Povelja Kulina bana
Povelja bana Kulina napisana je 29. avgusta 1189. godine (po Julijanskom kalendaru).[1] Predstavlja i najstariji sačuvani diplomatski dokument pisan na narodnom srpskom jeziku iz Bosne,[2][3] i gdje je prvi put pomenuto slovensko ime grada Dubrovnika (Epidaurum, id est Ragusium, na ital. Raguza).
Okolnosti nastanka[uredi | uredi izvor]
Godinu dana pre pisanja ove povelje, 1188. godine, rimski papa šalje dubrovačkom nadbiskupu plašt i potvrđuje stara prava crkve u Dubrovniku. U pismu pominje srpsku Bosnu: „regnum Servilie, quod est Bosna” („srpska kraljevina koja je Bosna”). Iz takvih okolnosti je proistekla i potreba za ovakvom poveljom koja je i prvi dokument ove vrste između nekog bosanskih vladara i vladara susedne države. Svrha izdavanja povelje je kao jemstvo Kulina Bana prema dubrovačkim trgovcima i slobodnoj trgovini između njegove države i Dubrovačke republike upućena dubrovačkom knezu Krvašu.
Tekst povelje[uredi | uredi izvor]
Povelja je napisana na srpskom narodnom jeziku relativno oslobođenom od uticaja crkvenoslovenskog.
Lingvista Vatroslav Jagić za povelju Kulina bana navodi: „Listina Kulina bana od g. 1189. prvo (je) i najstarije, što bi pisano ćirilicom i srpskim jezikom”.[3]
Prepis povelje
- Izgovor
- U ime Oca i Sina i Svetoga duha; ja ban bosanski Kulin prisezaju tebje kneže Krvašu;
- i vsjem građam dubrovčam pravi prijatelj biti vama od selje i do vjeka i prav goi držati s vami;
- i pravu vjeru dokole sam živ; vsi dubrovčane kire hode po mojemu vladaniju trgujuće godje si kto hoke;
- krijevati godje si kto mine; pravov vjerov i pravim srdcem; držati je bez vsakoe zledi;
- razvje ščo mi kto da svojev voljov poklon; i da im ne bude od mojih časnikov sile;
- i dokolje u mne budu dati im savjet i pomoć kakore i sebje kolikore moge;
- bez vsega zloga primisla; tako mi Bože pomagai i sije sveto evangelie.
- Ja Radoje; dijak ban pisah siju knigu povelov banov; od roždestva Hristova tisuća i sto i osamdeset i devet ljet;
- mjeseca avgusta u dvadeset i deveti denj; usječenije glave Iovana Krstitela.
- Prevod na savremeni srpski jezik
- U ime Oca i Sina i Svetog duha. Ja, bosanski ban Kulin, obećavam Tebi kneže Krvošu
- i svim građanima Dubrovčanima da ću vam biti pravi prijatelj od sada pa do veka. Držaću sa vama pravdu
- i pravo poverenje dokle god budem živ. Svi Dubrovčani koji hodaju gde ja vladam mogu trgovati gde god hoće i
- kretati se gde god žele, s pravim poverenjem i pravim srcem bez bilo kakve obaveze, osim ako mi ko podari poklon
- po svojoj volji. I da im moji časnici ne čine nikakvo nasilje.
- I sve dok su u mojoj državi davaću im pomoć kao sebi koliko se može bez ikakve zle primisli; tako mi Bog pomogao i ovo sveto evanđelje.
- Ja, Radoje banov pisar, napisah ovu knjigu banove povelje od rođenja Hristova hiljadu i sto osamdeset i devete godine, meseca
- avgusta u dvadeset i deveti dan, (na praznik) usekovanja glave Jovana Krstitelja.
Kretanje[uredi | uredi izvor]
Prepisi povelje su sve do sredine 19. veka bili čuvani u Dubrovačkom arhivu, kada ih je zatražio Bečki dvor. Tada je iz Dubrovnika poslat po jedan primerak za Beč, Srbiju i Rusiju, ne bi li se zaštitila dokumenta koja su se smatrala jednim od najstarijih što se tiče slovenske pismenitosti. Primerak iz Beča je vraćen u Dubrovnik 1947. na zahtev Jugoslavije. Za primerak koji se i danas čuva u Sankt Peterburgu je utvrđeno da je najstariji od ovih prepisa, te se stoga smatra izvornikom.
Dokumenta — izvori[uredi | uredi izvor]
-
Opis slike: Pismo iz 1188. godine pape Klimenta III (pontifikat: 1187—1191), koje je upućeno dubrovačkom nadbiskupu, a u kome poglavar „Svete stolice“ eksplicitno naziva Bosnu — „srpskom kraljevinom”, tj. „regnum Servilie, quod eat Bosna” (Bullarium Ragusinum, str. 31).
.jpg)
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Mošin 2011, str. 52.
- ^ „digitalni dokumenti”. www.plemenito.com. Arhivirano iz originala 29. 12. 2022. g. Pristupljeno 2021-08-29.
- ^ a b Institut za srpski jezik (2015). „Kulin ban je pisao ćirilicom”. Politika: 9.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Mošin, Vladimir Alekseevič, ur. (2011). Zbornik srednjovekovnih ćiriličkih povelja i pisama Srbije, Bosne i Dubrovnika, I, 1186-1321. Beograd.
- Ćorić, Božo (2011). Povelja bana Kulina. Čigoja. str. 195. ISBN 978-86-7558-842-9. Arhivirano iz originala 31. 10. 2020. g. Pristupljeno 08. 09. 2019.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Kulin ban je pisao ćirilicom (Politika, Dr Rada Stijović, 19. septembar 2015)
- Od Kulina bana i dobrijeh dana (Politika, Viktor Savić, 11. septembar 2019)
- Dragulj srpske pismenosti proglašavaju za temelj Bosne („Večernje novosti”, 9. septembar 2019)
