Patrijarh srpski Danilo III

Danilo III
Lični podaci
Datum smrti	7. april 1396.
Arhiepiskop pećki i patrijarh srpski
Godine	(1390-1396)
Prethodnik	Jefrem
Naslednik	Sava V

Danilo III je bio arhiepiskop pećki i patrijarh srpski u razdoblju od 1390. do 1396. godine, i srpski srednjovekovni pisac.

Život

Njegov otac je bio srpski velikaš koji je kao monah Dorotej podigao manastir Drenču kao svoju zadužbinu.

Kada se u jesen 1390. godine, patrijarh Jefrem po drugi put svojevoljno povukao sa mesta srpskog patrijarha, na saboru u Žiči koji je sazvao knez Stefan Lazarević, za srpskog patrijarha izabran je Danilo III.

Patrijarh Danilo se pominje u jednoj nedatovanoj povelji kneza Stefana, u darovnici monahinje Evgenije i njenih sinova Stefana i Vuka, koja je izdata u Novom Brdu 1395. godine, a odnosi se na razna dobra poklonjena ruskom manastiru Svetog Pantelejmona na Svetoj gori, na kojoj se Danilo naziva patrijarhom srpskim i primorskim. Patrijarh Danilo se pominje i u nedatovanom zapisu u rukopisnom prologu manastira Dečana koji je ovom manastiru poklonio eklisijarh Varlaam.

Pretpostavlja se da je patrijarh Danilo dao pristanak da se mošti kneza Lazara prenesu iz hrama Svetog Spasa u Prištini u njegovu zadužbinu manastir Ravanicu. Tom prilikom je knez Lazar kanonizovan, ali se patrijarhovo lično učešće ne pominje.

Patrijarh Danilo je umro 7. aprila, ali godina njegove smrti nije poznata.

Književni rad

Patrijarh Danilo se bavio i književnošću. Napisao je Pohvalno slovo o knezu Lazaru pre 1393. godine. Pisano sa književnim ukusom, ovo Pohvalno slovo spada među najlepše književne tvorevine srednjovekovne srpske književnosti. Jedan je od tvoraca kosovskog kulta. U delima nastalim pre Kosovske bitke nastavlja književnu tradiciju veličanja loze Nemanjića: Služba kralju Milutinu, sa prološkim žitijem (1380), prološka žitija sv. Save i sv. Simeona. Knezu Lazaru posvetio je najverovatnije 4 spisa: osim Pohvalnog slova o knezu Lazaru, takođe i Službu knezu Lazaru, Prološko žitije, odn. Sinaksar, i Povesno slovo knezu Lazaru (svi nastali 1391. ili 1392. godine povodom prenosa Lazarevih moštiju iz Prištine u Ravanicu). Iako žanrovski različiti, svi ovi tekstovi simbolizuju Lazarevo velikomučeništvo i nadmoć “carstva nebeskog” nad “carstvom zemaljskim”, čime je utemeljen i crkveni kult kneza Lazara.

Prevod na savremeni srpski jezik

• Sinaksar (prevod na savremeni jezik Đorđe Radojičić), u „Antologija stare srpske književnosti (XI/XVIII veka)“, Beograd, 1960, 119-122.
• Slovo pohvalno knezu Lazaru (preveo na savremeni jezik Dimitrije Bogdanović), Savremenik 37 (1973), 265-274.
• Sabrani spisi, prevela i priredila Radmila Marinković (u rukopisu, priređeno za ediciju Stara srpska književnost u 24 knjige, “Prosveta” i SKZ, knj. 8).

Literatura

• „Danilo III”. Narodna enciklopedija. Zagreb: Bibliografski zavod. 1927. 
• Dimitrije Bogdanović: Istorija stare srpske književnosti, Beograd, SKZ, 1980.
• Đorđe Trifunović: Kratak pregled jugoslovenskih književnosti srednjega veka, Beograd, Filološki fakultet Beogradskog univerziteta, 1976.
• Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Evro, Unireks, Kalenić. 
• Dejan Mihailović: Vizantijski krug (Mali rečnik ranohrišćanske književnosti na grčkom, vizantijske i stare srpske književnosti), Beograd, „Zavod za udžbenike“, 2009, str. 54.