Pero Car

pero car
Pero Car
Lični podaci
Datum rođenja	(1920-04-02)2. april 1920.
Mesto rođenja	Novaki, kod Donje Stubice, Kraljevstvo SHS
Datum smrti	15. novembar 1985.(1985-11-15) (65 god.)
Mesto smrti	Zagreb, SR Hrvatska, SFR Jugoslavija
Profesija	političar
Porodica
Supružnik	Ljubica Car
Delovanje
Član KPJ od	decembra 1939.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Predsednik Predsedništva SR Hrvatske
Period	10. maj 1985 — 15. novembar 1985.
Prethodnik	Jakša Petrić
Naslednik	Ema Derosi Bjelajac
Heroj
Narodni heroj od	23. jul 1953.
Odlikovanja

Petar Pero Car — Zvrk (Novaki, kod Donje Stubice, 2. april 1920 — Zagreb, 15. novembar 1985), učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFR Jugoslavije i SR Hrvatske i narodni heroj Jugoslavije. U periodu od 10. maja do 15. novembra 1985. godine obavljao je funkciju predsjednika Predsjedništva Socijalističke Republike Hrvatske.

Biografija

Rođen je 2. aprila 1920. godine u Novakima kod Donje Stubice u siromašnoj familiji. Električarski zanat učio je u Zagrebu, gdje je radio do 1938. godine. Još kao učenik bio je član URSS-a i učestvovao u nekoliko štrajkova metalskih radnika u Zagrebu. Od kraja 1938. godine za stalno se nastanjuje u Novskoj, gdje su se doselili njegovi roditelji.

Došavši u Novsku, počeo je da radi na stvaranju skojevske organizacije. Godine 1939, izabran je za sekretara Kotarskog komiteta SKOJ-a za Novsku, a u decembru iste godine primljen je u članstvo Komunističke partije Jugoslavije. Neposredno pred Drugi svjetski rat, učestvuje u svim akcijama Komunističke partije Hrvatske, zbog čega je nekoliko puta hapšen. Poslije okupacije Jugoslavije hapšen je u dva maha. Prvi put u maju, kada je poslije maltretiranja bio pušten iz zatvora i drugi put u oktobru kada je uhapšen na ilegalnom radu. Tada je od komada pljosnatog gvožđa sam izradio ključ, kojim su zatvorenici otvorili vrata. Poslije toga je, oktobra 1941. godine pobjegao iz ustaškog zatvora i prebacio se na slobodnu teritoriju.

Narodnooslobodilačka borba

Od tada, pa do završetka Narodnooslobodilačkog rata, Petar Car djeluje kao borac i vojnopolitički rukovodilac. Bio je komesar čete, komesar bataljona, zamjenik političkog komesara Dvanaeste slavonske brigade i zamjenik političkog komesara divizije. Godine 1943, Dvanaesta slavonska brigada bila je opkoljena brojčano nadmoćnijim njemačkim i ustaškim snagama. S brigadom je bilo dosta ranjenika, žena, staraca i djece, a nacisti su držali sve okolne dominantne položaje i zasipali bataljon vatrom. Kao član štaba brigade, Petar je bio u bataljonu koji je dobio zadatak da probije neprijateljski obruč preko jednog visa. Borci su prišli neprijatelju iza leđa i u jurišu pregazili neprijateljsku odbranu. Brigadi je bio otvoren put, a ranjenici su otpremljeni na sigurno.

U toku 1943. godine učestvovao je u svim borbama i akcijama Dvanaeste proleterske slavonske brigade. Dva je puta učestvovao u napadu i prilikom oslobođenja Voćina, u borbama za oslobođenje Našica, Podravske Slatine, Virovitice i drugih mjesta. Učestvovao je i u akcijama na rušenju željezničke pruge Zagreb-Beograd, na području između Banove Jaruge i Vinkovaca, kao i u borbama Dvanaeste proleterske brigade u Hrvatskom Zagorju, za oslobođenje Lepoglave. Prelaskom Dvanaeste proleterske brigade u Bosnu, učestvovao je u borbama protiv četnika i drugih neprijatelja za oslobođenje Prnjavora i Banje Luke.

Godine 1944, Petar Car se nalazio u Osječkoj brigadi, koja u sastavu Dvanaeste divizije, učestvuje u borbama oko Đakova, Našica, za oslobođenje Podgorača i drugim borbama. Jedan od najodgovornijih zadataka izvršio je aprila 1945. u Slavoniji, kada je bio na dužnosti sekretara Okružnog komiteta KP Nova Gradiška. Sa svega petnaest naoružanih stražara trebalo je da između neprijateljskih jedinica sprovede 5.000 do 6.000 žena, djece i staraca, kao i bolnicu iz Pakraca s ranjenicima i bolesnicima. Neprijatelj se povlačio pred snagama Jugoslavenske armije sa Srijemskog fronta prema zapadu, pa je zaprijetila opasnost da zbjeg bude otkriven. Nitko iz grupe koju su čuvali Petar Car i stražari nisu pali u ruke neprijatelju.

Poslijeratna karijera

Grob Pere Cara i njegove supruge na Mirogoju

Poslije oslobođenja završio je političku školu „Đuro Đaković“ u Beogradu. Obavljao je mnoge političke i druge dužnosti. Bio je organizacioni politički sekretar Okružnog komiteta KPH Osijek, organizacioni sekretar Gradskog komiteta KPH Zagreb, član Centralnog komiteta SKH i Centralnog komiteta SKJ, član Glavnog odbora Socijalističkog saveza radnog naroda, zastupnik u Saboru SR Hrvatske i poslanik u Saveznoj skupštini SFR Jugoslavije. Bio je član Savjeta federacije SFRJ, član Predsedništva SUBNOR-a Hrvatske, predsjednik Republičkog odbora SUBNOR-a Hrvatske od 1972. do 1978. godine i aktivan društveno-politički radnik.

Kao član Izvršnog vijeća Sabora, obavljao je dužnosti republičkog sekretara za saobraćaj i pomorstvo. Učestvovao je na više kongresa SKH, SKJ i SUBNOR-a Hrvatske i Jugoslavije. Bio je i direktor poslovnog udruženja „Nafta“, te predsjednik Zrakoplovnog saveza Hrvatske i Vazduhoplovnog saveza Jugoslavije.

Bio je član Predsedništva SR Hrvatske u dva mandata od 1978. do 1985. godine, kada je na mjestu predsjednika Predsjedništva SR Hrvatske, 10. maja 1985. godine naslijedio Jakšu Petrića. Međutim, umro je 15. novembra 1985. godine, za vrijeme mandata. Ostatak njegovog mandata dovršila je Ema Derosi Bjelajac.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 23. jula 1953. godine.

Literatura

• Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975. 
• Hrvatski biografski leksikon (knjiga druga). „Jugoslavenski leksikografski zavod Miroslav Krleža“, Zagreb 1989. godina.

Spoljašnje veze

• Car Stjepana Petar Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. jun 2011)
• Deseti-korpus.com: Car Petar Zvrk