Sveti Mardarije Libertivilski

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Za druge upotrebe, pogledajte Mardarije Uskoković (višeznačna odrednica).
Sveti Mardarije
Libertivilski
Freska svetog Mardarija u kapeli porte hrama svetog Jovana Vladimira u Baru
Lični podaci
Datum rođenja(1889-11-02)2. novembar 1889.
Mjesto rođenjaKornet, Knjaževina Crna Gora
Datum smrti12. decembar 1935.(1935-12-12) (46 god.)
Mjesto smrtiEn Arbor, SAD
Svetovni podaci
Kanonizacija29. maj 2015, Hram Svetog Save u Beogradu od strane Srpske pravoslavne crkve
Glavno svetilišteManastir Svetog Save u Libertivilu
Praznik12. decembar

Mardarije Uskoković (Kornet, 22. decembar 1889 — En Arbor, 12. decembar 1935) bio je prvi episkop američko-kanadski.

Pribrojan je liku svetih na redovnom zasjedanju Svetog arhijerejskog sabora Srpske pravoslavne crkve u maju 2015. godine kao Sveti Mardarije Lješansko–Libertivilski i Sveamerikanski.[a][1]

Životopis[uredi | uredi izvor]

Rođen je u podgoričkom selu Kornet u Lješanskoj nahiji od oca Petra Pere i majke Jelene Jele koja je bila iz poznate kuće Božovića. Otac mu je bio uvaženi načelnik Lješanske oblasti i plemenski kapetan. Preci ranijeg mitropolita Mardarija Uskokovića su došli (uskočili) u taj kraj, po narodnom predanju, došavši iz Korinta, pa je i Kornet, moguće dobio ime po Korintu.[2] Na krštenju u seoskoj crkvici sv. Đorđa dobio je ime Ivan. Pošto je bio iz znamenite porodice, poslat je na školovanje. Osnovnu školu je pohađao u Rijeci Crnojevića a srednju školu (gimnaziju) na Cetinju. Rano je osjetio poziv ka monaškom životu. Sa jedanaest godina je tražio od crnogorskog mitropolita Mitrofana Bana da ga zamonaši. Kako za to nije dobio blagoslov, odlazi u Beograd na dalje školovanje. U Kotoru se ukrcao na brod za Rijeku odakle je vozom stigao do Beograda.

Mitropolit Srbije Dimitrije mu je uslišio molbu da se zamonaši. Pješice odlazi u Studenicu 1905. godine gdje je zamonašen 19. marta 1906. godine. U Studenici je boravio godinu i po dana, nakon čega se zbog daljeg školovanja uputio u Moskvu. Sljedećih dvanaest godina provodi u Rusiji. Prvih osam mjeseci provodi u Srpskom podvorju u Moskvi. Postaje poznat u visokim društvenim krugovima. U septembru 1907. je nastavio školovanje u Bogoslovskoj školi u Žitomiru u zapadnoj Ukrajini. Tada je imao sedamnaest godina. Nakon dvije školske godine, na svoju molbu 1908. odlazi u Kišinjevsku duhovnu seminariju u glavnom gradu Moldavije. 1908. postaje jeromonah, a čin sinđela je dobio 1912. godine. Seminariju završava 1912. godine sa najboljim ocjenama. U Kišnjevu je kao sinđel pomagao djeci siromašnih roditelja. Osvojio je simpatije naroda propovjedima i dobrim djelima. Osnovao je Savez za borbu protiv dječije smrtnosti u Rusiji i za nekoliko nedjelja je u Kišnjevu skupio nekoliko hiljada rubalja. Nije volio raskošne prijeme aristokratije. U Kišnjevu je proveo tri godine, a pri trajnom odlasku iz grada je od naroda dobio za uspomenu zlatni krst i ikone. Pored pravoslavaca, svečano su ga ispratili i pripadnici jevrejske, jermenske i drugih vjeroispovjesti, što je bio presedan u istoriji Ruske crkve.

Sljedećih pet godina provodi kao jeromonah u Aleksandro-Nevskoj lavri. Primljen je u Peterburšku duhovnu akademiju. Iako mu je ostala još jedna godina studija, pri izbijanju Prvog svjetskog rata, odlazi u Niš da bude sa svojim narodom (Beograd je bio pod opsadom). Stigao je prve nedjelje avgusta 1914. i prvo se javio beogradskom mitropolitu Dimitriju. Mitropolit je smatrao da bi on bio korisniji da se vrati u Rusiju. Nakon povratka u Rusiju, počeo je seriju predavanja o sveslovenskom ujedinjenju, što je bilo u direktnoj oprečnosti sa tadašnjom evropskom politikom. U ljeto 1915. povjerena mu je misija obilaska ratnih zarobljenike na rijeci Volgi, planini Ural, na Kavkazu, u Sibiru. Zarobljenike slovenskog porijekla je nadahnjivao slovenofilskim idejama. Sveštenosinđel crnogorske mitropolije je diplomirao 1916. na Petrogradskoj duhovnoj akademiji. U istom gradu je izučavao i crkveno pravo na Pravnom fakultetu.[3]

Grigorij Raspućin ga nije volio[4] i više puta ga je klevetao. Zbog toga je prebačen u najzabačeniju seosku seminariju na Kavkazu. Tu ostaje godinu dana, do izbora za delegata donskih Kozaka 1917. godine i učešća u Sversukom crkvenom saboru u Petrogradu, kada je za patrijarha izabran Sveti Tihon Ispovjednik. Tokom školovanja u Rusiji obišao je najpoznatnije ruske manastire kao i Carigrad, Svetu goru, Atinu, Solun... Na dan kada je Austrougarska objavila rat Srbiji načalstvovao je na liturgiji u Jerusalimu u Hramu groba Gospodnjeg. Zapisao je kasnije da je to smatrao Božjom voljom, da baš on kao Srbin iz Crne Gore služi na Golgoti, kada je napadnuta njegova zemlja.

Zbog misionarskog rada među Srbima u Americi, odlazi u Sjevernu Ameriku 3. jula 1917. Tamo stiže preko Sibira i Vladivostoka i tu provodi najvažniji period svoga života. Arhimandrit postaje u Filadelfiji 1917. godine. Na sveruskom saboru 1919. u Klivilendu je izabran za vladiku koji će voditi poslove srpske crkve, pod ruskom crkvenom jurisdikcijom. Ne želi biti rukopoložen bez prisustva svoje matične crkve, srpske. Tražio je da srpska crkva u Americi dobije samostalnost. Od 1920.-1930. godine provodi u otadžbini. Patrijarh Dimitrije ga postavlja za nastojatelja manastira Rakovice i na mjesto upravnika prve monaške škole u Srbiji. U tom manastiru provodi tri godine, a predavanja je održavao i u dvorani SANU, na Univerzitetu, u gimnazijama, na Bogoslovskom fakultetu...

Sveti Mardarije po dolasku u SAD 1926. godine (levo) i njegov prvobitni grob u manastiru Svetog Save u Libertivilu (desno)

Molio je Sveti arhijerski Sinod u Beogradu da se odredi vladika za Američko-kanadsko vladičanstvo, a razlog je bila udaljenost od Beograda. Zato je 18. oktobra 1923. Sinod odredio za administratora vladiku dr Nikolaja Velimirovića, na dužnost koju je do tada obavljao Mardarije. Postavljen je 9. decembra 1923. za administratora srpskog američko-kanadskog vladičanstva. Početkom 1923. opet odlazi u Ameriku. 28 od 29 srpskih sveštenika ga priznaje za svog vladiku u Americi. Tamo pokreće vladičanski glasnik Srpska crkva. Za 15.000 dolara kupuje imanje kod Čikaga i gradi manastir Svetog Save.[5]

Bolovao je od sušice. Gradnju manastira koji je on gradio je pomagao i Mihailo Pupin. Mardarije je u svom testamentu tražio da tu ubuduće stoluju vladike srpske crkve u Americi. Sveti arhijerejski Sabor SPC ga je izabrao za vladiku srpskog vladičanstva u Americi i Kanadi, 7. decembra 1925. godine. Prvo su Rusi 1905. godine formirali srpsko vladičanstvo u okviru svog egzarhata, ali se se Srbi povezivali sa svojim pokrajinskim crkvama u Srbiji, Crnoj Gori, BiH, tj. da bi bili pod njihovim okriljem. Začetnik te ideje bio je Mihailo Pupin. 1913. na Crkveno-narodnom saboru Srbi su istupili iz organizacije ruske crkve i stavljaju se pod upravu Mitropolije Srbije u Kraljevini Srbiji. Prvi svjetski rat je to spriječio, a na tom poslu se nastavio rad nakon obnove Patrijaršije 1920. godine. Vladičansto američko-kanadsko sa sjedištem u Čikagu je osnovano 1921. godine. Administrator do 1923. je bio vladika Nikolaj Velimirović, a Pupin je njemu davao veliku moralnu i finansijsku pomoć. Zatim je Nikolaja zamijenio patrijarh koji je ustupio vladičanstvo arhimandritu Mardariju. Vladika Mardarije je nekoliko puta išao u Srbiju. Nakon velike poplave u dijelu Kraljevine SHS 1926. godine, Mardarije je molio Generalnog konzula u Njujorku da se organizuju odbori za prikupljanje dobrovoljnih priloga, kako od Srba tako i od Amerikanaca.

Umro je u bolnici u En Arboru, u Mičigenu 12. decembra 1935. u 9.45. Sahranjen je u manastiru Svetog Save u Libertivilu.[6]

O njemu je snimljeni filmovi Tihi kutak Hristov i Sveti Mardarije vladika bez adrese.

Stavovi[uredi | uredi izvor]

Iz besjede izgovorene u Žitomiru 28. septembra 1908. godine se vide njegovi, tada aktuelni politički stavovi. Bosna i Hercegovina su mu dvije najviše, najbolje srpske pokrajine-provincije, pripojene Austrougarskoj, a Srbija i Crna Gora su mu dvije bratske, jednokrvne, jednoplemenske i jednovjerne nezavisne srpske države, koje staju u zaštitu svoje porobljene braće u BiH. Podjednako koristi nazive srpski narod i srpsko pleme. Srpski narod je bez obzira na sve nevolje i stalne krvave borbe uspio opstati i sačuvati svoju pravoslavnu vjeru i nacionalnost, ali apeluje na Rusiju da pomogne Srbima, da politički ne propadnu. Nikola I Petrović Njegoš i Petar I Karađorđević su mu dva srpska gospodara.[7]

Nakon kleveta od Raspućina da je njemački špijun, u pismu ruskoj Dumi je zapisao: Ja volim Rusiju i ruski narod toliko vatreno i neograničeno kao i Vi, kao što volim svoj srpski narod... U svom Testamentu je pored ostaloga, zapisao: Ovaj sveti manastir, kao zborno mjesto Srba u Americi... ostavljam u amanet svome dragom srpskom narodu...[8]

Vladika Mardarije je u poslanici za Vaskrs 1935. godine govorio o svojoj bolesti i čudesnom ozdravljenju. Iako mu je doktor predviđao još par dana života, molio se Bogu da još poživi, da završi poslove izgradnje svete obitelji u Libertivilu. Između ostaloga je govorio: Ostavi me na zemlji još neko vrijeme, da još više ukrasim manastir velikog ugodnika Tvoga, Svetoga Save...[9]

Djela[uredi | uredi izvor]

  • Tihi ugao Hrista
  • Zbornik propovjedi
  • Zavjet ruskom narodu
  • Nedokučiva Rusija: memoari COBISS.SR 16841225

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ U kraćem obliku Sveti Mardarije Libertivilski.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Saopštenje Svetog arhijerejskog sabora | Srpska pravoslavna crkva”. Arhivirano iz originala 02. 06. 2017. g. Pristupljeno 23. 10. 2016. 
  2. ^ Luča, godina 2., sveska 1., za januar, Vladika Mardarije Kornećanin (PDF). Cetinje. 1896. str. 23. 
  3. ^ Sveti Mardarije Lješansko-lobertivilski i sveamerikanski, žitije, služba, akatist. Cetinje: Svetigora, dodatak časopisu Svetigora. 2016. str. 5—10. 
  4. ^ "Politika", 29. nov. 1923
  5. ^ Sveti Mardarije Lješansko-lobertivilski i sveamerikanski, žitije, služba, akatist. Cetinje: Svetigora, dodatak časopisu Svetigora. 2016. str. 11—15. 
  6. ^ Sveti Mardarije Lješansko-lobertivilski i sveamerikanski, žitije, služba, akatist. Cetinje: Svetigora, dodatak časopisu Svetigora. 2016. str. 17—20, 26., 28. 
  7. ^ Uskoković, Mardarije (2020-05-15). „Poziv ruskom narodu”. Pravoslavlje. br. 1276. Beograd: SPC. str. 16—19. ISSN 0555-0114. COBISS.SR 16399106. 
  8. ^ Petrović, Nada (2022-11-15). „Apostol i misionar Pravoslavlja u Americi - Sveti Mardarije Uskokivić”. Pravoslavlje. br. 1336. Beograd: SPC. str. 36,37,39. ISSN 0555-0114. COBISS.SR 16399106. 
  9. ^ Uskoković, Mardarije (2023). Srpski Sion, br. 2., Dvadeset prva arhipastirska poslanica o Vaskrsu Vladike Mardarija. Srijemski Karlovci: Srijemsko vldičanstvo SPC. str. 35. ISSN 0354-253X. COBISS.SR 28519180. }

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Свети_Мардарије_Либертивилски&oldid=27755938”