Petar Dukljanski
| Petar Dukljanski | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 10. vek |
| Datum smrti | 10. vek |
| arhont (knez) Duklje | |
| Period | 10. vek |
.png)
Petar Dukljanski je prvi po imenu poznati arhont (knez) srpske ranosrednjovekovne države Duklje. Pretpostavlja se da je vladao tokom 10. veka, što se zaključuje na osnovu stilskih odlika njegovih pečata sa grčkim natpisima.[1][2][3][4]
Glavni istorijski izvor za istoriju kneževine Duklje u ranom srednjem veku, istoriografski spis De administrando imperio iz sredine 10. veka, ne pominje poimenično ni jednog dukljanskog kneza,[5][6] tako da se pomenuti pečati smatraju jedinim pouzdanim izvorima o Petrovoj ličnosti, koja je dovođena u vezu i sa izvesnim knezom Petrislavom iz znatno poznijeg Ljetopisa popa Dukljanina.
Olovni pečat dukljanskog arhonta Petra[uredi | uredi izvor]
Dukljanski arhont Petar je postao poznat na osnovu olovnog pečata, kojeg je 1884. godine opisao francuski vizantolog Gustav Šlumberže (franc. Gustave Schlumberger).[7]
Na pečatu je grčki natpis, koji glasi:
|
+ΠΕΤΡ(Ο)Υ ΑΡΧΟΝΤΟΣ ΔΙΟΚΛ(Ε)ΙΑ(Σ) ΑΜΗΝ |
+Petra, arhonta Duklje. Amin. |
U istoriografiji su postojale različite pretpostavke o vremenu nastanka pomenutog pečata, tako da je i vladavina arhonta Petra bila datira različito, u širokom rasponu od druge polovine 9. veka, do druge polovine 10. veka. Uporednom sfragističkom analizom stilskih karakteristika, došlo se do zaključka da pečat potiče iz 10. veka, što znači da je arhont Petar vladao Dukljom u tom periodu.[2][3]
Bronzani pečat dukljanskog arhonta Petra[uredi | uredi izvor]
Drugi pečat arhonta Petra pronađen je u srednjovekovnoj tvrđavi Oblun, koja se nalazi u blizini Skadarskog jezera. Pečat je izrađen od bronze (17 mm širine 3 mm debljine). Na aversu se nalazi predstava Svetog Đorđa, a na reversu je grčki natpis, koji se razrešava kao: Κύριε βοήθει τῷ σῷ δούλῳ Πέτρῳ, što u prevodu glasi: Gospode spasi slugu tvojeg Petra. Po stilskim karakteristikama, pečat potiče iz 10. veka i blizak je prethodno opisanom pečatu.[4]
Podaci iz Ljetopisa popa Dukljanina[uredi | uredi izvor]
Pojedini istraživači su ovog dukljanskog kneza dovodili u vezu sa izvesnim podacima iz Ljetopisa popa Dukljanina, koji je napisan znatno kasnije. Ljetopis sadrži kazivanje o knezu Petrislavu, za koga se u tom izvoru kaže da je bio otac poznatog dukljanskog kneza i svetitelja Jovana Vladimira (u. 1016). Prema pretpostavkama pojedinih istraživača, Petrislav je bio dukljanski knez od 971. do 990. godine;[8] po novijoj hronologiji, vladao je do oko 1000. godine.[9] Po tome bi Petrislav bio prvi dukljanski vladar čije je postojanje i materijalno dokazano.[9]
Prema istom Ljetopisu, otac Petrislava se zvao Hvalimir i vladao je Travunijom, Zahumljem i Dukljom, koja je obuhvatala dvije oblasti: Zetu i Podgorje. Petrislav (najstariji sin) naslijedio je Zetu, njegov mlađi brat Dragomir Travuniju i Zahumlje. Najmlađem, Miroslavu je pripalo Podgorje. Poslije pogibije Miroslava, Petrislav je preuzeo vlast i nad Podgorjem. Vladao je Dukljom do kraja života, kad ga je naslijedio sin Jovan Vladimir. Petrislav bi bio sahranjen je u crkvi manastira Prečiste Bogorodice Krajinske, na području današnje opštine Bar.[9]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Kovačević 1967, str. 367.
- ^ a b Živković 2002, str. 381.
- ^ a b Živković 2009, str. 260.
- ^ a b Zagarčanin 2015, str. 201-208.
- ^ Moravcsik 1967.
- ^ Ferjančić 1959.
- ^ Schlumberger 1884, str. 433-434.
- ^ Charles Cawley (11. januar 2007). „Montenegro”. Medieval Lands. The Foundation for Medieval Genealogy. Pristupljeno 12. 4. 2008.
- ^ a b v Živković 2006.
Izvori i literatura[uredi | uredi izvor]
- Izvori
- Živković, Tibor (2009). Gesta Regum Sclavorum. 2. Beograd-Nikšić: Istorijski institut, Manastir Ostrog.
- Zagarčanin, Mladen (2015). „Novi pečat arhonta Petra”. Nova antička Duklja. 6: 201—208.
- Kunčer, Dragana (2009). Gesta Regum Sclavorum. 1. Beograd-Nikšić: Istorijski institut, Manastir Ostrog.
- Mijušković, Slavko, ur. (1988) [1967]. Ljetopis popa Dukljanina (2. izd.). Beograd: Prosveta & Srpska književna zadruga.
- Moravcsik, Gyula, ur. (1967) [1949]. Constantine Porphyrogenitus: De Administrando Imperio (2. izd.). Washington: Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies.
- Mošin, Vladimir, ur. (1950). Ljetopis popa Dukljanina. Zagreb: Matica hrvatska.
- Schlumberger, Gustave (1884). Sigillographie de l'Empire byzantin. Paris: Ernest Leroux.
- Ferjančić, Božidar (1959). „Konstantin VII Porfirogenit”. Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije. 2. Beograd: Vizantološki institut. str. 1—98.
- Šišić, Ferdo, ur. (1928). Letopis Popa Dukljanina. Beograd-Zagreb: Srpska kraljevska akademija.
- Literatura
- Živković, Tibor (2002). Južni Sloveni pod vizantijskom vlašću (600-1025). Beograd: Istorijski institut; Službeni glasnik.
- Živković, Tibor (2006). Portreti srpskih vladara (IX-XII vek). Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
- Kovačević, Jovan (1967). „Od dolaska Slovena do kraja XII vijeka” (PDF). Istorija Crne Gore. 1. Titograd: Redakcija za istoriju Crne Gore. str. 279—444.
- Komatina, Predrag (2012). „Srbija i Duklja u delu Jovana Skilice”. Zbornik radova Vizantološkog instituta. 49: 159—186.
- Komatina, Predrag (2014). „Identitet Dukljana prema De administrando imperio”. Zbornik radova Vizantološkog instituta. 51: 33—46.