Pevanje uz gusle
| Pevanje uz gusle | |
|---|---|
 Slika „Guslar” Riste Vukanovića | |
| Nematerijalno kulturno nasleđe | |
| Region | Gotovo čitava teritorija Srbije, naročito centralna Srbija i Vojvodina |
| Predlagač | Muzikološki institut SANU, Savez guslara Srbije, GD „Vuk Mandušić” Vrbas |
| Datum upisa | 18.06.2012 |
| Svetska baština Uneska | |
| Lista upisa | UNESKO |
| Unesko oznaka | Reprezentativna lista nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečenstva |
| Datum upisa | 02.12.2018 |
| Lokacija upisa | Pevanje uz gusle - Singing of the Gusle |
| Veb sajt | http://nkns.rs/cyr |
Pevanje uz gusle je izvođačka umetnost koja obuhvata solističko pevanje narodnih epskih pesama u desetercu koje pevač izvodi prateći se na guslama, jednožičnom gudačkom instrumentu.[1][2] Prisutno je na teritorije cele Srbije, ali je njegova praksa izraženija u zapadnim i centralnim predelima Srbije,[3] i u Vojvodini.[4]
Pevanje uz gusle se nalazi na listi nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije.[4]
Godine 2018. pevanje uz gusle našlo se i na Uneskovoj Reprezentativnoj listi nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečanstva[5]
Istorija[uredi | uredi izvor]
U prošlosti su usmenim putem prenošeni i poetski tekstovi i muzička komponenta guslarskih pesama, dok se danas prezentuju mahom poznati, zapisani tekstovi, ali se muzička komponenta oblikuje po principu ipmorvizacija.[6] Ova arhaična forma narodne umetnosti promoviše najviše etičke vrednosti, važnost porodičnih odnosa i homogenosti zajednice i predstavlja spoj istorijskog pamćenja kolektiva i tradicionalne muzičke veštine, a zajednice koje je praktikuju, smatraju je najreprezentnijim elementom svog identiteta.[4]
Pevanje uz gusle kao elemenat nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije[uredi | uredi izvor]
Pevanje uz gusle, deo nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije, upisano je na Uneskovu Reprezentativnu listu nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečanstva.[5] Odluku o upisu guslanja doneo je 29. novembra 2018. Uneskov Međuvladin komitet za očuvanje nematerijalnog kulturnog nasleđa. Nominaciju je pokrenulo Ministarstvo kulture i informisanja 2016. godine, Centrom za nematerijalno kulturno nasleđe pri Etnografskom muzeju u Beogradu, Muzikološkim isnstitutim SANU i Savezom guslara Srbije. guslarskih udruženja, pojedinaca, lokalnih samouprava, institucija, nevladinih organizacija i stručnih udruženja. Pevanje uz gusle je treći upis Republike Srbije na Uneskovu Reprezentativnu listu nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečanstva.[7]
U Užicu postoji guslarsko udruženje „Pravo u žicu”.[8]
Kontradiktornosti i polemike[uredi | uredi izvor]
Po upisu pevanja uz gusle na Uneskovu Reprezentativnu listu nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečanstva došlo je do polemike oko toga da li je ova umetnost zaista samo srpsko kulturno nasleđe, ili je zapravo kulturno nasleđe celog regiona Balkana, obzirom da se ova vrsta pesme neguje vekovima i u Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj, Albaniji, a posebno u Crnoj Gori.[9][10] Ove zemlje povele su inicijativu da nematerijalno nasljeđe vezano za ovaj tradicionalni instrument bude predmet daljih aktivnosti na pokretanju jedne multinacionalne nominacije prema UNESKO-u.[11]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Vlahović, Mitar S., Gusle i junačke pesme u Istočnoj Srbiji, Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu, knj.10, Beograd, 1935, str. 100–107.
- ^ Vlahović, Mitar S., O guslama i epskoj poeziji u okolini Pirota, Život i rad, sv. 10, Beograd, 1935, str. 253–256.
- ^ Vlahović, Mitar S., O guslama i guslarima u pirotskom kraju, Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu, knj. 11, Beograd, 1936, str. 142–160.
- ^ a b v „Pevanje uz gusle”. nkns.rs. Pristupljeno 14. 2. 2019.
- ^ a b „Singing to the accompaniment of the Gusle”. Intangible Cultural Heritage. UNESCO. Pristupljeno 22. 2. 2019.
- ^ Vlahović, Mitar, Stanje epske pesme u Istočnoj Srbiji, Prilozi proučavanju narodne poezije, God. I, sv. 1, Beograd, 1934, str. 96–106.
- ^ „Pevanje uz gusle na Uneskovoj Reprezentativnoj listi nematerijalnog kulturnog nasleđa”. etnografskimuzej.rs. Arhivirano iz originala 22. 02. 2019. g. Pristupljeno 14. 2. 2019.
- ^ Podmladak čuva guslarsku tradiciju („Politika”, 24. februar 2019)
- ^ „"Srbija nije uzela ništa tuđe...": Ministarstva kulture Srbije i Crne Gore u polemici o guslama”. Nedeljnik. 16. 12. 2018. Arhivirano iz originala 23. 02. 2019. g. Pristupljeno 22. 2. 2019.
- ^ Muzička Enciklopedija 2 K — Ž. Zagreb: Jugoslavenski leksikografski zavod,. 1963. Arhivirano iz originala 23. 02. 2019. g. Pristupljeno 22. 2. 2019.
- ^ Dušević, Miraš (14. 12. 2018). „Čije su naše gusle?”. CDM. Pristupljeno 22. 2. 2019.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Muzička Enciklopedija 2 K — Ž. Zagreb: Jugoslavenski leksikografski zavod,. 1963. Arhivirano iz originala 23. 02. 2019. g. Pristupljeno 22. 2. 2019.
