Privreda Bosne i Hercegovine
| Privreda Bosne i Hercegovine | |
|---|---|
| Valuta | Konvertibilna marka |
| Fiskalna godina | kalendarska godina |
| Članstvo u organizacijama | CEFTA |
| Statistika | |
| BDP (nominalna) | 28,73 milijardi (2024) |
| BDP rast | 2,0% (2023) |
| BDP po stanovniku | 8.316 (2024) |
| BDP po sektoru | poljoprivreda (8,2%), industrija (26,2%), usluge (65,8%) |
| Inflacija (IPC) | 2.2% (2012) |
| Stanovništvo ispod linije siromaštva | 18.6% (2007) |
| Džini indeks | 24.3 (2010) |
| Radna snaga | 2.600.000 (2010) |
| Glavne industrije | proizvodnja čelika, ugalj, rude gvožđa, olova, cinka, mangana, boksit, vozila, tekstil, proizvodi od duvana, nameštaj, prerada nafte, električni aparati |
| Razmena | |
| Izvoz | $5.427 milijardi (2012) |
| Izvozna dobra | metali, odeća, drvni proizvodi |
| Glavni izvozni partneri |  Slovenija (17,3%)  Hrvatska (16,5%)  Italija (13,6%)  Nemačka (12,8%)  Austrija (12,7%) |
| Uvoz | $10,18 milijardi (2012) |
| Uvozna dobra | hrana, hemikalije, gorivo, mašine i oprema |
| Glavni uvozni partneri | Hrvatska (21,1%) Nemačka (12,5%) Slovenija (12,4%) Italija (9,0%)  Rusija (7,3%) Austrija (6,1%)  Mađarska (4,9%) |
| Bruto spoljni dug | $1,7 milijardi (2012) |
| Javne finansije | |
| Prihodi | $7,887 milijardi (2012) |
| Rashodi | $8,521 milijardi (2012) |
| Sve vrednosti, ako nije drugačije naznačeno, izražene su u američkim dolarima | |
Bosna i Hercegovina se suoči sa problemima obnove posle razornog građanskog rata kao i sa modernizacijom privrede. Jedan od ostataka predratnog vremena je jaka industrijska baza, posebno jaka metalna industrija. Najveća preduzeća su bila Energoinvest, UNIS, Hidrogradnja, Vranica, RMK Zenica, TAS, FAMOS, BNT Novi Travnik. Stopa nezaposlenosti u to vreme je bila jako niska.
Prilike posle raspada SFRJ[uredi | uredi izvor]
Građanski rat u BiH je, osim razaranja i velikih žrtava, prouzrokovao i naglo smanjenje proizvodnje za 80% u periodu od 1992. do 1995. godine i nagli skok stope nezaposlenosti. Posle rata, privredni rast se naglo povećao, sa manjom stagnacijom u periodu od 2000. do 2002. godine. Sadašnja valuta, konvertibilna marka je uvedena 1998. godine i inflacija je mala zbog vezanosti te valute za evro. Velika stopa nezaposlenosti i deficit ostaju najveći problemi privrede BiH. Zemlja i dalje prima velike količine pomoći iz inostranstva. Mnoge privatizacije su bile neuspešne. Strane banke (posebno nakon 2001. godine) kontrolišu najveći deo bankarskog sektora. Siva ekonomija je i dalje bitan izvor prihoda.
Makroekonomski pokazatelji[uredi | uredi izvor]
BDP Godina Stopa rasta BDP BDP po glavi stanovnika 1997 29.9% 2.817 1998 28.9% 3.782 1999 9.5% 4.121 2000 5.2% 4.364 2001 3.6% 4.603 2002 5.0% 4.871 2003 3.5% 5.110 2004 6.3% 5.497 2005 4.3% 5.942 2006 6.2% 6.466 2007 6.5% 7.031 2008 5.4% 7.550 2009 -3.4% 7.361 2010 0.5% 7.428 2011 0.92% 8.063 2012 -0.70% 8.100 2013(procena) 0.5% 8.300 Izvor: MMF, oktobar 2013.
Trenutno stanje[uredi | uredi izvor]
Ukupna vrednost direktnih stranih investicija (1999–2011):[1]
- 1999: €166 mil.
- 2000: €159 mil.
- 2001: €133 mil.
- 2002: €282 mil.
- 2003: €338 mil.
- 2004: €534 mil.
- 2005: €421 mil.
- 2006: €556 mil.
- 2007: €1.628 milijardi
- 2008: €1.083 milijardi
- 2009: €434 mil.
- 2010: €359 mil.
- 2011: €313 mil.
Od 1994. do 2011. godine, 6.4 milijardi evra je uloženo u BiH.[2]
Najveći investitori (1994–2007):[1]
Austrija (€1,294 mil.)
Srbija (€773 mil.)
Hrvatska (€434 mil.)
Slovenija (€427 mil.)
Švajcarska (€337 mil.)
Nemačka (€270 mil.)
Italija (€94.29 mil.)
Holandija (€63.52 mil.)
UAE (€56.70 mil.)
Turska (€54.81 mil.)- ostali (€892.54 mil.)
Strana ulaganja po sektoru (1994–2007):[1]
- 37,7% proizvodnja
- 21% bankarstvo
- 4,9% usluge
- 9,6% trgovina
- 0,30% transport
- 1% turizam
Privreda u najvećim gradovima BiH[uredi | uredi izvor]
Sarajevo[uredi | uredi izvor]
U Sarajevu se danas najviše proizvode proizvodi od duvana, nameštaj, čarape, delovi za automobile i komunikaciona oprema. Neka preduzeća sa sedištem u Sarajevu su B&H erlajns, BH Telekom, Bosnalijek, Energopetrol, Sarajevska pivara i FDS. Takođe, u glavnom gradu BiH postoji veći broj novoizgrađenih šoping centara.
Mostar[uredi | uredi izvor]
Ekonomija u Mostaru zavisi mahom od turizma i prerade aluminijuma. Zajedno sa Sarajevom, Mostar je veliki finansijski centar - u njemu su sedišta dve od tri najvećih banaka u BiH.
Banja Luka[uredi | uredi izvor]
U Banjoj Luci, sedištu Republike Srpske, 2002. godine je osnovana Banjalučka berza. Tako Banja Luka ponovo postaje bitno privredno i finansijsko središte. Uskoro se i akcije najvećih preduzeća Republike Srpske svrstavaju na berzansku kotaciju. Među njima se nalaze akcije Telekoma Srpske, Rafinerije ulja Modriča, Banjalučke pivare, Vitaminke i mnoge druge. Pojavljuju se investitori iz Slovenije, Hrvatske i Srbije, a potom i iz EU, Norveške, SAD, Japana i Kine. Osim berze, u ovom gradu su smeštene i druge važne finansijske institucije kao što su Investiciono-razvojna banka Republike Srpske, Komisija za hartije od vrednosti Republike Srpske, Agencija za bankarstvo Republike Srpske i Uprava za indirektno oporezivanje BiH. Sve to Banju Luku čini jednim od najvažnijih finansijskih centara u zemlji i trebalo bi da predstavlja osnovu za privredni razvoj ovog kraja.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v „Najveći investitor Srbija sa 707 miliona evra”. Arhivirano iz originala 16. 12. 2007. g. Pristupljeno 08. 01. 2014.
- ^ Šajinović, Dejan. „Uloženo 5,3 milijarde evra u BiH – Događaji”. Nezavisne. Pristupljeno 30. 10. 2017.
