Operacija Smoluća
 | Ovom članku potrebni su dodatni izvori zbog proverljivosti. |
| Operacija Smoluća 1992. | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Dio rata u Bosni i Hercegovini | |||||||||
 Artiljerijske granate ARBiH pogađaju Smoluću | |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
 Vojska Republike Srpske |
 Armija Republike Bosne i Hercegovine Hrvatsko vijeće odbrane Hrvatske odbrambene snage | ||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||
|
Budimir Gavrić Ljubiša Savić Mauzer | Enes Katić | ||||||||
| Uključene jedinice | |||||||||
 Garda Panteri Tobutski sokolovi1. ozrenska brigada | nepoznato | ||||||||
| Jačina | |||||||||
| oko 450 bez 1. ozrenske brigade[1] | 2.500[2] | ||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||
|
60-70 poginulih vojnika 200 ranjenih vojnika i civila | nepoznati | ||||||||
Operacija Smoluća je bila vojna operacija Vojske Republike Srpske, koja se odvijala između 25. i 30. avgusta 1992. godine. Pokrenuta je sa ciljem oslobađanja enklave koju je opkolila Armija RBiH. Okončana je pobjedom Vojske Republike Srpske.
Tok događaja[uredi | uredi izvor]
Početkom rata na teritoriji nekadašnje SR Bosne i Hercegovine, u Tuzlanskom kantonu, u mestu Smoluća, dužine 25 km i širine 8 km (što znači elipsastog oblika), Armija Bosne i Hercegovine koju su činile snage iz Tuzle, Lukavca, Gračanice i Srebrenika, napravila je obruč oko Smoluće držeći meštane pod stalnim granatiranjem i bez osnovnih uslova za život. Jedina odstupnica vodila je preko Tinje i Potpeća, susjednih sela. Prepušteni sami sebi bez telefona, radio veze, jedino što je imalo jeste izvor koji se nalazio u selu. Narod je odlučio da sam organizuje odbranu. Na sreću sva tri sela i mještana, među stanovnicima se našao Ljubomir Todorović, bivši načelnik teritorijalne odbrane i civilne zaštite rudnika "Kreka" sa završenim fakultetom odbrane. Svoje znanje primijenio je u ratnim uslovima i počeo je utvrđivati odbranu Smoluće. Formirani su odred "Ratiš" u Smolućoj i odred "Oklesanica" u Potpeći.
Izvršena je mobilizacija muškog stanovništva od 16 do 60 godina i formirano je 8 četa koje su brojale oko 1.200 boraca, a vojska se naoružala oružjem iz skladišta magacina rudnika "Kreka" u Smolućoj. Po selu su raspoređene prage, minobacači, bestrzajni topovi, a oko sela je napravljena kružna odbrana. Mobilisane su djevojke i žene koje su pomagale u kopanju rovova; izgradio se zahvaljujući njima odbrambeni temelj rovova kakav je primjenjivan u Vijetnamskom ratu. Duž linija iskopani su rovovi i napravljene tvrđave koje neprijateljske granate nisu mogle srušiti. Štab ratne bolnice brojao je 7 članova. Ratni štab je popisao sve životinje u selu kako se ne bi klale i služile za dobijanje raznih proizvoda (mlijeko, sir). Formirana je i interventna četa od 25 specijalaca koja bi pritekla u pomoć onoj liniji koja je bila najviše ugrožena. Vojnici su napuštali rovove jednom mjesečno kako bi išli kući da se okupaju.
Komandant muslimanske brigade ARBiH iz Tuzle Enes Katić, koji je držao napad iz pravca Mramora, ljut što muslimanske jedinice iz pravca Sikulja ne vrše napade, okrenuo je artiljerijsku paljbu preko Smoluće i razorio je selo Šikulje. Zatim su otpočeli žestoki napadi iz pravca Šikulja kao i iz Mramora. Meseci su prolazili u stalnim napadima na zaseoke u ova tri sela, a mrtve koji su stizali sahranjivali su bez pogrebnih običaja samo uz prisustvo porodice. Na susjednim linijama i u neprestanim napadima bili su dojučerašnje kolege iz rudnika "Kreka", kao i prijatelji i komšije iz susjednih sela. Sada je situacija nešto drugačija nego kada su muslimani htjeli po svaku cijenu da zauzmu ovo područje. Predsednik opštine Tuzla pozvao je radio-vezom Ljubomira Todorovića oko pregovora, Todorović je pristao pod uslovom da se uspostavi telefonska veza. Odmah po uspostavljanju veze dat je zadatak vezistima da uspostave veze sa svojim rođacima na Majevici i Ozrenu. Nakon što su vezisti uspjeli da upadnu u vezu između muslimana i Srba, morali su dokazivati da su Srbi tako što su govorili datume velikih srpskih svetaca.
Nakon uspostave veze, vezisti, njihovi rođaci i ljudi sa drugih područja nisu ni znali za dešavanja u Smolućoj jer su bili odsječeni od svijeta. Posle davanja tačnih koordinata otpočelo je granatiranje muslimanskih položaja sa područja Majevice. Nakon što su ljudi vidjeli šta se dešava, da su srpske snage otpočele napad, narod Smoluće je izašao na ulice i prvi put nakon četiri mjeseca otpočela je pjesma i kolo. Tada tek novoosnovano vođstvo VRS, Vrhovni komandant Radovan Karadžić i general Ratko Mladić, naredili su da se narod spasi od pokolja u Smolući. Iz Bijeljine su se pokrenule semberska brigada i odred "Pantera", njih oko hiljadu i preko Brčkog, Doboja i Petrova spojili su se sa ozrenskim jedinicama i spustili su se do Dobošnice. Vojska iz Semberije i Ozrena je počela da učvršćuje koridor širok pet kilometara, a kolona od sedam hiljada ljudi krenula je šumskim putem prema sigurnoj teritoriji i Ozrenu.
Tačnije, akciju su, pored ”Pantera” i 1. ozrenske brigade, izvele sledeće jedinice: vod policije iz 2. majevičke, Zvorničke i 1. posavske brigade; vod policije iz 3. bataljona vojne policije IBK, vod policije iz Stanice javne bezbednosti Lopare, vod iz 3. majevičke brigade, vod iz 3. bataljona veze IBK i vod iz 3. inženjerijskog puka IBK.[1] Ove jedinice su tokom bitke imale 23 poginulih i 150 ranjenih boraca.[1]
U operaciji je poginulo između 60 i 70 srpskih vojnika, te ranjeno oko 200 vojnika i civila. Bila je to velika odbrana vijekovnih ognjišta, bitka i pobjeda Vojske Republike Srpske i civilnog srpskog stanovništva.
Smoluća danas[uredi | uredi izvor]
Najveća srpska varoš u Federalnom dijelu BiH sada je pusta. Smoluća, koja je prije rata brojala 4.500 ljudi, danas je prazna, a njeni stanovnici, koji su tokom rata izbjegli, trenutno žive u desetak zemalja u svijetu. Kada je prve posleratne godine na spisku bilo oko 2.000 Smolućana koji su se htjeli vratiti, lokalna muslimanska vlast im to nije dozvolila. Danas ista ta vlast nudi povratak iako znaju da su širom svijeta raseljeni njeni ratni stanovnici. U najvećoj porušenoj varoši u BiH danas je aktivan jedino Centar za liječenje narkomana ali i deponije koje se nalaze na svakom ćošku.
Pjesme o Smolućoj[uredi | uredi izvor]
- Roki Vulović - Smoluća
- Ozrenski izvori - Uvenu ljiljani
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Borojević, Ivić & Ubović 2014, str. 121.
- ^ Smoluća 1992
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Borojević, Danko; Ivić, Dragi (2014). Vojska Republike Srpske: 12. maj 1992 — 31. decembar 2005. Ruma: Štampa. ISBN 978-86-918217-0-8.
