznatija kao bakteriolizini.[3]

Gamaleja je pokrenuo javnozdravstvenu kampanju istrebljenja pacova u borbi protiv kuge u svojoj rodnoj Odesi, kao i upozoravajući da su vaši prenosioci tifusa.[4] U periodu od 1910. do 1913. godine je uređivao naučni časopis Higijena i sanitarije.[3][5]

Gamalejin kasniji rad, uključujući organizovanje snabdevanja i distribucije vakcina protiv malih boginja za Crvenu armiju, napravio je jedan od ključnih koraka ka konačnom iskorenjivanju malih boginja u SSSR-u.[6]

Gamaleja je autor više od 300 akademskih publikacija o bakteriologiji, bio je član Akademija nauka SSSR-a i Sovjetske akademije medicisnkih nauka. Bio je takođe šef Svezaveznog društva mikrobiologa, epidemiologa i infektologa.

Nagrade[uredi | uredi izvor]

Dobio je visoka priznanja Sovjetskoga Saveza među kojima su i dva Lenjinova ordena, Orden Crvene radničke zastave i 1943. godine Državnu nagradu Staljin.

Visoko cenjene Gamalejine državne počasti uključivale su dva Lenjinova ordena, Orden Crvene zastave rada i Državnu Staljinovu nagradu 1943. godine.

Smrt i nasleđe[uredi | uredi izvor]

Gamaleja je umro 29. marta u Moskvi, sahranjen je na groblju Novodevičje u tom gradu.

Federalni istraživački centar za epidemiologiju i mikrobiologiju u Moskvi, u Ruskoj Federaciji nosi njegovo ime.

Izvori[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v Zalkind, Semyon (2001). Ilya Mechnikov: His Life and Work. Honolulu, Hawaii: University Press of the Pacific. str. 96—98. ISBN 978-0-89875-622-7. .
  2. ^ Melikishvili, Alexander (2006). "Genesis of the Anti-Plague System: The Tsarist Period". Critical Reviews in Microbiology 32, pp. 19–31. ISSN 1040-841X.
  3. ^ a b Melikishvili, Alexander (2008). "Annex: Biosketches of Scientists and Other Public Figures Who Played Important Roles in the Evolution of Tsarist Russia’s Anti-Plague System". In Sonia Ben Ouagrham-Gormley, Alexander Melikishvili, and Raymond A. Zilinskas, The Soviet Anti-Plague System, James Martin Center for Nonproliferation Studies. Retrieved 26 February 2011.
  4. ^ Podolsky, Edward (1972). Red Miracle: The Story of Soviet Medicine. New York: Beechhurst Press. str. 222. ISBN 0-8369-2818-0. .
  5. ^ „Hygiene and sanitation”. Izdatelstvo Meditsina. Arhivirano iz originala 11. 04. 2022. g. Pristupljeno 27. 03. 2022. 
  6. ^ Podolsky, Edward (1972). Red Miracle: The Story of Soviet Medicine. New York: Beechhurst Press. str. 224. ISBN 0-8369-2818-0. .

Dodatna literatura[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Николај_Гамалеја&oldid=25997125”