Patrijarh srpski German

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Patrijarh srpski German
250p
patrijarh German
Osnovni podaci
Pomesna crkvaSrpska pravoslavna crkva
Činpatrijarh
Titulaarhiepiskop pećki, mitropolit beogradsko-karlovački i patrijarh srpski
SedišteBeograd
Posljednja eparhijaArhiepiskopija beogradsko-karlovačka
Godine službeod 13. septembra 1958. do 30. novembra 1990.
PrethodnikPatrijarh Vikentije II
NaslednikPatrijarh Pavle
Prethodna eparhijaEparhija žička
Godine službe1956—1958.
PrethodnikNikolaj Velimirović
NaslednikVasilije Kostić
Prethodna eparhijaEparhija budimska
Godine službe1952—1956
PrethodnikHrizostom Vojinović
NaslednikArsenije Bradvarević
Lični podaci
Svetovno imeHranislav Đorić
Datum rođenja(1899-08-19)19. avgust 1899.
Mesto rođenjaJošanička Banja, Kraljevina Srbija
Datum smrti27. avgust 1991.(1991-08-27) (92 god.)
Mesto smrtiBeograd, SFR Jugoslavija
Potpis

Patrijarh srpski German (svetovno ime Hranislav Đorić; Jošanička Banja, 7. avgust 1899 — Beograd, 27. avgust 1991) je bio 43. vrhovni poglavar Srpske pravoslavne crkve u periodu 1958—1990.[1] Njegovo puno ime i titula glasili su Njegova svetost arhiepiskop pećki, mitropolit beogradsko-karlovački i patrijarh srpski gospodin German. Odlukom Sabora Srpske pravoslavne crkve, jedini je za života penzionisani patrijarh.[2]

Tokom vladavine patrijarha Germana promenjena je procedura izbora patrijarha i uveden je takozvani apostolski princip[3], po kome episkopi na saboru biraju trojicu kandidata, a zatim se žrebom (izvlačenjem) odlučuje koji će od njih biti novi patrijarh. Važi za jednog od najznamenitjih srpskih patrijarha, koji je delovao u istorijskom periodu teškom za crkvu.[4] Zbog navodne bliskosti sa komunističkim režimom, kritičari su ga zvali crveni patrijarh.[3]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Rođen je u Jošaničkoj Banji[5] od oca Mihaila, učitelja (koji je kasnije rukopoložen u čin đakona i prezvitera) i majke Cvete. Osnovnu školu je učio u Velikoj Drenovi i Kruševcu, a devetorazrednu bogosloviju, u Beogradu i Sremskim Karlovcima 1921.[6]

Nakon bogoslovije, oženio se Desankom 1924. godine, sa kojom je stekao dva sina i ćerku, nakon čega je postao udovac, nakon smrti Desanke 1936. godine tokom četvrtog porođaja.[7]

Izvesno vreme je studirao prava u Parizu, a potom je završio Pravoslavni bogoslovski fakultet u Beogradu (1942. godine). U čin đakona rukopoložio ga je episkop žički Jefrem i postavio ga za pisara Duhovnog suda u Čačku. Predavao je veronauku u čačanskoj gimnaziji. Iz zdravstvenih razloga napustio je crkveno-administrativnu službu i pošto je rukopoložen u čin prezvitera, 1927, postavljen je za paroha u Miokovcima. Na ovoj parohiji je ostao do 1931. godine, a tada je premešten u Vrnjačku Banju. Posle izbora patrijarha Gavrila 1938, postavljen je za referenta Svetog arhijerejskog sinoda.[8]

Iako postoje oprečni podaci o političkim stavovima njegovog starijeg sina Mihaila za vreme okupacije u Drugom svetskom ratu, činjenica je da je Mihailo, krajem 1944. godine krenuo sa Ljotićevcima ka Sloveniji. Zarobljen je maja 1945. i upućen u Zagreb, a streljan je sredinom jula. Mlađi sin Vlastimir, koji je istom prilikom zarobljen, je izbegao streljanje kao maloletnik. U posleratnim godinama nije bio u dobrim odnosima sa ocem do Germanovog izbora za patrijarha.[7] Vlastimir je kasnije postao protođakon, a preminuo je 6. maja 2001. godine.[9]

Nakon rata, Đorić je izabran za vikarnog episkopa moravičkog. Kao udovog sveštenika, zamonašio ga je u manastiru Studenici episkop šumadijski Valerijan davši mu ime German. Čin arhijerejske hirotonije izvršio je, 15. jula 1951. godine, patrijarh srpski Vikentije uz učešće episkopa šumadijskog Valerijana, sremskog Nikanora i banjalučkog Vasilija.[6]

Novoizabrani episkop German je, u isto vreme, primio i dužnost glavnog sekretara Svetog arhijerejskog sinoda, koju je vršio sve do izbora za episkopa žičkog 1956. U isto vreme, uređivao je Glasnik, službeni list Srpske pravoslavne crkve.[8]

Na zasedanju Svetog arhijerejskog sinoda 1952. godine izabran je za episkopa budimskog. Posle smrti episkopa žičkog Nikolaja, 1956, episkop German izabran je za episkopa žičkog.

Na patrijaraškom tronu nasledio je patrijarha Vikentija, 13. septembra 1958.[5] Ustoličen je u Pećkoj patrijaršiji 29. maja 1960.[10]

Bio je 32 godine patrijarh Srpske pravoslavne crkve, od 1958. do 1990. godine

Dok je bio na čelu SPC iako u teškim okolnostima uspeo je mnogo toga da spase i sačuva.[11] Za vreme njegovo manastir Žiča, koga su Nemci bili gotovo potpuno razorili za vreme rata, obnovljen je u potpunosti. Uspeo je da izdejstvuje obnovu (vraćanje u oblik kakav je imala u 12. veku, kada je podignuta) Studenice, Lazarice (kruševačke crkve iz srednjeg veka) i mnogih drugih. Svi važniji hramovi SPC u tadašnjoj Jugoslaviji stavljeni su pod zaštitu republičkih i pokrajinskih zavoda za zaštitu spomenika kulture. U Beogradu je 80-ih dozidana priprata na maloj crkvi Svetog Save na Vračaru. Potpuno oslikan Hram Svetog arhanđela Gavrila kod Partizanovog stadiona. Milić od Mačve je po njegovom blagoslovu oslikao voždovačku Crkvu Svetog cara Konstantina i carice Jelene čije freske predstavljaju remek-delo slikarstva. U njegovo vreme je došlo do raskola Srpske pravoslavne crkve u Americi[5], koji je u međuvremenu izglađen, i do raskola u Makedoniji, koji je takođe prevaziđen 2022. godine.

Jedna od njegovih najvećih zasluga je taj što je uspeo da se izbori da se nastavi izgradnja Hrama Svetog Save u Beogradu — posle višedecenijske borbe gradnja je odobrena 1984. Zabeleženo je da je 88 puta patrijarh German podnosio molbu i vodio razgovore sa raznim instancama vlasti, dok se nije izborio za nastavak gradnje, posle 26 godina svoje službe.[12] Izgradnja Hrama je ponovo počela 12. maja 1985. i tom prilikom je odslužena arhijerejska liturgija i postavljena povelja.[13]

Veoma se trudio na otvaranju bogoslovije i u izdavanju crkvenih listova za versko prosvećivanje svoga naroda.[12] Obnovio je rad pravoslavne bogoslovije u manastiru Krki.[14]

Kada je 1989. godine slomio kuk bio je to početak bolesti koja je trajala do kraja njegovog života. Njegove dužnosti je preuzeo Mitropolit Zagrebačko-ljubljanski Jovan, koji je 30. juna iste godine imenovan za čuvara trona srpskih patrijarha. Patrijarh German penzionisan je odlukom Sabora Srpske pravloslavne crkve 30. novembra 1990. godine, zbog dugotrajne teške bolesti koja je potvrđena stručnim nalazom Konzilijuma lekara Vojnomedicinske akademije, da bi nakon toga arhijereji doneli odluku da biraju novog patrijarha.[15] Sledećeg dana 1. decembra, još za života Patrijarha Germana izabran je novi Patrijarh dotašnji episkop raško-prizrenski Pavle. Preminuo je 27. avgusta 1991. i sahranjen je unutar Crkve Svetog Marka u Beogradu. Tim događajem postaje jedan od dugovečnijih srpski patrijarha u istoriji Srpske pravoslavne crkve, koji je 32 godine obavljao dužnost vrhovnog poglavara Srpske pravoslavne crkve.[16]

O životu patrijarha Germana je dosta pisano, a najdetaljnije Milan D. Janković u knjizi Patrijarh srpski German u životu i borbi za Spomen-hram i Veljko Đurić Mišina u knjizi Ger­man Đo­rić : Pa­tri­jarh u obez­bo­že­nom vre­me­nu, 1-2.

U Velikoj Drenovi mu je podignut spomenik 2022. godine.[17]

Patrijarh German i komunistička vlast[uredi | uredi izvor]

Kako je patrijarh German bio na čelu Srpske pravoslavne crkve u vreme komunističke vlasti, koja nije bila naklonjena Crkvi, mnogi njegovi postupci usklađivani su sa tadašnjom državnom politikom. Tako su crkvene novine Pravoslavlje u podnaslovu trebale imati tekst Novine Srpske Crkve, ali kako je naziv Crkva tadašnjim vlastima bio mrzak, od toga se odustalo i u prvom broju je uz Pravoslavlje pisalo: Verske novine arhiepiskopije beogradsko-karlovačke. Kasnije se ustalilo Novine srpske patrijaršije, kako je ostalo i do danas. Jedan broj lista Pravoslavlje je bio posvećen temi genocida nad Srbima, Jevrejima i Romima, što je trebao biti prvi takav stručan tekst koji se ikada pojavio u komunistikoj Jugoslovaiji. Jedan vladika je predlagao da se materijal objavi, makar se list i zabranio, jer bi se i tako pokrenula dugo zataškavana tema. Patrijarh German je zabranio da se taj materijal objavi.[18]

Odlikovanja i počasti[uredi | uredi izvor]

  •   Orden jugoslovenske zastave sa lentom, (SFR Jugoslavija).
  •   Orden Đorđa I, Veliki krst (Kraljevina Grčka).
  •   Orden legije časti, Veliki krst (Francuska).
  • Odlikovanje Crvenog krsta, Jugoslavija
  • Orden kedra, Liban
  • Orden pravoslavnih krstonosaca Svesvetog groba Gospodnjeg, Jerusalimska patrijaršija
  • Krst o lancu sa likom Svetog apostola Andreja Prvozvanog, Vaseljenska patrijaršija
  • Spomenica 15 vekova od osnivanja Jerusalimske patrijaršije
  • Orden Svetih apostola Petra i Pavla, arhiepiskopija Atine i čitave Jelade
  • Orden Svetog Dionisija Areopagita, arhiepiskopija Atine i čitave Jelade
  • Orden Svetog ravnoapostolnog kneza Vladimira, prvi stepen, Ruska pravoslavna crkva
  • Spomenica oslobađanja grada Katerini
  • Orden Svete ravnoapostolske braće Kirila i Metodija, Pravoslavna crkva Češke i Slovačke
  • Spomenica stogodišnjice izgradnje Hrama Svetog Aleksandra Nevskog u Sofiji
  • Kanteberijski krst Angliganske crkve

Galerija[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. V-Đ. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 106. ISBN 86-331-2112-3. 
  2. ^ „Da se podsetimo…”. 
  3. ^ a b „Vreme: Sveti duh na tajnom zadatku”. Pristupljeno 17. 4. 2013. 
  4. ^ Čalija, Jelena. „Patrijarh German i makedonsko crkveno pitanje”. Politika Online. Pristupljeno 2022-07-04. 
  5. ^ a b v Pravoslavlje: Patrijarsi Vikentije, German i Pavle Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. maj 2009) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. maj 2009)
  6. ^ a b Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi: od devetog do dvadesetog veka. Euro; Unireks; Kalenić. 
  7. ^ a b Đurić Mišina, Veljko (11. 9. 2011). „Patrijarh German protiv Tita”. Vesti. Arhivirano iz originala 25. 9. 2023. g. 
  8. ^ a b Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi: od devetog do dvadesetog veka. Evro; Unireks; Kalenić. 
  9. ^ Five-Year Anniversary of the Passing of Protodeacon Vlastimir H. Djoric („SPC.rs”, 6. maj 2006) (jezik: engleski)
  10. ^ NY Times query 1960-05-30
  11. ^ Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi: od devetog do dvadesetog veka. Euro; Unireks; Kalenić. 
  12. ^ a b „Povodom godišnjice blaženog upokojenja patrijarha Germana”. Sajt SPC. 27. 8. 2021. Arhivirano iz originala 02. 2. 2022. g. Pristupljeno 02. 2. 2022. 
  13. ^ „1958. Patrijarh German (Hranislav Đorić) ustoličen je za 43. poglavara Srpske pravoslavne crkve.”. 
  14. ^ „German Đorić”. 
  15. ^ „Izabran novi Patrijarh”. Arhivirano iz originala 04. 05. 2014. g. Pristupljeno 4. 5. 2014. 
  16. ^ Patrijarh srpski Pajsije I je upravljao kao patrijarh 33 godine, 1614-1647.
  17. ^ Babović, S. (10. 3. 2022). „PATRIJARH GERMAN VISOK TRI METRA: Pogledajte kako izgleda spomenik kod Trstenika”. Večernje novosti. Pristupljeno 12. 3. 2022. 
  18. ^ Pravoslavlje, br.1322, 15. april, 55 godina Pravoslavlja - novina Srpske Patrijaršije. Beograd: SPC. 2022. str. 32—34. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]


vikarni episkop moravički
1951—1952.
episkop budimski
1952—1956.
episkop žički
1956—1958.
patrijarh srpski
1958—1990.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Патријарх_српски_Герман&oldid=27789154”