Orhus

Orhus dan. Århus
Pogled na Orhus
Zastava Grb
Administrativni podaci
Država	Danska
Regija	Središnja Danska
Osnovan	770.
Stanovništvo
Stanovništvo	‍
— 2013.	256.018
— gustina	2.813,38 st./km2
Aglomeracija	319.094 (2013)
Geografske karakteristike
Koordinate	56° 09′ 26″ S; 10° 12′ 39″ I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	0-60 m
Površina	91 km2
Orhus Orhus na karti Danske
Ostali podaci
Gradonačelnik	Jakob Bundsgord
Poštanski broj	8000, 8100, 8200, 8210, 8220, 8229, 8230, 8240, 8245, 8250, 8260, 8270
Pozivni broj	8
Veb-sajt
[1]

Orhus (dan. Aarhus) je po veličini drugi grad u Danskoj i najveći u kopnenom delu države, na poluostrvu Jiland. Stoga se i grad naziva „Prestonicom Jilanda“. Grad je najveći grad pokrajine Središnje Danske, gde sa okolnim naseljima čini jednu od opština, Opštinu Orhus.

Orhus je glavna luka Danske, a pored toga je i važno privredno, kulturno i političko središte države sa veoma cenjenim Univerzitetom Orhus.

Etimologija

Ime je dobio po reči Aros, kako se prvobitno zvala naseobina a kasnije i grad koji je od nje nastao. Značenje reči Aros prevodi se sa staro danskog, ili vikinškog jezika kao "usta" tj., "usta reke" Orhus O, koja se na tom mestu uliva u more.

Istorija

Prvi tragovi stalnog naselja na mestu današnjeg Orhusa javljaju se oko 770. godine, a pretpostavlja se da su vikinzi bili ti koji su ga osnovali. Episkopija na datom mestu osnovana je 951. godine, što je prvi važan pomen naselja. Uskoro se tu javio značajan grad, koji je zbog svog povoljnog položaja postao značajno trgovište u sledećim vekovima.

U 17. veku desila se privredna kriza i, kasnije, okupacija grada od strane Švedske. Ovo je veoma narušilo značaj grada.

Novi polet Orhus doživljava u drugoj polovini 19. veka, kada dolazi do industrijalizacije, pa, posredno, do naglog porasta stanovništva i širenja grada izvan srednjovekovnih zidina.

I pored petogodišnje okupacije Danske (1940-45.) od strane Trećeg rajha grad i njegovo stanovništvo nisu mnogo stradali.

Geografija

Staro jezgro Orhusa

Gradska luka

Orhus se nalazi u središnjem delu Danske, gotovo u geografskom središtu države, i udaljen je od glavnog grada oko 300 kilometara zapadno.

Reljef: Orhus se nalazi na istočnoj obali danskog poluostrva Jiland. Grad se smestio u dnu istoimenog Orhuskog zaliva. Područje grada je brdovito za danske uslove, a blizu grada se nalaze i najviša brda u državi. Shodno tome, nadmorska visina grada ide od 0 do 60 m nadmorske visine.

Klima: Klima u Orhusu je umereno kontinentalna sa uticajem Atlantika i Golfske struje.

Vode: Orhus se razvio kao morska luka na u dnu istoimenog Orhuskog zaliva, koji je deo Kategata, većeg zaliva Severnog mora. Veći deo gradskog priobalja danas je luka, najveća u Danskoj.

Stanovništvo

Populacija (ist.): Orhus

Godina
Stanovništvo

Danas Orhus ima oko 250 hiljada u gradskim granicama, što je 3,5 puta više nego pre jednog veka. Grad sa okolnim predgrađima preko 310 hiljada. Metropolitensko područje ima oko 1,2 miliona stanovnika.

Etnički sastav: Stanovništvo Orhusa je do pre par decenija bilo bilo gotovo isključivo etnički dansko. Međutim, brojni useljenici iz stranih zemalja izmenili su sastav stanovništva. Tako danas u Orhusu preko 11% čini stanovništvo rođeno u inostranstvu, a to je više od proseka države.

Privreda

Privreda Orhusa posebno se oslanja na veliku gradsku luku, jednu od najvećih u severnoj Evropi i najveću u Danskoj.

Okruženje Orhusa je veoma razvijeno poljoprivredno područje, pa je u gradu i okolini razvijena i prehrambena industrija. Poznata je i gradska pivara „Ceres“.

Znamenitosti grada

Orhus ima sačuvano staro gradsko jezgro u „skandinavskom duhu“, sa par trgova, više crava i mnogo palata i gradskih zdanja. Od njih najpoznatije su:

• Orhuska saborna crkva, najduža crkva u državi sa najvišim zvonikom,
• Gradska kuća, savremeno zdanje arh. Arnea Jakobsena,
• Gradsko čitalište,
• Glavno zdanje Orhuskog univerziteta,
• gradsko pozorište,
• Muzej umetnosti "Aros".

Jedna od najvećih turističkih prepoznatljivosti je Stari grad (dan. Den Gamle By), koji zapravo nije stari deo grada nego skupina starih zgrada napravljena po uzoru na zgrade iz danske istorije, koje se nalaze širom zemlje.

Partnerski gradovi

• Sankt Peterburg (od 1989)
• Bergen (od 1946)
• Turku (od 1946)
• Kujalek (od 1962)
• Harbin (od 1984)
• Rostok (od 2006)
• Geteborg (od 1946)

Pored gradova pobratima, Orhus ima bliske veze sa Novim Sadom.

Poznate ličnosti

• Svend Auken, političar (1943—2009)
• Svend Oge Madsen, pisac (1939- )
• Torkild Bjornvig, pisac (1918—2004)
• Stefen Brandt, muzičar i tekstopisac (1953- )
• Ane Linet, muzičarka i komponistkinja (1953- )
• Bjarne Stroustrup, dizajner programskog jezika C++, (1950- )
• Anders Egert, rukometaš (1982- )
• Fleming Poulsen, fudbaler (1966- )
• Stig Tofting, fudbaler (1969- )

Galerija

• 
  Gradska saborna crkva
• 
  Muzej umetnosti "Aros"
• 
  Gradsko pozorište
• 
  Gradska kuća Orhusa

Spoljašnje veze

• Zvanični veb-sajt
• www.au.dk Univerzitet Orhusa