Tripoli
| Tripoli طرابلس | |
|---|---|
 Kolažni prikaz znamenitosti Tripolija | |
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Libija |
| Regija | Šabija Tripoli |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — | 2.127.000 |
| — gustina | 5.317,5 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 32° 41′ 00″ S; 13° 10′ 00″ I / 32.683333° S; 13.166667° I |
| Aps. visina | 81 m |
| Površina | 400 km2 |
  Tripoli Tripoli na karti Libije | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Abdulrazak Abuhadžar |
| Pozivni broj | 21 |
| Veb-sajt | |
| http://www.tripoli.info | |
Tripoli (arap. طرابلس [Ṭarābulus])[1] je glavni i najveći grad Libije. Grad se nalazi na severozapadu zemlje, na ivici pustinje i na obali Sredozemnog mora. Grad su osnovali Feničani u 7. veku p. n. e.[2] Ima 1,158 miliona stanovnika prema podacima iz 2018.[3] i nalazi se na 32°54'8" severne geografske širine i 13°11'9" istočne geografske dužine (32.90222, 13.185833).
Tripoli je najveći grad, glavna morska luka i najveće trgovačko i proizvodno središte u Libiji. Takođe je sedište vlade, kao i Al-Fateh univerziteta. Zahvaljujući dugoj istoriji mnogo je značajnih arheoloških lokacija u gradu. Klima je tipična mediteranska, s vrućim suvim letima, blago hladnim zimama i osrednjim padavinama.
Grad su bombardovale američke snage 1986. godine zbog optužbi da Libija podržava terorizam (u konkretnom slučaju Libija nije htela da preda dvojicu osumnjičenih za bombaški napad na avion u Lokerbiju). Sankcije Ujedinjenih naroda su prestale 2003. godine i posle toga promet luke Tripoli značajno je porastao, što je pozitivno uticalo na privredu grada.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Klima[uredi | uredi izvor]
Tripoli ima vruću polusuvu klimu (Kepen: BSh)[4] sa vrelim suvim letima i relativno vlažnim blagim zimama. Leta su vruća sa temperaturama koje često prelaze 38 °C (100 °F); prosečne julske temperature su između 22 i 33 °C. U decembru, temperature su dostizale i do 0 °C, ali prosek ostaje između 9 i 18 °C. Prosečna godišnja količina padavina je manja od 400 mm. Zadnjih godina se događalo i da padne sneg.[5]
Kišne padavine mogu biti vrlo nestalne. Epske poplave su 1945. ostavile Tripoli pod vodom nekoliko dana, ali je dve godine kasnije neviđena suša uzrokovala pomor hiljada grla stoke. Nedostatak padavina se bez sumnje ogleda u odsustvu trajnih reka ili potoka u gradu, kao što je slučaj i u celoj zemlji. Raspodela ograničene količine vode od veoma velikog značaja, što opravdava postojanje Sekretarijata za brane i vodne resurse, a izazivanje oštećenja izvora vode je kažnjivo velikim novčanim kaznama ili zatvorom.
Velika veštačka reka, mreža cevovoda koja prenosi vodu iz pustinje u obalske gradove, opskrbljuje Tripoli vodom.[6] Ovaj veliki projekat pokrenuo je Gadafi 1982. godine i imao je pozitivan uticaj na stanovnike grada.
| Klima Tripolija (1961–1990, ekstremi 1944–1993) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 32,2 (90) |
35,3 (95,5) |
40,0 (104) |
42,2 (108) |
45,6 (114,1) |
47,8 (118) |
48,3 (118,9) |
48,3 (118,9) |
47,2 (117) |
42,2 (108) |
37,2 (99) |
31,1 (88) |
48,3 (118,9) |
| Maksimum, °C (°F) | 17,9 (64,2) |
19,1 (66,4) |
20,7 (69,3) |
23,7 (74,7) |
27,1 (80,8) |
30,4 (86,7) |
31,7 (89,1) |
32,6 (90,7) |
31,0 (87,8) |
27,7 (81,9) |
23,3 (73,9) |
19,3 (66,7) |
25,4 (77,7) |
| Prosek, °C (°F) | 13,4 (56,1) |
14,3 (57,7) |
16,0 (60,8) |
18,7 (65,7) |
21,9 (71,4) |
25,3 (77,5) |
26,7 (80,1) |
27,7 (81,9) |
26,2 (79,2) |
22,9 (73,2) |
18,4 (65,1) |
14,6 (58,3) |
20,5 (68,9) |
| Minimum, °C (°F) | 8,9 (48) |
9,5 (49,1) |
11,2 (52,2) |
13,7 (56,7) |
16,7 (62,1) |
20,1 (68,2) |
21,7 (71,1) |
22,7 (72,9) |
21,4 (70,5) |
18,0 (64,4) |
13,4 (56,1) |
9,9 (49,8) |
15,6 (60,1) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | −0,6 (30,9) |
−0,6 (30,9) |
0,6 (33,1) |
2,8 (37) |
5,0 (41) |
10,0 (50) |
12,2 (54) |
13,9 (57) |
11,8 (53,2) |
6,6 (43,9) |
1,1 (34) |
−1,3 (29,7) |
−1,3 (29,7) |
| Količina kiše, mm (in) | 62,1 (2,445) |
32,2 (1,268) |
29,6 (1,165) |
14,3 (0,563) |
4,6 (0,181) |
1,3 (0,051) |
0,7 (0,028) |
0,1 (0,004) |
16,7 (0,657) |
46,6 (1,835) |
58,2 (2,291) |
67,5 (2,657) |
333,9 (13,146) |
| Dani sa kišom (≥ 0.1 mm) | 9,4 | 6,4 | 5,8 | 3,3 | 1,5 | 0,6 | 0,2 | 0,0 | 2,3 | 6,8 | 6,9 | 9,1 | 57,4 |
| Relativna vlažnost, % | 66 | 61 | 58 | 55 | 53 | 49 | 49 | 51 | 57 | 60 | 61 | 65 | 57 |
| Sunčani sati — mesečni prosek | 170,5 | 189,3 | 226,3 | 255,0 | 306,9 | 297,0 | 356,5 | 337,9 | 258,0 | 226,3 | 186,0 | 164,3 | 2.974 |
| Sunčani sati — dnevni prosek | 5,5 | 6,7 | 7,3 | 8,5 | 9,9 | 9,9 | 11,5 | 10,9 | 8,6 | 7,3 | 6,2 | 5,3 | 8,1 |
| Izvor #1: World Meteorological Organization[5] | |||||||||||||
| Izvor #2: Deutscher Wetterdienst (extremes and humidity),[7] Arab Meteorology Book (sun only)[8] | |||||||||||||
Istorija[uredi | uredi izvor]
Grad su osnovali Feničani u sedmom veku pre nove ere. U antičko doba je bio poznat kao Oea, i tada je bio jedan od tri grada regije Tripolitanija. Od prvog veka pre nove ere nalazio se pod vlašću Rimljana, a kasnije Vizantije. Arapi su ga zauzeli 645. godine.
Turska kolonijalna prestonica je postao 1551. godine kada je pao pod vlast Osmanlija. Italijani su grad držali pod svojom vlašću od 1911. do 1943. kada su ga zauzeli Britanci. Grad je bio pod vlašću Britanije sve do 1953. kada je Libija stekla nezavisnost.
Američke vojne snage su bombardovale Tripoli 1986. godine kao odgovor na navodnu podršku libijske vlade teroristima. Sankcije Ujedinjenih nacija su prekinute 2003. godine nakon čega je značajno porastao promet luke, što je značajno utucalo na gradsku ekonomiju.
Privreda[uredi | uredi izvor]
![[ikona]](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/20px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png){kind=small} | Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Partnerski gradovi[uredi | uredi izvor]
Alžir, Alžir
Sarajevo, Bosna i Hercegovina (od 1976)
Belo Horizonte, Brazil (od 2003)
Bejrut, Liban
Madrid, Španija
Izmir, Turska
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
![An-Naga džamija je rekonstrukcija iz 1610. godine džamije iz 10. veka.[9]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Naga_Mosque_Interior_Tripoli_Libya.JPG/360px-Naga_Mosque_Interior_Tripoli_Libya.JPG)
An-Naga džamija je rekonstrukcija iz 1610. godine džamije iz 10. veka.[9] -
Stara katedrala u Tripoliju (sada džamija) -
Koridor starog Tripolija -
Pejzaž Tripolija -
Stari Crveni zamak -
Bivša Kraljevska palata -
Plaža u Tripoliju -
Istiglal ulica u centru Tripolija
![An-Naga džamija je rekonstrukcija iz 1610. godine džamije iz 10. veka.[9]](/wiki/%D0%94%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Naga_Mosque_Interior_Tripoli_Libya.JPG)
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Jones, Daniel (2003) [1917], Peter Roach; James Hartmann; Jane Setter, ur., English Pronouncing Dictionary, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 3-12-539683-2
- ^ Hopkins, Daniel J. (1997). Merriam-Webster's Geographical Dictionary (Index). Merriam-Webster. ISBN 0-87779-546-0.
- ^ „MAJOR URBAN AREAS - POPULATION”. CIA World Factbook. Arhivirano iz originala 04. 05. 2012. g. Pristupljeno 13. 07. 2019.
- ^ Kottek, M.; Grieser, J.; Beck, C.; Rudolf, B.; Rubel, F. (april 2006). „World Map of Köppen-Geiger Climate Classification, updated” (PDF). Meteorol. Z. str. 259—263.
- ^ a b „World Weather Information Service – Tripoli”. World Meteorological Organization. maj 2011. Arhivirano iz originala 13. 03. 2013. g. Pristupljeno 13. 4. 2013.
- ^ Watkins, John (18. 3. 2006). „Libya's Thirst for 'Fossil Water'”. BBC News. Pristupljeno 10. 9. 2006.
- ^ „Klimatafel von Tripolis (Flugh.) / Libyen” (PDF). Baseline climate means (1961-1990) from stations all over the world (na jeziku: German). Deutscher Wetterdienst. Pristupljeno 28. 3. 2016.
- ^ „Appendix I: Meteorological Data” (PDF). Springer. Arhivirano iz originala (PDF) 04. 03. 2016. g. Pristupljeno 27. 3. 2016.
- ^ Fiona Dunlop (29. 10. 2010), „A long weekend in… Tripoli”, howtospendit.ft.com
Literatura[uredi | uredi izvor]
- London, Joshua E. (2005). Victory in Tripoli – How America's War with the Barbary Pirates Established the U.S. Navy and Shaped a Nation New Jersey: John Wiley & Sons, Inc..
- Nora Lafi (2002). Une ville du Maghreb entre Ancien Régime et réformes ottomanes. Genèse des institutions municipales à Tripoli de Barbarie (1795–1911). Paris: L'Harmattan. 305 p. Amamzon.fr.
- Miss Tully (1816) Letters written during a ten year's residence at the Court of Tripoli, 1783–1795, with a new Introduction by Caroline Stone. (Hardinge Simpole, 2008). Hardinge Simpole - Travellers in the Wider Levant Series.
- Journal of Libyan Studies 3, 1 (2002) p. 59-68: "Local Elites and Italian Town Planning Procedures in Early Colonial Tripoli (1911–1912)" by Denis Bocquet and Nora Lafi http://halshs.archives-ouvertes.fr/docs/00/12/82/40/PDF/lafi-bocquet_local_elites.pdf
- Ali Bey (1816), „Chapter 22 (Tripoli)”, Travels of Ali Bey in Morocco, Tripoli, Cyprus, Egypt, Arabia, Syria, and Turkey, Between the Years 1803 and 1807, Philadelphia: John Conrad, OCLC 754174
- Richard Tully (1819), Letters Written During a Ten Years' Residence at the Court of Tripoli (3rd izd.), London: H. Colburn. v.1
- Jedidiah Morse; Richard C. Morse (1823), „Tripoli”, A New Universal Gazetteer (4th izd.), New Haven: S. Converse
- Josiah Conder (1830), „Tripoli”, The Modern Traveller, London: J.Duncan
- R. Lambert Playfair (1889), Bibliography of the Barbary States, Part 1: Tripoli and the Cyrenaica, London, OCLC 12038289
- R. Lambert Playfair (1892), „Tripoli”, Handbook to the Mediterranean (3rd izd.), London: John Murray
- Leo Africanus; John Pory (1896), „Tripolis in Barbarie”, Ur.: Robert Brown, History and Description of Africa, 3, London: Hakluyt Society, OCLC 2649691
- „Tripoli”. Guide to the Western Mediterranean. London: Macmillan and Co. 1906.
- „Tripoli”, The Encyclopædia Britannica (11th izd.), New York: Encyclopædia Britannica, 1910, OCLC 14782424
- „Tripoli”, The Mediterranean, Leipzig: Karl Baedeker, 1911, OCLC 490068
- Charles Wellington Furlong (1914), Gateway to the Sahara: Observations and Experiences in Tripoli (2nd izd.), New York: C. Scribner's Sons, OCLC 4904661
- „Tripoli”. [[Encyclopaedia of Islam]]. E.J. Brill. 1936. str. 814+. Sukob URL—vikiveza (pomoć)
- Robert S. Harrison (1967). „Migrants in the City of Tripoli, Libya”. Geographical Review. 57.
- Ward, Philip. 1969. Tripoli: Portrait of a City. Cambridge, England: The Oleander Press,
- Warfelli, Muhammad. 1976. The Old City of Tripoli. Art and Archaeology Research Papers.
- M. Brett (1986). „The City-State in Medieval Ifriqiya: the Case of Tripoli”. Les Cahiers de Tunisie. 34.
- Krystyna von Henneberg (1994). „Tripoli: Piazza Castello and the Making of a Fascist Colonial Capital”. Ur.: Zeynep Çelik; Diane Favro; Richard Ingersoll. Streets: Critical Perspectives on Public Space. University of California Press.
- Paul Tiyambe Zeleza; Dickson Eyoh, ur. (2003). „Tripoli, Libya”. Encyclopedia of Twentieth-Century African History. Routledge. ISBN 0415234794.
- Kevin Shillington, ur. (2005). „Tripoli”. Encyclopedia of African History. Fitzroy Dearborn. ISBN 978-1-57958-245-6.
- Ludovico Micara (2008). „Ottoman Tripoli: a Mediterranean Medina”. The City in the Islamic World. Leiden: Koninklijke Brill.
- Ali Irhuma Abubrig (2016). „Urban Growth and Sustainability in Tripoli, Libya”. University Bulletin. Libya: Al Zawiya University. 18 (2).
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
| Ostale | |
