Sveti arhijerejski sinod Srpske pravoslavne crkve
| Deo serije o hrišćanstvu |
| Hrišćanstvo |
|---|
 |
 Portal Hrišćanstvo |
Sveti arhijerejski sinod Srpske pravoslavne crkve je najviša izvršna (upravna i nadzorna) vlast u Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Prvostepeni je sud za nesuglasice i krivice arhijereja.
Predsjednik Svetog arhijerejskog sinoda je patrijarh srpski.
Sastav[uredi | uredi izvor]
Sveti arhijerejski sinod sastavljaju patrijarh (kao predsjednik) i četiri eparhijska arhijereja (kao članovi).
Članove Svetog arhijerejskog sinoda bira Sveti arhijerejski sabor na dvije godine i to svake godine po dvojicu. Sinodske sjednice se održavaju u užem sastavu sa dva člana pod predsjedništvom patrijarha i u širem sastavu sa punim brojem članova.[1]
Do 2005. Sveti arhijerejski sinod je osim patrijarha činilo četiri člana i svake godine su birana po dva nova člana kada starim istekne mandat. Od maja 2005. Sinod je činilo šest vladika i patrijarh, a 2007. ponovo je vraćeno na četiri člana i patrijarha.
Sveti arhijerejski sinod odlučuje, pod predsjedništvom patrijarha, o redovnom i vanrednom sazivu Svetog arhijerejskog sabora. Sveti arhijerejski sinod donosi svoje odluke jednoglasno ili većinom glasova. Pri jednakoj podjeli glasova odlučuje glas predsjednika.[2]
Trenutni sastav[uredi | uredi izvor]
| Fotografija | Ime | Titula | Godina službe |
|---|---|---|---|
| Predsedavajući | |||
|
Porfirije | Arhiepiskop pećki, mitropolit beogradsko karlovački i patrijarh srpski | 2021[3] Prethodno: 2017–2019 |
| Članovi | |||
_2019.jpg)
|
Joanikije | Mitropolit crnogorsko-primorski | 2022[4] |
|
Irinej | Episkop bački | 2022[5] |
|
Vasilije | Episkop sremski | 2021[6] Prethodno: 2011–2014 |
_crop.jpg)
|
Fotije | Episkop zvorničko-tuzlanski | 2021[6] |
| Glavni sekretar | |||
|
Savo Jović | protojerej-stavrofor | 2007-2021[7] |
|
|
Nektarije Đurić | Arhimandrit | od 2021 |
Djelokrug[uredi | uredi izvor]
Sveti arhijerejski sinod:[8]
- održava dogmatsko i kanonsko jedinstvo i stalnu vezu sa ostalim pravoslavnim crkvama;
- čuva i brani čistotu učenja pravoslavne crkve o vjeri i moralu, suzbija svako nepravilno učenje, vjerske i moralne predrasude, praznovjerice i štetne običaje;
- stara se o širenju pravoslavne vjere i rukovodi poslovima unutrašnje i spoljašnje crkvene misije;
- stara se o zbližavanju i ujedinjenju hrišćanskih crkava;
- ocjenjuje, odobrava i prema nahođenju nagrađuje udžbenike vjeronauke i knjige vjersko-moralne sadržine uopšte;
- bdi nad životom i radom bogoslovskih i monaških škola, ustanova i zavoda za spremanje i vaspitanje kandidata za sve crkvene službe; bira nastavničko i vaspitačko osoblje i stara se za njihovu spremu, postavlja ga i razrješava od dužnosti;
- stara se za unapređenje crkvene književnosti; bira stipendiste za izučavanje pojedinih predmeta i određuje nagrade za pisce;
- bira urednika i upravlja službenim listom Srpske pravoslavne crkve i drugim zvaničnim izdanjima;
- rukovodi poslovima oko prevoda i izdavanja Svetog pisma, djela svetih otaca i radova vaseljenskih i pomjesnih crkvenih sabora;
- bdi da se svete tajne najtačnije vrše i održava blagoljepije, pravilnost i jednoobraznost u vršenju crkvenog bogosluženja;
- ocjenjuje i izdaje bogoslužbene knjige i njihove prevode;
- ocjenjuje i odobrava izradu ikona za crkvenu i privatnu upotrebu;
- izdaje uputstva za gradnju svetih hramova i manastira;
- daje uputstva za izradu crkvenih utvari, odežda i ostalih crkvenih potreba;
- stara se o jednoobraznosti i usavršavanju crkvenog pojanja, osniva i nadzire pojačke škole;
- stara se o čuvanju svetih moštiju svetaca, o ikonama i o drugim sveštenim predmetima;
- stara se o crkvenoj umjetnosti, crkvenim umjetničkim spomenicima, starinama i crkvenim muzejima;
- daje objašnjenje po propisima u spornim pitanjima o crkvenom braku i štiti svetinju crkvenog braka;
- vodi brigu o crkvenim dobrotvornim i vaspitnim zavodima i ustanovama;
- vodi nadzor nad radom arhijereja;
- vodi brigu o udovim eparhijama i postavlja administratore eparhija;
- daje čin arhimandrita i naprsni krst protojerejima, na pismeni obrazložen predlog eparhijskog arhijereja;
- rukuje crkvenim fondovima i zadužbinama (zakladama) koje su njegovoj upravi povjerene;
- stara se da se odnos Crkve i države i interkonfesionalni odnosi u smislu zakona tačno i bez štete po Pravoslavnu crkvu održavaju;
- priprema dnevni red i sprema predloge za Sveti arhijerejski sabor i izvršava njegove odluke;
- obrazuje odbore (sekcije) stručnih lica radi pripremanja gradiva za rad svoj i Svetog arhijerejskog sabora;
- bira u sporazumu sa patrijarhom činovnike i kancelarijsko osoblje svoje i Velikog crkvenog suda;
- predlaže na odobrenje Svetom arhijerejskom saboru svoj poslovnik;
- raspravlja sve sukobe o nadležnosti crkvenojerarhijskih vlasti ukoliko Ustavom nije drukčije naređeno;
- vodi vrhovni nadzor nad radom udruženja sveštenstva mirskog i monaškog reda, kao i svih drugih udruženja koja rade na korist vjere i Pravoslavne crkve;
- proučava izvještaj Velikog crkvenog suda i sprovodi ga Svetom arhijerejskom saboru s mišljenjem i predlogom;
- podnosi godišnji izvještaj o svome radu Svetom arhijerejskom saboru;
- konačno rješava o osnivanju, spajanju i razdruživanju manastira;
- vrši i sve druge poslove po ovom Ustavu koje mu Sveti arhijerejski sabor naročito povjeri;
- sudi u prvoj instanci:
- međusobne nesuglasice arhijereja;
- kanonske krivice arhijereja;
- disciplinske službene krivice svojih organa i presuđuje njihove razmirice;
- sudi u poslednjoj instanci disciplinske krivice nastavnog osoblja duhovnih škola.
Članovi[uredi | uredi izvor]
Dosadašnji članovi Svetog arhijerejskog sinoda (osim patrijaraha) bili su:[9]
20. vek[uredi | uredi izvor]
- Gavrilo Dožić ±1926 (mitropolit crnogorsko-primorski)
- Dositej Vasić ±1928 (episkop niški)
- Maksimilijan Hajdin 193?—1936 (episkop gornjokarlovački)[10]
- Dositej Vasić 193?—193? (mitropolit zagrebački)[11]
- Emilijan Piperković 1927-1929, 1931, 1935, 1939-1947, 1963-1964 (episkop timočki)[12]
- Jovan Ilić 19??—1947 (episkop niški)
- Josif Cvijović 194?—1947 (mitropolit skopski)
- Nektarije Krulj 194?—1947 (episkop zvorničko-tuzlanski)[13]
- Venijamin Taušanović 194?—1947 (episkop braničevski)[14]
- Venijamin Taušanović 1950—1952 ili 1951—1953 (episkop braničevski)
- Makarije Đorđević 1950—1952 ili 1951—1953 (episkop budimljansko-polimski) [traži se izvor]
- Nikanor Iličić 1950—1952 ili 1951—1953 (episkop sremski)[15]
- Vasilije Kostić 1950—1952 ili 1951—1953 (episkop banjalučki)
- Stefan Boca 1966—1968 ili 1967—1969 (episkop dalmatinski)[16]
- Vladislav Mitrović 1978—1980 ili 1979—1981 (mitropolit dabrobosanski)[17]
- Sava Vuković 1978—1980 ili 1979—1981 (episkop šumadijski)
- Sava Vuković 1984—1986 ili 1985—1987 (episkop šumadijski)
- Vladislav Mitrović 1985—1987 ili 1986—1988 (mitropolit dabrobosanski)
- Vasilije Vadić 1987—1989 ili 1988—1990 (episkop sremski) [traži se izvor]
- Sava Andrić 1987—1989 ili 1988—1990 (episkop vranjski)[18]
- Stefan Boca 1988—1990 ili 1989—1991 (episkop žički)
- Sava Vuković 1988—1990 ili 1989—1991 (episkop šumadijski)
Od 2001.[uredi | uredi izvor]
- Episkop bački Irinej (2001—2003)
- Episkop vranjski Pahomije (2001—2003)
- Episkop braničevski Ignatije (2003), privremeno zamenjivao episkopa Pahomija[19]
- Mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije (2002—2004)
- Episkop šabačko-valjevski Lavrentije (2002—2004)
- Episkop niški Irinej (2003—2005)
- Episkop zahumsko-hercegovački Grigorije (2003—2005)
- Episkop šumadijski Jovan (2004—2006)
- Episkop budimljansko-nikšićki Joanikije (2004—2006)
- Mitropolit zagrebačko-ljubljanski Jovan (2005—2007)[20]
- Episkop zvorničko-tuzlanski Vasilije (2005—2007)
- Episkop bački Irinej (2005—2007)
- Episkop timočki Justin (2005—2007)
- Episkop bihaćko-petrovački Hrizostom (2006—2009), član zamenik (2009—2011)
- Episkop mileševski Filaret (2006—2009)
- Mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije (2007—2011),[21] zamenik patrijarha (2008—2010), (2014—2016)[22]
- Episkop žički Hrizostom (2007—2009), član zamenik (2009—2011)
- Episkop niški Irinej (2009—2010),[23] patrijarh (od 2010)
- Episkop bački Irinej (2009—2013), (2015—2017)[24]
- Episkop dalmatinski Fotije (2009—2011), (2016—2018)[25]
- Episkop zahumsko-hercegovački Grigorije (2009—2011)
- Episkop sremski Vasilije (2011—2014)[26]
- Episkop šumadijski Jovan (2011—2014)
- Episkop budimljansko-nikšićki Joanikije (2011—2013)
- Episkop zvorničko-tuzlanski Hrizostom (2013—2015)[27]
- Episkop raško-prizrenski Teodosije (2013—2017)[24]
- Episkop šabački Lavrentije (2014—2016)[22]
- Episkop žički Justin (2016—2018)[25]
- Mitropolit zagrebačko-ljubljanski Porfirije (2017—2019)[28]
- Episkop valjevski Milutin (2017—2019)[28]
- Episkop šumadijski Jovan (2018—2021)[29]
- Episkop bački Irinej (2018—2021)[29]
- Mitropolit dabrobosanski Hrizostom (2019—2022)[5]
- Episkop kruševački David (2019—2022)[5]
- Episkop sremski Vasilije (2021—2023)
- Episkop zvorničko-tuzlanski Fotije (2021—2023), (od 2024)[30]
- Episkop bački Irinej (2022—2024)[31]
- Mitropolit crnogorsko-primorski Joanikije (2022—2024)[31]
- Episkop braničevski Ignatije (od 2023)[32]
- Episkop gornjokarlovački Gerasim (od 2023)[32]
- Episkop raško-prizrenski Teodosije (od 2024)[30]
- Glavni sekretar Sinoda: protojerej-stavrofor Savo Jović (2007—2021)
- Glavni sekretar Sinoda Arhimandrit Nektarije (Đurić) (od 2021)
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve
- Sveti arhijerejski sinod Pravoslavne ohridske arhiepiskopije
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Član 58. Ustava Srpske pravoslavne crkve (1957)
- ^ Članovi 59. i 60. Ustava Srpske pravoslavne crkve
- ^ „Mitropolit zagrebačko-ljubljanski Porfirije izabran za Patrijarha srpskog (SPC, 18. februar 2021)”. Arhivirano iz originala 15. 04. 2021. g. Pristupljeno 30. 05. 2021.
- ^ „Novi članovi Sinoda mitropolit Joanikije i episkop bački Irinej”. Politika. 23. 5. 2022.
- ^ a b v „Saopštenje za javnost Svetog Arhijerejskog Sabora (SPC, 18. maj 2019)”. Arhivirano iz originala 18. 05. 2019. g. Pristupljeno 19. 05. 2019.
- ^ a b „Završeno zasedanje Sabora SPC: Izabran Sinod, a odlučeno je i ko je na čelu Mitropolija”. b92.net. Pristupljeno 29. 5. 2021.
- ^ „Saopštenje za javnost sa redovnog zasedanja Svetog Arhijerejskog Sabora – maj 2007. godine (SPC, 30. maj 2007)”. Arhivirano iz originala 02. 06. 2021. g. Pristupljeno 30. 05. 2021.
- ^ Član 70. Ustava Srpske pravoslavne crkve
- ^ Podaci do 2001. nepotpuni su.
- ^ „Episkop Maksimilijan”. Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 19. 12. 2006. g. Pristupljeno 06. 08. 2006.
- ^ „Episkopi”. Arhivirano iz originala 15. 09. 2008. g. Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ „:::SRPSKI MITROPOLITI::: Srpska Pravoslavna crkva — Mitropolija Dabrobosanska”. Arhivirano iz originala 22. 06. 2006. g. Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ „Eparhija-branicevska.org”. Arhivirano iz originala 14. 02. 2004. g. Pristupljeno 6. 08. 2006.
- ^ „Episkop Nikanor”. Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ „Episkop Stefan B”. Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ „:::SRPSKI MITROPOLITI::: Srpska Pravoslavna crkva — Mitropolija Dabrobosanska”. Arhivirano iz originala 22. 06. 2006. g. Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ „Eparhija-branicevska.org”. Arhivirano iz originala 12. 03. 2005. g. Pristupljeno 06. 08. 2006.
- ^ „'Optužbe izmislio albanski lobi'”. Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ „Saopštenje Svetog arhijerejskog sabora, maj 2005.”. Arhivirano iz originala 12. 08. 2011. g. Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ „Saopštenje Svetog arhijerejskog sabora, maj 2007.”. Arhivirano iz originala 23. 10. 2012. g. Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ a b „Saopštenje za javnost Svetog Arhijerejskog Sabora (SPC, 24. maj 2014)”. Arhivirano iz originala 29. 09. 2014. g. Pristupljeno 25. 05. 2014.
- ^ „Saopštenje Svetog arhijerejskog sabora, maj 2009.”. Arhivirano iz originala 23. 10. 2012. g. Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ a b „Saopštenje Svetog Arhijerejskog Sabora (SPC, 30. maj 2015)”. Arhivirano iz originala 02. 06. 2017. g. Pristupljeno 04. 06. 2017.
- ^ a b „Saopštenje za javnost Svetog Arhijerejskog Sabora (SPC, 26. maj 2016)”. Arhivirano iz originala 23. 08. 2016. g. Pristupljeno 04. 06. 2017.
- ^ „Saopštenje Svetog arhijerejskog sabora, maj 2011.”. Arhivirano iz originala 31. 05. 2011. g. Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ „Saopštenje Svetog arhijerejskog sabora, 4. jun 2013.”. Arhivirano iz originala 09. jun 2013. g. Pristupljeno 4. jun 2013. Proverite vrednost paramet(a)ra za datum:
|archive-date=(pomoć) - ^ a b „Saopštenje za javnost Svetog Arhijerejskog Sabora (SPC, 26. maj 2017)”. Arhivirano iz originala 05. 06. 2017. g. Pristupljeno 04. 06. 2017.
- ^ a b „Saopštenje za javnost Svetog Arhijerejskog Sabora Srpske (SPC, 10. maj 2018)”. Arhivirano iz originala 29. 05. 2018. g. Pristupljeno 10. 05. 2018.
- ^ a b SPC https://spc.rs/saopstenje-za-javnost-svetog-arhijerejskog-sabora-srpske-pravoslavne-crkve-3/. Pristupljeno 20. 5. 2024. Tekst „titleSaopštenje za javnost Svetog Arhijerejskog Sabora Srpske Pravoslavne Crkve ” ignorisan (pomoć); Nedostaje ili je prazan parametar
|title=(pomoć) - ^ a b „Saopštenje za javnost Svetog Arhijerejskog Sabora (SPC, 23. maj 2022)”. Arhivirano iz originala 23. 05. 2022. g. Pristupljeno 23. 05. 2022.
- ^ a b „Saopštenje za javnost Svetog Arhijerejskog Sabora Srpske Pravoslavne Crkve”. SPC. Pristupljeno 20. 5. 2023.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Srpska pravoslavna crkva: Sveti arhijerejski sinod Arhivirano na sajtu Wayback Machine (13. maj 2014)
- Srpska pravoslavna crkva: Sinodska saopštenja Arhivirano na sajtu Wayback Machine (27. maj 2014)
