Ruska rublja

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Ruska rublja
Rossiйskiй rublь
Lice kovanice jedne ruske rubljeNovčanica 5000 ruskih rubalja
ISO 4217 kodRUB
Organ izdavanjaCentralna banka Ruske Federacije
 Veb-sajtZvanična prezentacija
Datum uvođenja26. jula 1993.1
 Izvor[1]
Korisnici Rusija
djelimično priznate države
 Abhazija,
 Južna Osetija
 Donjecka Narodna Republika
 Luganska Narodna Republika
Stopa inflacije8,4% (novembar 2021. god)[2]
 Izvor2021
 MetodaIndeks kupovne moći
Konstituent
 1/100kopejka
Simbolrub., r. ili ₽
 kopejkak. ili kop.
Nadimakdrvena rublja
(rus. derevяnnый rublь)
Množinarublje
Jezik ove valute pripada grupi slovenskih jezika. Postoji više od jednog načina za tvorbu oblika množine.
 kopejkakopejke
Kovanice1, 5, 10 i 50 kopejki
1, 2, 5 i 10 rubalja
 Često korišćene1, 2, 5 i 10 rubalja
 Retko korišćene1, 5, 10 i 50 kopejki
Novčanice
 Često korišćene50, 100, 200, 500, 1000, 2000 i 5000 rubalja
 Retko korišćene5 i 10 rubalja
ŠtamparijaGoznak
 Veb-sajtGoznak
KovačnicaSankt Peterburg
Moskva
 Veb-sajtSanktpeterburška kovačnica
Moskovska kovačnica
1 Denominovana i kod promijenjen 1998. godine

Ruska rublja (rus. Российский рубль), često samo rublja, je nacionalna valuta Ruske Federacije i jedino dopušteno platežno sredstvo u Rusiji uz pojedine izuzetke. Trenutno se koristi još u Abhaziji i Južnoj Osetiji, te u Donjeckoj i Luganskoj Narodnoj Republici. Izdavač i emitent rublje je Centralna banka Ruske Federacije[n. 1]. Rublja kao valuta se ranije koristila i u Velikoj moskovskoj kneževini, Ruskom carstvu, Ruskoj Imperiji, tokom prelazne vlasti, te u prvobitnoj RSFSR i kasnije kao valuta Sovjetskog Saveza. Rusku rublju su privremeno koristile i neke od država članica Zajednice nezavisnih država u prvoj polovini 1990-ih godina među kojima su Bjelorusija, Jermenija, Kazahstan, Tadžikistan i Uzbekistan. Konstituent rublje je kopejka (rus. копейка) i 100 kopejki čini jednu rublju.

Uvedena je 1993. godine kao nasljednica sovjetske rublje i zamijenjena je u odnosu 1:1 za prvobitnu rublju. Tada je dobila i nov ISO 4217 kod RUR i brojovni kod 810. Nakon denominacije 1998. godine, valuta je promijenila kurs i slovni i brojovni kod u RUB i 643 koji su do danas ostali. Jedinstveni grafički simbol za rusku rublju (₽) je usvojen 11. decembra 2013. godine.[3]

Etimologija naziva[uredi | uredi izvor]

Po Grigoriju Krilovu riječ rublja vezuje se za glagol rubitь (tesati, sjeći, obrubiti) u ruskom jeziku. Drugi filolozi pak navode da je prvobitno u staroruskom riječ rublь označavala klin, zakivku. Međutim 1316. godine ta riječ dobija novo značenje i počinje da označava novčanu jedinicu nastalu sječenjem grivne, kao prethodne valute do 14. vijeka. Odlivak grivne u Novgorodu je bio težak oko 200 grama i izrađivala se od srebra. Navedenim se riječ "rublja" može prevesti i kao "obrubak grivne". Sredinom 15. vijeka rublja postaje novčanom jedinicom u Moskvi i u tom periodu se ta riječ širi Rusijom i samim tim u ruskom jeziku. Narodniji oblik za riječ rublь je "rubelь", koja se u tom obliku u ruskom jeziku gotovo u potpunosti izgubila, ali se pronalazi u bjeloruskom. Takođe postojala su i pogrešne teorije da je riječ rublja nastala iz arapskog "rub", što znači "četvrtina" ili od naziva za indijsku novčanu jedinicu rupiju (drevnoindijskog porijekla), ali su vremenom u potpunosti odbačene i prihvaćena je teorija da je zapravo nastala kao naziv za obrubljeni dio ili parče srebrnog slitka grivne.[4]

Kopejka kao riječ je po porijeklu nešto mlađa i postoji nekoliko pojašnjenja naziva manje valutne jedinice. Izvorno i prihvaćeno značenje je da je nastala od riječi "koplje" i "kopljanik". Razlog tome je bio što je prvobitna kopejka imala prikaz kopljanika na sebi. Prvi naziv joj je bio "kopeйko", odnosno "kopьeco" (imenice srednjeg roda). S obzirom da su druge tada aktuelne novčane jedinice bile ženskog roda, poput grivne, kune i poltine, po analogiji prema njima i kopejka je u ruskom jeziku postala ženskog roda. Takođe se smatra da je kopejka nastala kao deminutiv sintagme "kopeйnaя denьga" (prevedeno sa ruskog kao "kopljanička para") po analogiji sa drugim sličnim riječima poput "vintovka" (ruska riječ za pušku; izvedeno od "vintovoe ružьё") Po drugima predstavlja derivativ od turkijskog "kөpek" što znači "pas". Po pojašnjenju Lava Vasiljeviča Uspenskog razlog takvom tumačenju jeste što su narodi Istoka smatrali da su na Timurovim novčićima (vjerovatno novčići iz perioda Tamerlana) bili otisnuti psi, a zapravo su bili otisnuti lavovi. Time "kopejka" bi se tumačila prvobitno kao naziv za te novčiće. Naravno, ova teza nikad nije prihvaćena, a kao jedinom relevantnom tezom se smatra da je to naziv koji je nastao nakon 1535. i kovanja prvih srebrnih novčića u Ruskom carstvu sa otiskom kopljanika.[5]

Istorijski, pa i danas, rublja i kopejka u raznim jezicima imaju različite nazive, dok se kroz istoriju pojavljuju mnogi sinonimi od kojih će u pojedinim oblastima i državama nastati nove valute. Danas na teritoriji Ruske Federacije na jezicima nacionalnih manjina rublja se različito naziva, pa tako se na abhaskom naziva amaaҭ, na baškirskom һum, na jakutskom solkuobaй, na komskom šaйt, na lakskom kъuruš, na marijskom teҥge, na osetskom som, na tatarskom sum, na udmurtskom manet i čuvaškom tenkĕ. Kopejka takođe ima svoje regionalne nazive u Rusiji. Na baškirskom se naziva tin, na jakutskom harčы, na marijskom ыr, na osetskom kapekk, na tatarskom tien, na udmurtskom konы i na čuvaškom pus.

Predistorija ruske rublje do 1993. godine[uredi | uredi izvor]

Period do 1704. godine[uredi | uredi izvor]

Staroruska grivna težine 200,2 grama, izložena u Centralnom vojnoistorijskom muzeju u Sankt Peterburgu.

Pojam rublja se prvi put pominje na zapisu na brezovoj kori iz Vologde pronađenoj tokom iskopavanja 1952. godine, koja datira iz perioda XIII vijeka[n. 2].[6] Uglavnom u početku na osnovu spisa poznato je da su prve rublje monolitni oblici plaćanja na prostoru rane srednjevjekovne Rusije. Nakon 1316. godine rublja postaje novčana jedinica u većem dijelu Rusije i imala je različitu vrijednost. U Novgorodu je 1/13 grivne, dok je u Moskvi bila polovina grivne. Takođe, grivne su u različitim dijelovima Rusije bile različitih karakteristika i različite mase. Od 1534. godine nakon monetarne reforme Jelene Glinske jedna moskovska rublja je imala vrijednost 200 moskovskih ili 100 novgorodskih dengi. Tada je kopejka bila srebrni novčić težine 7 grama, a takođe su izrađivani i drugi novčići koji su kao osnovnu jedinicu imali kopejku, poput altina (turkijska riječ za zlato, zlatnik, rus.altыn), groša (dvije kopejke), denežki (pola kopejke) i poluški (četvrt kopejke). Od novgorodskih dengi i odnosa ka moskovskoj rublji će u 16. vijeku promijeniti naziv i tada će nastati kopejka u odnosu 1:100 ka rublji.[7] Prva kovana rublja će se iskovati tokom reforme Alekseja Mihajloviča 1654. godine kao srebrni novčić. U opticaju je bila oko godinu dana i nije imala svoju prvobitnu vrijednost, već zbog manje utrošenog srebra u jednu rublju imala je vrijednost oko 64 kopejke.[8]

Razdoblje 1704-1923[uredi | uredi izvor]

Kovanica srebrne rublje iz 1813. godine

Tek u vrijeme Petra Velikog, od 1704. godine, novčić u vrijednosti jedne rublje će se kovati stalno do vremena Oktobarske revolucije 1917. godine. Od reformi Petra Velikog do danas, rublja je bila decimalizovana valuta i prva je te vrste u svijetu. Rublja je kovana u srebru (srebrna rublja) i bila je težine 28 grama, od čega 25-26 grama je bilo čistog srebra. Od 1764. godine masa jedne rublje se smanjuje na 18 grama i tako ostaje sve do uvođenja zlatnog standarda.[9] Državna asignaciona banka 1768. godine uvodi asignacionu rublju u novčanicama nominala 1, 3, 5, 10, 25 i 100 rubalja kao pomoćnu valutu u Ruskoj Imperiji. Kasnije će asignaciona valuta postati često upotrebljivom i zvaničnom valutom u Rusiji.[10] Reorganizacijom Državne asignacione banke i formiranjem Državne banke Ruske Imperije 1860. godine otpočinje štampanje Državnih kreditnih karti (novčanica) u istim apoenima i vezuju se za opticaj srebrnog novca. Krajem XIX vijeka kurs papirne rublje gotovo se dvostruko smanjio u odnosu na kurs srebrne rublje usljed ratova[n. 3], što je prouzrokovalo probleme u ruskoj ekonomiji. Poput drugih svjetskih imperija tog vremena, Ruska Imperija nakon reforme Sergeja Juljjeviča Vitea 1897. godine uvodi zlatni standard i vezuje sve oblike rublje za zlato. Tada je bilo određeno da se sva monetarna masa novčanica obezbjeđuje pokrićem u zlatu u visini 50%, a ukoliko dođe do porasta preko jedne milijarde, u potpunosti pokrivati zlatom. Reforma nije u potpunosti provedena, ali je i tako djelimično provedena dala rezultate.[11] Jedna rublja zlata je bila vezana za 0,777234 grama čistog zlata i bila je četvrta valuta u svijetu po visini svog vezivanja za zlato. Do 1914. godine bila je jedna od najstabilnijih valuta svijeta. Pred Prvi svjetski rat kurs ruske zlatne rublje je u odnosu na jedan dinar Kraljevine Srbije iznosio 37,5 kopejki.[12] Nakon početka Prvog svjetskog rata zlatne kovanice se više nisu kovale i rublja je bitno destabilizovana. Tokom 1917. godine štampane su novčanice u apoenima od 250 i 1000 rubalja, a 1918. godine 5000 i 10000 rubalja. Sve do kraja Ruskog građanskog rata postojale su paralelne valute kod bijelih i crvenih koje se međusobno nisu priznavale. Takođe sve do 1924. godine postoji nekoliko verzija rublje i raznih regionalnih surogatnih valuta. Od 1919. godine štampane su novčanice sovznaka, a od 1922. godine "državni novčani znaci" kao oblici rublje RSFSR. Pored rublje RSFSR neposredno pred objedinjavanje u jednu valutu postojale su još i Zakavkaska rublja[n. 4] i rublja Dalekoistočne republike.

Period sovjetske rublje[uredi | uredi izvor]

Sovjetske novčanice po obrascu iz 1961. godine
Za više informacija pogledajte: Sovjetska rublja § Istorijat

Od 1923. godine dolazi do objedinjavanja svih regionalnih i republičkih valuta u jednu - rublju SSSR. Prva rublja iz 1923. godine imala je samo u opticaju tri novčanice u apoenima od 10, 15 i 20 hiljada rubalja. Sve do Sokoljnjikove reforme 1924. godine trajala je hiperinflacija koja je privremeno zaustavljena opsežnom reformom i denominacijom. Takođe tada dolazi i do formiranja sovjetskog červonca kao paralelne valute u Sovjetskom Savezu. Krajnji odnos červonaca i rublje je bio 10:1, po kom odnosu će kasnije i biti zamijenjeni. Do "staljinske" monetarne reforme 1947. godine izašlo je nekoliko serija kovanica i novčanica sovjetske rublje, kao i červonaca. Do početka Drugog svjetskog rata, rublja je bila relativno stabilna. Nakon rata usljed velike inflacije, dolazi do nove denominacije i izlaska červonaca iz opticaja, a stare rublje mijenjane su u odnosu 10:1 za rublje nakon 1947. godine. Do Staljinove smrti, ekonomija SSSR prvenstveno je bazirana na unutrašnje jačanje, tako da do njegove smrti rublja je bila takođe u relativno stabilnim okvirima i među najjačim valutama svijeta. Dolaskom Hruščova počinje trka za naoružanje i ubrzo usljed inflacije i slabljenja rublje zbog ekonomske politike koju je vodilo novo rukovodstvo Sovjetskog Saveza, desiće se još jedna monetarna reforma 1961. godine. Tada u opticaj se puštaju novčanice i kovanice novog obrasca za koje će se ispostaviti da će u sovjetskoj istoriji ostati najduže. Zbog raznih prilika period vlasti Brežnjeva će se opisivati kao "period stagnacije", a nakon početka perestrojke 1985. godine počinje potpuno obezvređivanje sovjetske rublje. Početkom 1990-ih počinje i raspad SSSR, a narod sve više čuva novac za "crne dane". Tokom 1991. godine sprovodi se i posljednja reforma sovjetska rublje, tzv. "pavlovska reforma", u kojoj dolazi zapravo do naglog gotovo nasilnog puštanja u opticaj velike sume novca i promjene za novac novog obrasca, koji je jedva bio izmijenjen u odnosu na novac iz 1991. godine. Jedine novine su bile u pogledu novčanica, kada se po prvi put u ruskoj istoriji kuje kovanica od dva različita metala. U decembru 1991. godine Centralna banka SSSR prestaje sa radom, a u martu od strane Centralne banke Ruske Federacije u opticaj su puštene posljednje novčanice sovjetske rublje koje će biti u opticaju do jula 1993. godine i uvođenja ruske rublje. U međuvremenu od 1991. do 1993. godine brojne bivše sovjetske republike i dalje koriste sovjetsku ili rusku rublju, te formiraju u tom periodu tzv. "zonu rublje" koja će se početi raspadati uvođenjem zasebnih valuta.

Rublja od 1993. do 1998. godine[uredi | uredi izvor]

Neposredno nakon zvaničnog raspada SSSR, u Rusiji kao i u ostalim bivšim sovjetskim republikama koristila se sovjetska rublja kao valuta. Postepeno uvođenjem nacionalnih valuta sovjetska rublja postaje paralelnom valutom. Tokom 1992. godine u opticaj su ubačene nove novčanice u apoenima od 5000 i 10000 na kojima je pisalo da su puštene od strane Banke Rusije, što je početak monetarne istorije savremene Ruske Federacije. Sve do 1993. u opticaju su se zadržale kovanice i novčanice obrasca iz 1961. godine u nominalima do 25 rubalja, pa čak i kovanice 1, 2 i 3 kopejke u periodu između reformi 1924. i 1947. godine.

Cijene nisu kontrolisane od strane države i već je započela epoha tržišne ekonomije. Na prvom mjestu po tržištu valuta je bio dolar i sve se privezivalo za njegov kurs. Sredinom 1993. godine obescijenjenost rublje je došla na gotovo stostruku u odnosu na onu za vrijeme SSSR. Pritisak na preduzeća ih je dovodio do bankrota, narod nije dobijao plate, a bilo je potrebno i u teškom periodu inflacije štampati novac. Na rast inflacije je velik uticaj izvršilo prihvatanje sovjetskog novca u bivšim sovjetskim republikama, kao i kasnije formiranje sopstvenih valuta u republikama. Upravo opticaj rublje izvan granice Rusije je bio okidač za novu reformu zbog lošeg uticaja na državnu ekonomiju. Glasine o novoj monetarnoj reformi su se pronosile nekoliko mjeseci unaprijed. Dotadašnji problem je bio što su se i dalje osjećale posljedice loše izvedene reforme iz 1991. godine, te od tada stanovništvo pokušava da prištedi nešto novca, ali ne uspijeva i time većina populacije praktično živi od danas do sutra. Radnje sa skupljim proizvodima, poput juvelirnica i prodavnica elektrotehničkih uređaja su puste i na ivici propasti. Razlog tome je bio što je gotovo ne moguće bilo običnom stanovniku Rusije od jedne plate da kupi što hoće, već npr. za videomagnetofon bi bilo potrebno i po nekoliko godina da se uštedi, jer mu je cijena bila približna automobilu, a plata izuzetno niska čak i za opšte potrebe. Centralna banka 24. jula 1993. šalje telegram u kome obavještava Vladu Ruske Federacije da od 26. jula ponoći po lokalnom vremenu će prestati sa emitovanjem i prihvatanjem novčanica po obrascima od 1961. do 1992. godine u redovnoj upotrebi i objašnjava planirani tok reforme. U opticaj su puštene nove novčanice u apoenima 100, 200, 500, 1000, 5000, 10 000 i 50 000 rubalja, a kovanice kovane nakon reforme iz 1961. godine su ostavljene u opticaju. Time je ruska rublja počela zvanično počela da postoji, a ubrzo dobija i novi ISO kod i šifru - RUR (810).[13]

Od 26. jula do 7. avgusta je trajala promjena rubalja starih obrazaca za nove novčanice u odnosu 1:1. Građani su se na mjestama promjena novčanica mogli pojaviti samo jednom, što je bilo potvrđivano pečatom u ličnim dokumentima. Ukoliko su građani mijenjali više od 35 hiljada rubalja, morali su da računaju i na depozitni procenat koji se obračunavao na šest mjeseci. Inostrani građani su mogli da promijene samo do 15 hiljada rubalja. Gotovo jednako kao i reforma iz 1991. godine, ni ova reforma nije urodila plodom. Osim gubitka povjerenja u vlast narod ništa nije dobio, a pored povjerenja izgubljene su i 24 milijarde rubalja, što nije tada bila značajna suma. Promjena novca se omogućila do 1. oktobra ukoliko su se na uvid dali dokumenti koji bi dokazali nemogućnost razmjene novca ranije. Jedino što je bilo produktivno kao posljedica reforme je sticanje iskustva za iduću reformu koja će biti sprovedena dosta "mekše". U nekim republikama bivšeg SSSR se i dalje koristila sovjetska rublja iako je nije tad priznavala banka emitent. Zbog bližih ekonomskih odnosa, Bjelorusija i Kazahstan su dobijale milijarde rubalja kako bi zamijenili ih u svojim gradovima. Sve do proljeća 1994. godine, rublja je svoj režim valutnog kursa definisala kroz slobodne oscilacije.[14]

Sve novčanice tada su imale sličan obrazac dizajna. Na licu su se nalazili prikazi Senatske kule i zgrada Senata sa velikom ruskom zastavom iznad njih, a na naličju prikaz Moskovskog kremlja. Zaštita novčanica je bila dosta unapređenija: uvedeni mikrotekst i složeniji vodeni žigovi.

Nominal Lice Naličje Veličina Boja Opis lica Opis naličja Datum puštanja u opticaj Izašla iz upotrebe
100 rubalja
130 mm × 57 mm svijetloplava
roze 		Senatska kula Moskovskog kremlja i državna zastava Spasiteljeva, Carska, Nabatna i Konstantinovo-Jelenina kula Moskovskog kremlja 26. jula 1993. 1. januara 1999. do 31. decembra 2002.
200 rubalja
130 mm × 57 mm roze Senatska kula Moskovskog kremlja i državna zastava Trojička kula i Predmostna kula 26. jula 1993. 1. januara 1999. do 31. decembra 2002.
500 rubalja
130 mm × 57 mm zelena Senatska kula Moskovskog kremlja i državna zastava 14. korpus Kremlja i Spasiteljeva kula 26. jula 1993. 1. januara 1999. do 31. decembra 2002.
1000 rubalja
152 mm × 67 mm zelena
smeđa 		Senatska kula Moskovskog kremlja i državna zastava Spasiteljeva kula i hram Vasilija Blaženog 26. jula 1993. 1. januara 1999. do 31. decembra 2002.
5000 rubalja
152 mm × 67 mm crvena
ljubičasta 		Senatska kula Moskovskog kremlja i državna zastava Kule Kremlja[n. 5] i Veliki most i Stambena zgrada na Kotjeljničkoj obali 26. jula 1993. 1. januara 1999. do 31. decembra 2002.
10 000 rubalja
152 mm × 67 mm zelena
smeđa
plava 		Senatska kula Moskovskog kremlja i državna zastava Spasiteljeva, Senatska, Nikolajeva i Ugaona arsenalska kula 26. jula 1993. 1. januara 1999. do 31. decembra 2002.
50 000 rubalja
152 mm × 67 mm krem Senatska kula Moskovskog kremlja i državna zastava Nikolajeva i Ugaona arsenalska kula 26. jula 1993. 1. januara 1999. do 31. decembra 2002.
100 000 rubalja 100 000 rubalja lice Arhivirano na sajtu Wayback Machine (30. decembar 2021) 100 000 rubalja naličje Arhivirano na sajtu Wayback Machine (28. decembar 2021) 152 mm × 67 mm bež Senatska kula Moskovskog kremlja i državna zastava Kremljevska obala Nikad nije puštena u opticaj -

Uopšteno, izgledale su dosta jednostavnije u odnosu na sovjetske, a već se od početka planirala njihova zamjena što će se desiti 1998. godine novom reformom i denominacijom. Iduće godine biće puštena manje obimna serija. U opticaju neće biti od 1999. godine.[15]

Od momenta formiranja ruske rublje u julu 1993. godine, "zona rublje" se vezala oko novostvorene rublje. Paralelno sa raznim valutama u pojedinim postsovjetskim republikama postojao i sistem platežnih rublji. Već od 11. avgusta 1993. godine kako bi se omogućilo jedostavnije poslovanje, Centralna banka Ruske Federacije je formirala fiksne kurseve sa platežnim rubljama u nekim drugim republikama, pa je tako formiran sljedeći odnos:[16]

  • 10 platežnih rubalja Bjelorusije - 5 ruskih rubalja,
  • 10 platežnih rubalja Kazahastana - 6 rubalja i 70 kopejki,
  • 10 platežnih rubalja Moldavije - 6 rubalja i 70 kopejki,
  • 10 platežnih rubalja Turkmenistana - 6 rubalja i 70 kopejki,
  • 10 platežnih rubalja Uzbekistana - 6 rubalja i 70 kopejki.

Već krajem 1993. godine kurs se počeo mijenjati i postepeno su se rublje prestale koristiti kao paralelna platežna sredstva u navedenim državama. Od septembra je postojala "zona rublje novog tipa" koja je objedinjavala manji broj zemalja, među kojima su: Bjelorusija, Jermenija, Kazahstan, Rusija, Tadžikistan i Uzbekistan. Takođe tokom septembra su potpisivani dogovori između zemalja članica i Rusije o objedinjavanju monetarnog sistema, a potpisnici su bili vlade i nacionalne banke zemalja koje su formirale novu zonu rublje.[17] Ruska rublja je postala važnim transakcionim sredstvom u navedenim republikama i orijentaciona ekonomska jedinica. Takođe zbog korištenja rublje, većina zemalja bivšeg sovjetskog bloka su pristupile i ekonomskim savezima koji će postojati do danas.

Nakon 19. septembra 1994. godine biće puštene malo izmijenjene modernizovanije novčanice obrasca iz 1993. godine u apoenima od 5, 10 i 15 hiljada rubalja. Razlike su se ogledale u vodenom žigu koji je nadopunjen novim elementima i u boji papira koji je imao nijanse osnovne boje novčanice. Kao godina štampanja je ostala 1993, a na lijevoj strani lica novčanice je stajao vertikalni natpis "vыpusk 1994 goda" ("izdanje 1994. godine") velikim slovima.[15] Takođe, od proljeća 1994. godine, pa sve do juna 1995. godine rublja će biti u regulisanim oscilacijama kursa, a nakon toga do avgusta 1998. godine će biti postavljena u okvire valutnog koridora.[14]

Ranije planirana zamjena novčanica obrasca 1993. godine je započela izdavanjem izgledom potpuno novih novčanica obrasca iz 1995. godine, koje su bile nadopuna dotadašnjih rezervi rubalja. Inflacija koja je bila sveprisutna je bila evidentna upravo po nominalima novih novčanica, koje su se štampale u iznosima od 1000, 5000, 10 000, 50 000 i 100 000 rubalja. U odnosu na prethodnu seriju koja je bila, slobodno rečeno, u potpunosti moskovska, nova serija iz 1995. godine će na sebi u početku imati prikaze pet gradova sa teritorije Rusije. Tako će se na novčanici od hiljadu rubalja naći Vladivostok, na 5000 Novgorod, 10 000 će oslikavati Krasnojarsk, na 50 000 Sankt Peterburg i novčanica od 100 000 rubalja će biti posvećena Moskvi. Usljed pomenute inflacije će se na proljeće 1997. godine pojaviti novčanica u vrijednosti 500 000 rubalja sa prikazom Arhangeljska. Zajedno sa prethodnim serijama iz 1993. i 1994. godine, ove novčanice će ostati sve do nove reforme i denominacije rublje 1998. godine. Novčanice ovog obrasca će poslužiti za izgled današnjih novčanica rublje.[18]

Nominal Lice Naličje Veličina Boja Grad Datum puštanja u opticaj Izašla iz upotrebe
1000 rubalja
137 mm × 61 mm smeđa Vladivostok 29. septembra 1995. 1. januara 1999. do 31. decembra 2002.
5000 rubalja
137 mm × 61 mm tamnozelena Novgorod 31. oktobra 1995. 1. januara 1999. do 31. decembra 2002.
10 000 rubalja
150 mm × 65 mm maslinasta Kransojarsk 29. jula 1995. 1. januara 1999. do 31. decembra 2002.
50 000 rubalja
150 mm × 65 mm svijetloplava Sankt Peterburg 29. jula 1995. 1. januara 1999. do 31. decembra 2002.
100 000 rubalja
150 mm × 65 mm crveno-smeđa Moskva 30. maja 1995. 1. januara 1999. do 31. decembra 2002.
500 000 rubalja
150 mm × 65 mm ljubičasta Arhangeljsk 17. marta 1995. 1. januara 1999. do 31. decembra 2002.

Monetarna reforma 1997-1998[uredi | uredi izvor]

50 000 nedenominovanih rubalja 1995.
50 denominovanih rubalja 1997.
Hod denominacije tokom reforme 1998. godine

Do početka monetarne reforme 1998. godine se uveliko govorilo o novim promjenama, ali su glasine redovno opovrgavane. Još u junu 1996. godine se govorilo o neizbježnoj denominaciji rublje. Najavljeno je tada od strane Sergeja Jurjeviča Pavljenka[n. 6] da će se nova reforma moći sprovesti tek 1998. godine, kada bi se inflacija mogla obuzdati. Od početka 1990-ih Rusija je bila zahvaćena teškom inflacijom i slabljenjem kupovne moći rublje, a još više nemogućnošću osposobljavanja na ekonomskom polju na duže staze. Takođe, poučeni prethodnim dvjema reformama, nastojalo se što sporije i neprimjetnije pripremiti za novu reformu. Od 1995. do 1997. godine umjetnici su sastavili nekoliko crteža i skica za nove denominovane rublje[19], međutim kasnije se ispostavilo da će za nove novčanice se zapravo ne mnogo izmijeniti stare iz 1995. godine. Nepoznato je kada se tačno počelo u okviru vlasti razmišljati o reformi, ali se pretpostavlja da su planovi započeti već 1995. godine uvođenjem novih novčanica. U međuvremenu kovanice su se takođe nalazile u opticaju, ali izuzev kovanica 50 i 100 rubalja i rjeće 10 i 20, ostale su se rijetko sretale, a novčanice starog obrasca iz 1993. su postepeno nestajale iz opticaja.

Kao što je već pomenuto, reforme iz 1991. i 1993. godine su bile iskustvo novim ekonomskim reformatorima u Rusiji, te zbog toga sam tok reforme je dosta duže trajao. Počeci reforme kreću potpisivanjem ukaza predsjednika Borisa Nikolajeviča Jeljcina br. 822 dana 4. avgusta 1997. godine "O promjeni nominalnih vrijednosti novčanih jedinica i razmjera cijena"[n. 7]. U ukazu je definisan dalji tok reforme.[20] Denominacija i zamjena starih rubalja je započela 1. januara 1998. godine. Stare rublje su sve do kraja godine bile u normalnom protoku, tj. koristile su se kao platežno sredstvo[n. 8], a razmjena starih novčanica je vršena do 1. januara 2002. godine u odnosu 1000:1. U opticaj su ušle novčanice istog izgleda kao i novčanice iz 1995. godine, s tim što se nominal smanjivao za tri nule i naznačena 1997. godina kao godina štampanja. Izuzetak je bila nedenominovana novčanica 1000 rubalja koja nije imala svoju denominovanu varijantu. Takođe, uvedene su i nove kovanice u apoenima od 1, 5, 10 i 50 kopejki, te 1, 2 i 5 rubalja. Kao i novčanice i kovanice su uporedno mijenjane uključujući i memorijalne i jubilejne. Ukupan iznos povučenog novca iznosio je 6 milijardi rubalja.[21][22]

U odnosu na prethodne reforme, reforma iz 1998. godine je bila mnogo uspješnija. Vraćeno je povjerenje u rublju među stanovništvom, ponajviše zbog denominacije. Odnos 1 rublja = 100 kopejki se u potpunosti vratila, pogotovo uvođenjem kovanice 1 kopejke. Međutim, stabilnost nije bila u potpunosti dugotrajna zbog ekonomske krize upravo te 1998. godine, te kasnijih ekonomskih potresa koji su se najviše ogledali na valutno tržište. Kao oznaku zbog nove vrijednosne nominalne pozicije dobija novi ISO kod RUB i šifru 643, koje ostaju do danas u upotrebi.

Ruska rublja nakon reforme[uredi | uredi izvor]

Drvena skulptura kovanice jedne ruske rublje
Kurs evra ka rublji počevši od 2005. godine

Već tokom sprovođenja reforme u avgustu 1998. godine, kurs rublje je vraćen u režim regulisanog osciliranja.[14] Usljed inflacije u opticaj se od 2001. godine uvodi novčanica 1000 rubalja sa prikazom Jaroslavlja, a 2006. godine novčanica 5000 rubalja predstavljajući Habarovsk. Sa svakom novom serijom, novčanice su unapređivane po pogledu zaštitnih elemenata. Tako su se 2004, a potom i 2011. godine pojavile malo izmjenjenije novčanice. Nakon zbivanja u Gruziji 2008. godine, pojavljuju se dvije djelimično priznate države, Abhazija i Južna Osetija, koje osnivaju sopstvene valute, ali kao valutu u stalnpoj upotrebi koriste rusku rublju u fiksnom paralelnom odnosu sa lokalnom valutom. U Abhaziji Banka Abhazije emituje samo memorijalne novčanice i kovanice apsara u odnosu 10 rubalja = 1 apsar[23], a u Južnoj Osetiji zarin takođe ima odnos 1:10 ka rublji.[24] Novčanice od 5 rubalja se još od 2001. ne štampaju, ali se mogu koristiti, dok usljed inflacije od 2011. godine novčanice 10 rubalja se više ne štampaju i zamjenjuju za kovanicu istog nominala od 2009. godine.[25] Režim valutnog kursa će se promijeniti 2010. godine, kada će rublja ući u režim upravljanog oscilirajućeg kursa.[14] Od januara 2013. godine kovanice 1 i 5 rubalja se više nisu stalno kovale, što je već bilo najavljivano 2008. godine zbog neisplativosti kovanja novca takvih apoena.[26] Međutim usljed politike formiranja cijena rečeno je da dok god se cijene izražavaju u kopejkama, da će se i kopejke izrađivati.[27] Takođe, od 2013. godine u opticaj su se uvele i prve savremene ruske jubilejne i memorijalne novčanice i kovanice. Posljednji događaj bitan za razvoj rublje u 2013. godini je bio 13. decembra kada je uveden jedinstveni simbol rublje. Od 10. novembra 2014. godine rublja se nalazi u režimu oscilirajućeg kursa usljed opšte svjetske politike ka Rusiji. Novoformirane nepriznate republike na teritoriji Ukrajine početkom 2015. godine najavljuju bivalutni režim s upotrebom hrivnje i rublje paralelno.[28] Već od 1. septembra DNR zvanično počinje da koristi samo rublju.[29] LNR svoj bankarski sistem povezuje preko Južne Osetije, te na takav način ostvaruje pravo korisnika ruske rublje.[30] Usljed sankcija i ograničavanja na globalnom nivou, rublja je brzo počela da devalvira od 2014. do 2016. i gotovo se dvostruko obezvrijedila od početka Ukrajinske krize i finansijske krize u Rusiji, te time takođe i promijenila kurs valutama zemalja susjeda koji ekonomski sarađuju sa Rusijom.[31][32][33]

Od 12. oktobra 2017. godine u opticaj se stavljaju dvije izgledom i obrascem potpuno nove novčanice u apoenima od 200 i 2000 rubalja. Na novčanicama su upotrebljeni napredniji vidovi zaštite novčanica od falsifikovanja, te reljefaste izobrazbe na novčanicama radi lakšeg korištenja slabovidim licima.[34]

Tokom 2020. i 2021. godine, CBRF planira, razmatra i započinje ostvarivanje ideje digitalne rublje, kao novog vida postojanja ruske rublje i kao njene monetarne i elektronske nadopune u virtuelnom poslovanju.[35]

Kovanice[uredi | uredi izvor]

U opticaju ruske rublje trenutno se nalaze kovanice u apoenima 1, 5, 10 i 50 kopejki, te 1, 2, 5 i 10 rubalja. Sve kovanice vizuelno imaju nekoliko zajedničkih elemenata. Na kovanicama redovnih serija karakteristični elementi na reversu su ispisan nominal i biljni ornament. Aversi se razlikuju od serije i nominala. Na aversima kovanica apoena 1, 5, 10 i 50 kopejki se nalazi prikaz Svetog Georgija, godina kovanja, utisnuta slova M ili S-P[n. 9] ispod prednjih kopita što označava kovnicu gdje je kovanica iskovana i kružni natpis Bank Rossii velikim slovima. Kovanice tih apoena se od 1997. kuju u jednom obrascu. Kovanice 10 i 50 kopejki su se izrađivale u dvije serije, što se može razlikovati samo mjerenjem mase i po materijalu. Nešto različitiji avers imaju kovanice u nominalima 1, 2 i 5 rubalja, koji se čak i međusobno razlikuju s obzirom da su rađeni u tri različite serije. Prva serija (1997-2009) je na aversu imala amblem Banke Rusije kao središnji element. Iznad amblema stoji polukružni natpis Bank Rossii velikim slovima, a ispod amblema linijski ispisan nominal slovima i u dnu godina kovanja. Ispod desne kandže orla se nalazi monogram kovnice[n. 10] u kojoj je kovanica izrađena. Druga serija (2009-2015) na aversima sve tri kovanice datih apoena je imala minornije razlike. Umjesto kružnog natpisa s nazivom emitenta, nalazio se ispis nominala slovima, a emitent je ispisan polukružno ispod orla koji predstavlja amblem Banke Rusije. Treća serija (2016-danas) se nešto više razlikuje od prethodne dvije po izgledu. Umjesto amblema Banke Rusije nalazi se grb Ruske Federacije. Iznad grba polukružno velikim slovima su ispisane riječi Rossiйskaя Federaciя, ispod grba linijski je ispisan naziv emitenta, a u dnu kovanice se nalazi godina kovanja. Takođe i u trećoj seriji ispod desne kandže orla se javlja monogram kovnice. Kovanice 10 rubalja su se počele kasnije kovati, pa s time imaju samo dvije serije i to obilježja serija od 2009. do 2015. i od 2016. do danas.[36]

Kovanice koje se trenutno nalaze u opticaju.[37][38][39]
Slika Nominal Karakteristike Opis Godine kovanja
Revers Avers Prečnik Masa Materijal Rub Avers Revers
1 kop. 15.5 mm 1.5 g čelik presvučen
bakar-niklom 		gladak Sveti Georgije nominal
  • 1997–2009
  • 2014, 2017
5 kop. 18.5 mm 2.6 g
10 kop. 17.5 mm 1.95 g mesing nazubljen Sveti Georgije nominal 1997–2006
1.85 g mesingovan čelik gladak 2006–2015
50 kop. 19.5 mm 2.90 g mesing nazubljen 1997–1999
2002–2006
2.75 g mesingovan čelik gladak 2006–2015
1 ₽ 20.5 mm 3.25 g bakar-nikl nazubljen oznaka Banke Rusije nominal
  • 1997–1999
  • 2005–2009
3.00 g niklovan čelik 2009–2015
Grb Rusije 2016–danas
2 ₽ 23 mm 5.10 g bakar-nikl odijeljen
(gladak i nazubljen rub) 		oznaka Banke Rusije
  • 1997–1999
  • 2006–2009
5.00 g niklovan čelik 2009–2015
grb Rusije 2016–danas
5 ₽ 25 mm 6.45 g bakar-niklovan bakar oznaka Banke Rusije
  • 1997–1998
  • 2008–2009
6.00 g niklovan čelik 2009–2015
grb Rusije 2016–danas
10 ₽ 22 mm 5.63 g mesingovan čelik odijeljen oznaka Banke Rusije nominal 2009–2013, 2015
Grb Rusije 2016–danas

Novčanice[uredi | uredi izvor]

Najčešće korištene novčanice rublje danas.

U opticaju nakon reforme 1998. godine pojavile su se denominovane novčanice prethodne serije iz 1995. godine. Iako su puštene u opticaj u toku reforme 1998. godine, smatrale su se zapravo obrascem iz 1997. godine, što je ujedno tada i stajalo na novčanicama kao godina štampanja. U prvoj seriji su bile puštene novčanice u apoenima 5, 10, 50, 100 i 500 rubalja. Od 2001. godine 5 rubalja se ne štampa, ali se ostale prethodno navedene novčanice unapređuju po pitanju zaštite od falsifikovanja. Mijenja se otisak vidljiv pod ultraljubičastim zrakama i dodaje se vertikalni natpis na licu novčanice modifikaciя 2001 goda velikim slovima. Takođe uvodi se i novčanica 1000 rubalja, ali bez natpisa modifikacije. Od 16. avgusta 2004. godine u opticaj će biti puštene novčanice 10, 50, 100, 500 i 1000 rubalja sa još unapređenijim zaštitnim elementima i nešto izmjenjenijim izgledom. Među novim elementima zaštite se nalaze zaštotna nit, kipp efekat[n. 11], razbonojna zaštitna vlakna i skriveno polje s odsjajem u duginim bojama. Na lijevom bijelom polju sa jedva primjetnim riječima modifikaciя 2004 goda ispisanim velikim slovima vertikalno uz prikaz grada na licu novčanice. Usljed snižavanja vrijednosti novčanice nominala 1000 rubalja, od 31. jula 2006. godine u opticaju se pojavila novčanica 5000 rubalja s prikazom grada Habarovska. Krajem 2009. godine novčanica 10 rubalja se prestaje štampati i zamjenjuje se za kovanicu istog nominala. U drugoj polovini iduće godine novčanica 1000 rubalja mijenja ne mnogo svoj izgled. Naime 10. avgusta 2010. godine u opticaj je puštena novčanica pomenutog nominala koja će naznačiti nove promjene u pogledu zaštite novčanica od krivotvorenja, te teksturi papira i pojavljivanje novih priznaka autentičnosti. Od 6. septembra 2011. godine i novčanice 500 i 5000 rubalja takođe se modifikovane puštaju u opticaj. Svi prikazi gradova na novčanicama su postali uočljiviji, jarkiji i obojeniji. Na sve tri novčanice se pojavljuje vertikalni natpis modifikaciя 2010 goda. Najprimjetniji elementi zaštite na novim novčanicama su "vitražni prozor", reljefaste linije na krajevima kuponskih polja, postupno uvećavanje visine serijskog broja slijeva nadesno i izmijenjena boja grba, koja se nanosi magnetnom bojom različitih nijansi. Novčanice po modifikaciji 2010. se i dalje izdaju. Od 2013. godine se uvode novčanice potpuno novog vizuelnog rješenja. Prve su uvedene dvije novčanice posvećene Zimskim olimpijskim igrama u Sočiju i ulaskom Krima u sastav Rusije 2014. godine. Štampane su samo u toku 2013. (100 rubalja "Soči") i 2015. godine (100 rubalja "Krim, Sevastopolj"). Od 12. oktobra 2017. godine su uvedene novčanice modernog izgleda u nominalu 200 i 2000 rubalja.[40]

Novčanice u trenutnoj upotrebi
Slika Nominal
(rubalja) 		Veličina
(mm) 		Osnovne
boje 		Opis Datum uvođenja
Lice Naličje Grad Lica Naličja
5 137×61 zelena Veliki Novgorod Spomenik Mileniju ruse, u pozadini Sofijski sabor Zidine Novgorodskog kremlja 1. januara 1998.
10 150×65 tamnozelena
tamnosmeđa 		Krasnojarsk Komunalni most preko Jeniseja; kapela sv. Petke Paraskeve Hidroelektrana Krasnojarsk
50 plava Sankt Peterburg Rostralni stub; Petropavlovska tvrđava rostralni stub; zgrada Berze Sankt Peterburga
100 smeđe-zelena Moskva kvadriga na Boljšoj teatru fasada Boljšoj teatra
200 zelena Sevastopolj Spomenik potopljenim brodovima;
propileji Grofovskog pristaništa 		Hersones Taurijski 12. oktobra 2017.
500 ljubičasto-plava Arhangeljsk Spomenik Petru I; brod u luci Arhangeljska Solovecki manastir 1. januara 1998.
1000 157×69 plavo-zelena Jaroslavlj Spomenik Jaroslavu Mudrom i kapela Kazanjske Bogorodice, u pozadini Jaroslavski kremlj Crkva Jovana Preteče sa zvonikom 1. januara 2001.
2000 plava Daleki istok Ruski most; zgrada Dalekoistočnog
federalnog univerziteta u Vladivostoku 		Kosmodrom "Vostočni"
u Amurskoj oblasti 		12. oktobra 2017.
5000 crveno-smeđa Habarovsk Spomenik Muravjev-Amurskom, u pozadini obala Amura Habarovski most preko Amura 31. jula 2006.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Na ruskom Centralьnый bank Rossiйskoй Federacii; često se naziva i Banka Rusije (rus. Bank Rossii), Centrobank (skraćenica od Centralьnый bank) ili Gosbank (prevodi se kao Državna banka; skraćeno od Gosudarsvtennый bank)
  2. ^ Poklno ot Matviя ko Esifu ko Davidovu. Vыvezi mi 2 medvedna da veretiщ ada poponь. A k... ažь vodя po 3 rublя prodaй, ali ne vodя ne prodaй
  3. ^ Krimski i Rusko-turski rat (1877—1878)
  4. ^ Prethodile joj azerbejdžanska rublja, jermenska rublja i gruzijska rublja.
  5. ^ Prva i Druga bezimena kula, Petrovska i Beklemiševska kula
  6. ^ Rukovodilac Radnog centra ekonomskih reformi pri Vladi Ruske Federacije od 1995. do 1997. godine
  7. ^ Ob izmenenii naricatelьnoй stoimosti denežnыh znakov i masštaba cen
  8. ^ Od 1. januara 1999. godine nisu bile više u opticaju
  9. ^ M - Moskva; S-P - Sankt Peterburg
  10. ^ Monogrami su bili u vidu skraćenica; MMD - Moskvovskiй monetnый dvor; SPMD - Sanktpeterburgskiй monetnый dvor
  11. ^ Efekat latentnosti; efekat pri kome se određeni elementi mogu uočiti samo pod određenim uglom.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Denežnaя reforma 1993 goda”. Veb-sajt Denьgi Rossii. 
  2. ^ Veb-sajt Centralne banke Ruske Federacije
  3. ^ Grafičeskoe oboznačenie rublя v vide znaka., Zvanični veb-sajt Centralne banke Ruske Federacije
  4. ^ Proishoždenie slova rublь., Эtimologičeskie onlaйn-slovari russkogo яzыka., jezik ruski
  5. ^ Proishoždenie slova kopeйka., Эtimologičeskie onlaйn-slovari russkogo яzыka., jezik ruski
  6. ^ „I.G.Spasskiй. "Russkaя monetnaя sistema". Denežnoe obraщenie v XII-XIV vv.”. Arcamax.ru. Arhivirano iz originala 08. 05. 2021. g. 
  7. ^ „I.G.Spasskiй. "Russkaя monetnaя sistema". Denežnaя sistema russkogo gosudarstva v XVI-XVII vv.”. Arcamax.ru. Arhivirano iz originala 08. 07. 2012. g. 
  8. ^ „I.G.Spasskiй. "Russkaя monetnaя sistema". Popыtki izmeneniя monetnoй sistemы v XVII v.”. Arcamax.ru. Arhivirano iz originala 17. 02. 2020. g. 
  9. ^ I.G.Spasskiй. "Russkaя monetnaя sistema". Monetnaя sistema Rossii v XVIII-XIX vv. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. decembar 2020)., str. 57., Arcamax.ru
  10. ^ I.G.Spasskiй. "Russkaя monetnaя sistema". Monetnaя sistema Rossii v XVIII-XIX vv. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. maj 2021)., str. 65., Arcamax.ru
  11. ^ Denežnaя reforma S.Ю. Vitte. Vvedenie zolotogo standarta., Denьgi Rossii, jezik ruski.
  12. ^ Kakim bыl kurs rublя 100 let nazad., Fishki.net., 20. 02. 2016, jezik ruski
  13. ^ Denežnaя reforma 1993 goda., Denьgi Rossii, jezik ruski.
  14. ^ a b v g Istoriя kursovoй politiki Banka Rossii., Zvanični veb-sajt Centralne banke Ruske Federacije
  15. ^ a b Biletы Banka Rossii 1992 i 1993-1994 gg.., Denьgi Rossii, jezik ruski.
  16. ^ "Kursы inostrannыh valюt, ustanovlennыe Centralьnыm bankom Rossiйskoй Federacii v 1993 godu"., Konsulьtant Plюs
  17. ^ Soglašenie o praktičeskih merah po sozdaniю rublevoй zonы novogo tipa., Эlektronnый fond pravovыh i normativno-tehničeskih dokumentov., jezik ruski
  18. ^ Banknotы sovremennoй Rossii (1995, 1997, 2014-2018). Polnaя informaciя, raznovidnosti, redkie serii., Denьgi Rossii, jezik ruski.
  19. ^ Neosuщestvlёnnыe proektы banknot RF Arhivirano na sajtu Wayback Machine (29. april 2022)., NoZDR.ru
  20. ^ Ukaz Prezidenta RF ot 4 avgusta 1997 g. N 822 "Ob izmenenii naricatelьnoй stoimosti rossiйskih denežnыh znakov i masštaba cen" (s izmeneniяmi i dopolneniяmi)., Garant
  21. ^ Denežnaя reforma 1998 goda., Denьgi Rossii, jezik ruski.
  22. ^ Denežnaя reforma 1998 goda v Rossii., RIA Novosti., 4.8.2012, obnovljeno 29.2.2020, jezik ruski.
  23. ^ Veb-sajt Nacionalne Banke Republike Abhazija Arhivirano na sajtu Wayback Machine (26. maj 2009)., jezik ruski
  24. ^ V 2013 godu zakonom respubliki bыla vvedena nacionalьnaя valюta – юžnoosetinskiй zarin, odnako platežnoй ediniceй ona ne яvlяetsя. Oficialьnыm sredstvom plateža v Юžnoй Osetii яvlяetsя rossiйskiй rublь Arhivirano na sajtu Wayback Machine (30. decembar 2021)., UFS travel., jezik ruski
  25. ^ CB zapuskaet v oborot novuю 10-rublevuю monetu iz stali., RIA Novosti., 21.7.2009, jezik ruski.
  26. ^ V Rossii perestali čekanitь kopeйki., Fontanka.ru., 22.1.2013, jezik ruski.
  27. ^ CB predstavil novыe banknotы: 200 i 2000 rubleй., Rossiйskaя gazeta., 12.10.2017.
  28. ^ SMI: v DNR rešili ne vvoditь "bivalюtnuю sistemu" do maя., Dialog.ua., 27.3.2015, jezik ruski.
  29. ^ DNR perešla na plavaющiй kurs rublя., Doneckoe agentstvo novosteй., 3.9.2015, jezik ruski.
  30. ^ Oglяd potočnoї situacії zbroйnogo konflіktu na shodі Ukraїni ta kontekst okremih йogo proяvіv і naslіdkіv., str. 23., Akademija Folke Bernadote., 2020. godina., jezik ukrajinski
  31. ^ Money Troubles: Russia's Weak Ruble Pulls Down Neighbors' Currencies., Radio Slobodna Evropa/Radio Sloboda., 12. decembar 2014, jezik engleski.
  32. ^ Dinamika oficialьnogo kursa zadannoй valюtы. S 01.01.2014 po 31.12.2021 Dinamika kursa valюtы Evro., Zvanični veb-sajt Centralne banke Ruske Federacije.
  33. ^ Dinamika oficialьnogo kursa zadannoй valюtы. S 01.01.2014 po 31.12.2021 Dinamika kursa valюtы Dollar SŠA., Zvanični veb-sajt Centralne banke Ruske Federacije.
  34. ^ Vыpuskaюtsя novыe banknotы 200 i 2000 rubleй., Zvanični veb-sajt Centralne banke Ruske Federacije., 12.10.2017, jezik ruski.
  35. ^ Cifrovoй rublь., Zvanični veb-sajt Centralne banke Ruske Federacije., jezik ruski.
  36. ^ Monetы sovremennoй Rossii., Denьgi Rossii, jezik ruski.
  37. ^ Monetы RF nominalom 1 i 5 kopeek., Denьgi Rossii, jezik ruski.
  38. ^ Monetы RF nominalom 10 i 50 kopeek., Denьgi Rossii, jezik ruski.
  39. ^ Monetы RF nominalom 1, 2, 5 i 10 rubleй., Denьgi Rossii, jezik ruski.
  40. ^ Banknotы sovremennoй Rossii (1995, 1997, 2014-2018). Polnaя informaciя, raznovidnosti, redkie serii., Denьgi Rossii, jezik ruski.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Ruska rublja na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Руска_рубља&oldid=27738348”